Fréttablaðið - 30.04.2011, Blaðsíða 24

30. apríl 2011 LAUGARDAGUR24
J
ón Stefánsson organisti,
kórstjóri og tónlistar-
frömuður er sannarlega
á heimavelli í Langholts-
kirkju. Hann tekur á móti
blaðamanni inni á hlý-
legri skrifstofu með mörg-
um skjalastöflum og býður
upp á kaffi. Spurður hvenær hann
hóf störf í kirkjunni svarar hann
því til að hann þori varla að segja
frá því: „Það var árið 1964, ég var
sautján ára,“ hljóðar svo svarið.
Mynd á vegg skrifstofunnar af
fyrstu jólatónleikum Langholts-
kirkjukórsins undir stjórn Jóns
sýnir glöggt hversu strákslegur
Jón var þegar hann hóf að stjórna
kórnum og starfa við tónlist. En
byrjum á byrjuninni, hvernig
kviknaði tónlistaráhuginn?
„Ég er alinn upp í Mývatnssveit,
afi minn var organisti og það var
alltaf mikil tónlist á heimilinu. Frá
unga aldri var tónlist hluti af líf-
inu, það voru kóræfingar heima og
ég stóð stundum við hlið pabba og
þóttist vera að syngja bassann. Svo
gerðist það man ég að ein frænka
mín lærði að spila Gamla Nóa. Þá
fékk ég svo mikla minnimáttar-
kennd, langaði líka til að kunna
lagið og fór að fikra mig áfram.
Svo var afi allt í einu farinn að
kenna mér á orgel.“
Námið gekk vel og raunar var
Jón aðeins þrettán ára þegar hann
leysti afa sinn fyrst af yfir jól.
„Svo var ég sendur suður í það sem
þá hét Söngskóli þjóðkirkjunnar, í
raun til að ég yrði betur fær um að
taka við af afa,“ segir Jón og rifj-
ar upp hvernig örlögin leiddu hann
annað en aftur norður í land.
Jafnaldri nemanna
„Fyrsta vorið mitt hér í Reykjavík
gerist það að þáverandi organisti í
Langholtskirkju fékk hjartaáfall.
Þá var hringt í Dr. Róbert [A. Ott-
ósson þáverandi söngmálastjóra
þjóðkirkjunnar] og hann beðinn um
að benda á einhvern sem gæti leyst
hann af. Hann benti á mig og ég
hljóp í skarðið. Um haustið var mér
boðin fastráðning og maður var
nógu ungur og vitlaus til að taka
því, en þá var ég orðinn átján ára.“
Jón hafði sannarlega í nógu að
snúast á þessum tíma, námi í org-
elleik í Söngskóla þjóðkirkjunnar
fylgdi nám í tónmenntakennslu
auk þess sem Jón átti ólokið grunn-
skóla og sótti líka tíma í Haga-
skóla. „Ég er alinn upp í sveit, var
í sveitaskóla sem stóð í nokkra
mánuði á veturna þannig að ég var
ekki búinn með grunnskóla. Það
varð til þess að fyrsta veturinn
minn í Reykjavík var ég 62 tíma
í skóla á viku, fyrir utan að æfa
mig nokkra tíma á dag á orgelið.
Ætli það megi ekki segja að maður
hafi lært að skipuleggja tímann
sinn,“ segir hann. Starf organista
var ekki fullt starf og fljótlega fór
Jón að kenna, byrjaði í Vogaskóla
en færði sig síðar yfir í Árbæjar-
skóla. „Ég var lítið eldri en elstu
nemendurnir þegar ég byrjaði að
kenna í Vogaskóla. Það gerðist til
að mynda eitt sinn þegar ég sat á
kennarastofunni og var að reykja
pípu, að virðuleg eldri kennslu-
kona hreytti í mig að það væri ekki
til siðs að nemendur sætu hér inni
og reyktu,“ segir Jón og bætir við
að það hafi verið alveg ómögu-
legt að vera nemandi dr. Róberts
án þess að byrja að reykja pípu.
„Eins og allir miklir leiðtogar þá
hafði hann mikil áhrif,“ segir Jón
og hlær.
Í Vogaskóla kynntist Jón einnig
konu sinni Ólöfu Kolbrúnu Harð-
ardóttur söngkonu. „Hún byrj-
aði í kórnum fjórum mánuðum á
undan mér, svo kenndi ég henni í
Vogaskóla, hún var þá sextán og
ég átján.“
Kennslan skemmtileg
Jón segist strax hafa fundið sig
mjög vel í kennslu og kórstjórn.
„Ég byrjaði strax aðeins að tuska
kórinn þegar ég tók við honum.
Kórinn var eins og hann gerðist
þá, mikið af eldra fólki. Þá tíðk-
aðist að fólk fékk greitt fyrir að
vera í kirkjukór, eina upphæð á
ári. Vegna þess að upphæðin var
föst þá var andstaða við að stækka
kórana. En svo fengum við fleira
fólk inn og yngri stjórn og það
var ákveðið að verja upphæðinni
til þess að styrkja starf kórsins.“
Það tókst vel sem kunnugt er enda
hefur Langholtskirkjukór um ára-
bil verið meðal fremstu tónleika-
kóra landsins. „Nú er það meira að
segja orðin hálfgerð stefna kórsins
að einsöngvarar komi úr kórnum.
