Fréttablaðið - 09.04.2011, Qupperneq 16

16 9. apríl 2011 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
En þegar þér talið sé já yðar já og nei sé nei.“ Þetta er nýjasta þýðingin á þekktri setningu úr fjallræðunni
sem fyrir einhverjar sakir festist
með öfugri merkingu við Fram-
sóknarflokkinn á sinni tíð. Boð-
skapurinn er að tala skýrt og meina
það sem sagt er. Í dag er Íslending-
um ætlað að hlýða þessu kalli.
Þjóðin tekur sjálf ákvörðun um
Icesave-lögin og situr uppi með
hana hver sem hún verður, án þess
að geta kallað nokkurn til ábyrgðar
eins og gerist þegar Alþingi á síð-
asta orðið um mál.
Ríkisstjórnin fékk mikinn meiri-
hluta Alþingis til að samþykkja
Icesave-lögin með stuðningi Sjálf-
stæðisflokks-
ins. Segi þjóðin
nei ætlar ríkis-
stjórnin eigi að
síður að sitja
eins og hún hafi
sjálf sagt nei.
Segi þjóðin já
ætlar forsetinn
að sitja eins og
hann hafi sam-
þykkt lögin.
Fyrir hvor-
ugum málstaðnum er forysta sem
ætlar að bera ábyrgð. Þannig gefur
ríkisstjórnin til kynna að sigur
andstæðinganna hafi ekki meiri
efnahagsáhrif en svo að allt verði
með felldu þótt þeir hafi betur.
Með nokkrum sanni má segja að
markmið þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar sé að gera út um gildi laga
en ekki hvort ríkisstjórn eða for-
seti skuli sitja. En málið er flókn-
ara.
Hvernig eiga kjósendur að vita
hvort alvöruþungi býr að baki hjá
ríkisstjórninni annars vegar og
forsetanum hins vegar? Eina skýra
leiðin til þess að kalla það fram er
að úrslitin hafi afleiðingar fyrir þá
sem tillögurnar gera þannig að já
þýði já og nei sé nei. Flóttinn frá
ábyrgð skýrir að hluta minnkandi
stuðning við lögin í skoðanakönn-
unum og að margir hyggjast nota
tækifærið til að segja ríkisstjórn-
inni til syndanna.
Já, já; nei, nei
Forystumenn SA og ASÍ hafa gert þveröfugt við ríkisstjórnina. Þeir hafa í fullri hreinskilni sagt að
fall laganna muni hafa áhrif á til-
raun þeirra til að semja til þriggja
ára. Þessi ábyrga afstaða fór öfugt
í formann Framsóknarflokksins og
innanríkisráðherrann. Tvo daga í
röð fengu þeir forsíðu Morgun-
blaðsins til að staðhæfa að í þess-
ari afstöðu fælust hótanir er græfu
undan lýðræðinu.
Þetta eru staðhæfingar án rök-
semda. Á það er að líta að fulltrú-
ar launafólks og atvinnufyrirtækja
sitja andspænis hvor öðrum við
samningaborðið. Geta þeir hótað
hvor öðrum þegar þeir eru sam-
mála? Erfitt er að færa rök fyrir
því. Þegar kenningin um hótunina
er fallin leiðir af sjálfu sér að
engin rök eru lengur fyrir ásök-
unum um andlýðræðislega hegðun.
Raunveruleikinn er sá að for-
maður Framsóknarflokksins og
innanríkisráðherrann eru að ásaka
forystumenn SA og ASÍ fyrir að
vera samkvæmir sjálfum sér. Bæði
samtökin hafa lýst því að samn-
ing til þriggja ára sé ekki unnt að
gera nema fjárfestingar aukist í
atvinnulífinu.
SA og ASÍ hafa fyrir löngu sagt
að höfnun Icesave-laganna dragi
úr líkum á að sá hagvöxtur verði
sem þeir stefna að til að styrkja
fyrirtækin og bæta kjörin. Nú geta
menn eðilega haft ólíkar skoðan-
ir á slíku mati. En fram til þessa
hefur enginn dregið í efa að þeir
hefðu rétt til að byggja á því. Þegar
þeir leggja skipum sínum saman er
verið að gæta almannahagsmuna.
Forystumenn vinnumarkaðar-
ins verða vitaskuld að rökstyðja
sitt mál. Það verða hinir einnig að
gera sem andmæla þeirra rökum.
En það er ekki gild fullyrðing að
röksemdafærsla eins sé andstæð
sjálfu lýðræðinu. Þvert á móti er
lýðræðinu fyrst hætta búin ef við-
urkenna ætti umræðuþöggun af
því tagi.
Þöggun
Þá spyrja menn: Var ekki óvarlegt að segja þetta? Því má svara með annarri spurningu: Ef báðir aðil-
ar máls eins og hér um ræðir eru
sammála um mikilvæga forsendu
þess, hví ættu þeir að draga fjöð-
ur yfir þá sannfæringu þegar við
blasir að þessi forsenda gæti fallið
í þjóðaratkvæði?
