Fréttablaðið - 14.05.2011, Blaðsíða 86

14. maí 2011 LAUGARDAGUR42
HORNSTEINN
Langþráð skref var stigið í vikunni
þegar hornsteinn var lagður að
fyrstu rússnesku rétttrúnaðar-
kirkjunni á Íslandi milli Nýlendu-
og Mýrargötu og fyrsti steinninn
blessaður. Biskup kirkjunnar og
prestar önnuðust athöfnina að
viðstöddum, meðal annarra,
forseta Íslands, biskupi Íslands
og biskupi kaþólskra.
Sjónarhorn
Ljósmynd: Valgarður Gíslason
Fyrir réttum 46 árum, 14. maí árið 1955, var Varsjárbandalagið stofnað formlega.
Þar var um að ræða varnarsamstarf Sovétríkjanna og sjö annarra
Austur-Evrópuríkja, Búlgaríu, Ungverjalands, Austur-Þýskalands,
Póllands, Albaníu, Tékkóslóvakíu og Rúmeníu.
Ríkin höfðu í raun verið undir áhrifavaldi Sovétríkjanna allt frá stríðs-
lokum, en þegar Vestur-Þýskaland gekk í Atlantshafsbandalagið, NATO,
árið 1955, brugðist Sovétríkin við með þessum hætti.
Samningurinn var undirritaður í Varsjá í Póllandi, eins og gefur að
skilja, og bar yfirskriftina: „Samningur um vináttu, samvinnu og gagn-
kvæma aðstoð.“ Höfuðstöðvar bandalagsins voru þó staðsettar í Moskvu.
Í inngangi samningsins segir að aðild V-Þýskalands að NATO „auki
hættu á nýju stríði og ógni þjóðaröryggi friðelskandi ríkja“.
Ekki er hægt að segja að lognmolla hafi ríkt í þessum félagsskap,
enda brugðust Sovétmenn harkalega við öllu andófi innan bandalagsins.
Aðeins ári eftir stofnun þess sagði ríkisstjórn Imre Nagy í Ungverja-
landi sig frá aðild sem leiddi til þess að sovéski herinn réðist inn í landið,
setti stjórnina af og tók Nagy af lífi tveimur árum síðar.
Árið 1962 var Albanía rekin úr bandalaginu eftir að hafa bundist Kína
of nánum böndum. Þótti albönskum stjórnvöldum sem Nikita Krútsjoff,
leiðtogi Sovétríkjanna, væri búinn að snúa baki við hreinræktaðri marx-
ískri hugmyndafræði og voru þeir þess vegna settir út af sakramentinu.
Sex árum síðar fór að örla á umbótavilja í lýðræðisátt í Tékkóslóvakíu.
Við það tóku hin bandalagsríkin sig saman og börðu niður anstöðu með
vopnavaldi.
Eftir því sem leið á níunda áratuginn fór hins vegar að fjara undan
Varsjárbandalaginu með breyttri stefnu stjórnvalda í Moskvu og frelsis-
öldunni sem reið yfir Austur-Evrópu á árunum 1989 til 1991.
Austur-Þýskaland gekk úr bandalaginu þegar það sameinaðist vestur-
hlutanum árið 1990 og eftir það gekk hvert ríkið af öðru úr skaftinu.
Í mars árið 1991 var hernaðararmur bandalagsins lagður niður og í
júlí sama ár markaði síðasti fundurinn endalok bandalagsins og í raun
Kalda stríðsins. - þj
Heimildir: History.com og Wikipedia
Í ÞÁ TÍÐ: Árið 1955
Átakalínurnar skýrðust með
stofnun Varsjárbandalagsins
Varsjárbandalagið var stofnað á þessum degi árið 1955 sem mótvægi við
aukin áhrif Atlantshafsbandalagsins í Evrópu. Það leið undir lok árið 1991.
NÍKÍTA
KRÚTSJOFF
Leiðtogi
Sovétríkjanna
þegar Varsjár-
bandalagið
var stofnað
árið 1955.