Sú verður til dæmis raunin á vor-
tónleikum kórsins í maí,“ segir Jón
og bætir við að stór hluti kórfélaga
hafi „alist upp“ í Langholtskirkju,
vaxið og dafnað í barnakórum
kirkjunnar. Þess má geta að eftir
að hafa lokið einleikaraprófi í org-
elleik hefur Jón tvisvar nýtt tæki-
færi til frekari menntunar, eitt ár
var hann í framhaldsnámi í kór-
stjórn og orgelleik í München og
svo nam hann í Vínarborg eftir tíu
ára vinnu við kennslu.
En eins og áður sagði starfaði
Jón lengi sem kennari meðfram
vinnu sinni í Langholtskirkju.
Hann segir það hafa verið afar
gefandi. „Ég fann mig alltaf mjög
vel í að vinna með ungu fólki og
það gekk vel. Tónmenntatímarnir
eins og það hét voru með vinsæl-
ustu greinum í Árbæjarskóla þó ég
segi sjálfur frá. Ég sá alltaf rosa-
lega eftir því að hætta í Árbæjar-
skóla sem ég gerði þegar ég fékk
fullt starf hér í kirkjunni,“ segir
Jón sem kenndi í Árbæjarskóla til
ársins 1982.
Æfir fyrir Bjarkartónleika
Síðan þá hefur hann verið lífið
og sálin í öflugu tónlistarstarfi í
Langholtskirkju. Frá árinu 1990
hafa barnakórar og kórskóli bæst
við kirkjukórinn og var síðasta
viðbótin Graduale nobili, kór fyrir
stúlkur sem vaxnar eru upp úr
Graduali futuri kórnum. Jón hand-
velur í kórinn sem sinnir metn-
aðarfullum verkefnum og ekki
öllum jafn fyrirsjáanlegum. „Tón-
listin tekur oft óvæntan snúning.
Ég fékk símtal frá Björk síðasta
sumar þegar ég var nýkomin með
þær heim úr kórakeppni í Wales.
Björk hafði heyrt af því í útvarp-
inu og hringdi í mig og falaðist
eftir samstarfi. Ég sagði bara já,
og svo voru æfingar með Björk
á haustmánuðum. Þetta hefur
reyndar verið mikil vinna, tónlist
Bjarkar er mjög krefjandi, þessar
stelpur sem eru mjög vanar hafa
alveg þurft að setja í lága drifið,“
segir Jón og bætir við að mánað-
arferð til Manchester með Björk
sé fram undan. „Við komum fram
á sex tónleikum með henni þar og
einum í London, þetta er mikið
ævintýri.“
Jón á sér ýmis önnur hugðarefni
en tónlist. „Ég byrja alla morgna
á því að moka skít, er með hest-
hús í Garðabæ. Og ég er svo mikill
Ég byrja alla morgna á því að moka skít, er með hesthús í
Garðabæ. Og ég er svo mikill sveitamaður í mér að ef ég
kemst ekki út úr bænum í viku þá finnst mér ég vera að
kafna.
Alltaf gaman að
mæta í vinnuna
Eldhuginn Jón Stefánsson hefur verið lífið og sálin í öflugu tónlistarstarfi
Langholtskirkju frá unga aldri. Sigríður Björg Tómasdóttir hitti Jón á heima-
velli í Langholtskirkju og ræddi um tónlist og ástríðuna fyrir að miðla henni
en Jón hlaut nýverið Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins í flokknum frá kyn-
slóð til kynslóðar fyrir tónlistarstarf sitt með börnum og unglingum.
Söngstarfið í Langholtskirkju hefst við ungan aldur.
Söngelskir krakkar geta mætt í krúttakórinn svonefnda
sem tekur við börnum frá fjögurra ára aldri. „Það má
segja að kórastarf í skólum hafi hrunið í kjölfar mis-
heppnaðra samninga við tónmenntakennara um 1990.
Kirkjan sá sér þá leik á borði að efla kórastarf og ég var
spurður hvort ég væri til í að setja á laggirnar barnakór
í Langholtskirkju. Ég sagðist vera til ef ég fengi að ráða
ferðinni og frá upphafi ákváðum við að setja á fót kór-
skóla fyrir börn þar sem aldurstakmarkið væri sjö ár.
Nokkrum árum síðar kom krúttakórinn til sögunnar.“
Barna- og unglingastarfið hefur svo haldið áfram að
þróast og nú eru starfandi krúttakórinn, Gradualekór-
inn og Graduale futuri. Eftir átján ára aldur er mögu-
leiki fyrir 24 góðar söngkonur að komast inn í Graduale
nobili sem Jón handvelur inn í. „Það er mjög gefandi
að fylgjast með stelpunum frá unga aldri,“ segir Jón.
KÓRASTARF FYRIR BÖRN FRÁ FJÖGURRA ÁRA ALDRI
sveitamaður í mér að ef ég kemst
ekki út úr bænum í viku þá finnst
mér ég vera að kafna,“ segir Jón
sem fer á rjúpu á veturna og veiðir
í vötnum sumar sem vetur. „Ég á
yfirleitt tugi kílóa af reyktum sil-
ungi eftir sumarið. Svo förum við
mikið norður, fjölskyldan á enn
Voga í Mývatnssveit, æskuheim-
ili mitt.“
Tónlistin skipar þó fyrsta sætið.
„Einhvern veginn hef ég verið
teymdur áfram hingað, af örlög-
um eða hverju sem það kallast. Og
JÓN Í LANGHOLTSKIRKJU Tók
við starfi organista árið 1964.