Hefðu þeir sagt að niðurstaða
Icesave-kosninganna hefði engin
áhrif á kjarasamningana væru
fyrri orð þeirra ómerk. Þeir yrðu
eins og ríkisstjórnin. Já þeirra
yrði ekki já og nei ekki nei. Mál-
flutningur þeirra yrði ótrúverð-
ugur. Það væru ósannindi ef þeir
segðu nú að niðurstaðan í þjóðarat-
kvæðinu hefði ekki áhrif. Og þögn
væri hvít lygi.
Þeir sem ábyrgð bera í samfé-
laginu, hvort sem er í stjórnmál-
um eða á vinnumarkaði, verða
að segja satt. Efnahagslífið verð-
ur ekki talað í gang eins og menn
héldu að unnt væri að tala gengi
krónunnar upp fyrir hrun hennar.
Það getur verið hreystimerki að
hafa stór orð um mikilvægi þess
að standa í lappirnar og kikna ekki
í hnjánum. En hagvöxtur verður
aðeins til með ákvörðunum sem
byggjast á skynsamlegu hyggju-
viti. Formaður Framsóknarflokks-
ins og innanríkisráðherrann hafa
ekki lagt mest til af því.
Umræðan um Icesave-lögin
hefur verið á þeim nótum að unnt
væri að segja nei en fá út já. Verst
að lífið hefur aldrei verið svo ein-
falt.
Er hægt að segja nei en fá út já?
H
verjir ættu að setja krossinn við já á kjörseðlinum í
Icesave-kosningunni í dag?
Það ættu þeir klárlega að gera sem vilja ljúka
stjórnmáladeilum og lögfræðiþrefi við nágranna-
og vinaríki okkar og tryggja Íslandi þann stuðning
og samstarf sem við þurfum á að halda til að vinna okkur út úr
efnahagskreppunni.
Þeir ættu sömuleiðis að kjósa
já sem vilja ljúka Icesave-mál-
inu með samningi og hafa þar
með stjórn á niðurstöðunni og
hversu dýr hún verður okkur.
Ef höfðað verður dómsmál á
hendur Íslandi, sem er nokk-
urn veginn öruggt kjósi meiri-
hluti nei í dag, getur svo farið
að niðurstaðan verði miklu dýrari en Icesave-samningurinn sem
nú liggur fyrir. Það er vel skiljanlegt að fólki þyki súrt að þurfa
að borga fyrir vondar ákvarðanir útrásarvíkinga og vanhæfra
stjórnmála- og embættismanna, en annars vegar erum við nú
þegar búin að borga miklu meira en nemur Icesave-samningnum
og hins vegar viljum við ekki taka þá áhættu að enda með að borga
meira en við þurfum.
Þeir sem vilja snúa vörn í sókn gegn atvinnuleysinu og koma
atvinnuuppbyggingu aftur á skrið ættu að segja já. Annars er
hætta á að lánshæfiseinkunn Íslands falli og erlendar lántökur
ríkissjóðs komist í uppnám. Þá verður áfram erfitt að fá peninga
inn í landið, hvort heldur er erlent lánsfé eða beina fjárfestingu.
Dragist málið á langinn fjölgar störfum því ekki eins og þarf
og ekki verður heldur hægt að tryggja þá kaupmáttaraukningu
almennings sem vonir standa til. Þar á ofan yrðu auknar byrðar
lagðar á ríkissjóð, sem þýðir að minna yrði afgangs til að standa
undir velferðarkerfinu og margvíslegri annarri opinberri þjón-
ustu.
Atkvæðagreiðslan í dag snýst um hvort Ísland hyggist standa
skil á innistæðutryggingum Icesave-reikninganna, ekki eitthvað
allt annað.
Hún snýst til dæmis ekki um Evrópusambandið. Þeir sem vilja
hindra að Ísland gangi í þann félagsskap fá tækifæri til að segja
hug sinn í annarri þjóðaratkvæðagreiðslu.
Atkvæðagreiðslan snýst ekki heldur um ríkisstjórnina. Þeir sem
vilja losna við hana eiga alls ekki víst að kross við nei beri þann
árangur. Stjórnarandstöðuna skortir afl á þingi til að bera fram
vantraust á stjórnina. Hún hefur sjálf alls ekki gefið til kynna
að nei í Icesave-kosningunni þýði að hún fari frá, ekki fremur en
önnur tilefni sem stjórnin hefur fengið til að pakka saman og boða
til kosninga. Þvert á móti er líklegast að stjórnin sitji sem fastast.
Tilhugsunin um tvö ár enn af atvinnustefnu núverandi ríkis-
stjórnar og afleiðingar af höfnun Icesave-samkomulagsins þar
ofan á er raunar lítt bærileg.
Verður niðurstaðan að við höfnum Icesave og
sitjum að auki uppi með stjórnina í tvö ár enn?
Já fyrir atvinnu
og uppbyggingu