Faxi - 01.12.1990, Blaðsíða 84

Varnarlið á 18. öld
Reykjanes er óumdeilanlega nokkurs konar ,,inngang-
ur“ Islands; hér er fyrsti uiökomustadur langflestra
þeirra sem sœkja landið heim. Þannig hefur þaö líka ver-
ið um langan aldur. Einhver kann að vilja álykta sem
svo, að Suðurnesjamenn hljóti afþessum sökum að vera
talsvert meiri heimsmenn en gengur og gerist meðal ís-
lendinga, og kann það vel að vera rétt. Undanfarna ára-
tugi hefur raunar verið kalsað nokkuð um það í vissum
hópum, að samskipti Suðurnesjamanna og erlendra
gesta vœru ekki að öllu leyti heillavœnleg; þá eiga menn
við alveg sérstaka gesti, nefnilega varnarliðsmenn. í
þœttinum hér á eftir munum við heina sjónum að tiltek-
inni heimsókn átlendinga og einnig að því er innlendu
varnarliði var komið hér á fót — og sögusviðið er Suður-
nes á 18. öld.
Seinni hluta júlí árið 1769, bar
segl við himin, þegar menn áttu
engra skipa von. Þetta reyndust
vera fjórar húkkortur frá Nýja-Eng-
landi. Komu þær inn á Keflavíkur-,
Hafnarfjarðar- og Hólmshafnir, og
þóttu skipverjarnir haga sér í meira
lagi undarlega; þeir skutu út skips-
báti og mældu dýpi og könnuðu
botn. Þess er getið að í Hafnarfirði
og í Hólminum, eins og Reykjavík
hét í þann tíð, vakti þetta háttalag
grunsemdir. Og þegar gengið var á
aðkomumenn eftir erindi þeirra til
landsins, báru þeir við vatnsskorti;
tóku heimamenn þá ekki nema rétt
svo trúanlega.
Margir lögðu á flótta
Einhverra hluta vegna vakti þessi
heimsókn meira en grunsemdir í
Keflavik, nær mun að segja að
heimamenn hafi misst stjórn á sér. í
bréfi Ólafs stiftamtmanns Stephen-
sen til Rentukammersins hinn 5.
september segir:
,,Það er með ólíkindum hvílíkt
uppnám þessi heimsókn vakti hjá
almúganum. Margir í Keflavíkur-
umdæmi lögðu á flótta með konur
og börn, en um 200 heimamenn
söfnuðust saman í verslunarstaðn-
um og hugðust veita aðkomumönn-
unum mótspyrnu, ef þeir sýndu ein-
hvern fjandskap. En þeir höfðu ekki
annaö að verja sig með en steina,
sem þeir söfnuðu í hrúgur í fjör-
unni.“
Ekki kom til átaka í þetta sinn, en
heimsóknin sýnir glöggt ótta
manna við aðkomuskip, og eins hitt
hve berskjaldaðir íslendingar voru
ef óvini bar að garði. í bréfinu vakti
Ólafur einmitt athygli á því að ekki
þyrfti nema eitt skip vel vopnað og
um hundrað manna áhöfn til að her-
nema landið.
Um þessar mundir var verið að
koma á fót landsnefndinni fyrri,
vegna bágra landshaga á íslandi.
SOGU
0

276 FAXI