Faxi - 01.12.1993, Blaðsíða 7

100 ára afmæli löggilding
Voga sem verslunarsíaðar
Hábær í Vogum. Hér var fyrsta verslunin til luisa. Ljósm. Mannlíf og mannvirki í Vatnsleysu-
strandarhreppi.
Upphafíð
Hinn 24 nóv. s.l. voru 100 ár liðin
frá því að Vogar hlutu löggildingu
sem verslunarstaður. A 75 ára
afmæli þessa atburðar skrifar Egill
Hallgrímsson, kennari frá Austurkoti
ítarlega grein um tilkomu lög-
gildingarinnar í Morgunblaðið.
Rekur hann þar t.d. sögu landnáms í
Vogum og nefnir til ýmsa
frumbyggja. Hann nefnir því næst
flutningsmenn löggi ldingar-
frumvarpsins, þá síra Þórarinn
Böðvarsson og Jón Þórarinsson
skólastjóra Flensborgarskóla.
Orðrétt segir svo í grein Egils: “Ekki
voru þingmenn algerlega sammála
unt nauðsyn þess að Vogar hlytu
löggildingu sem verslunarstaður og
bar margt á góma í umræðunni urn
málið, eins og sjá má af eftirfarandi
kafla sem tekinn er úr
Alþingistíðindum frá árinu 1893 við
lokaumræðu í neðri deild.”
“Landshöfðingi (Magnús
Sthephensen.): Aður en öll þessi
löggildingarmál fara alfarin af
alþingi, ætla ég að leyfa mér að
mynnast á lítið atriði, sem kom fram
undir untræðum hér í þessari h.
þingd. um frumvarp um almannafrið
á helgidögum. Það var tekið fram,
að frumv. stjórnarinnar um það mál
hefði þann ókost, að auka
drykkjuskap og ósiðsemi hér á landi.
Eg hefi nú ekki svo mikla trú á
þessum spádómum, en ég verð að
segja það, að ef nokkurt frumv.
verður til þess að efla dtykkjuskap og
óreglu hér á landi, þá eru það sum af
þessum frumv. um löggildingu
kaupstaða. Það er þannig ekki
sjáanlegt, að tilgangurinn með
löggildingu verslunarstaðar við
Vogavík sé annar en sá, að heimila
þar brennivínsverslun. Frumv. um
löggildingu Vogavíkur hefir oft verið
fyrir þinginu áður, en það heftr verið
fellt sem óþarft, og ef til vill
jafnframt skaðlegl vegna brenni-
vínssölu, sem þar mundi komast á.
Mér finnst ekki fullkomin
samkvæmni hjá þeim mönnum, sem
vilja bægja burt öllu, sem beinlínis
eða óbeinlínis, ellir drykkjuskap, en
vilja þó á hinn bóginn löggilda
verslunarstaði, þar sem
brennivínsverslun megi fara fram en
engin jiörf er á.
Eg býst ekki við að þessum
fyrirhugaða verslunarstað verði gjört
lægra undir höfði en hinum
stöðunum, sem þegar er búið að
löggilda, en ég vildi þó geta þessa,
áður en hann yrði samþykktur.
Þórarinn Böðvarsson: „Mig furðar
á |)ví, að nokkur skyldi fara að mæla
á móti löggildingu þessa eina staðar
eftir að búið var að löggilda alla hina.
Það hefur víst hcldur ekki verið
meining hæstv. landshöfðingja að
mæla á móti honum. Frumv. um
löggildingu verslunarstaðar í
Vogavík hefur oft verið samþykkt
hér í deildinni, en ýmislegt hefur
orðið jreim að fjörlesti í h. efri deild.
Einu sinni t.d. fann einn þingm. þar,
Jón Ólafsson, upp á því, að setja öll
löggildingarmálin í eitt frumv. og
einmitt af þeirri ástæðu féll Vogavík
í það skiptið. Þar sem hæstv.
landshöfðingi lók það fram, að þessi
löggilding mundi auka drykkjuskap í
Vogum og þar í kring, þá hefur það
álit ekki við nein rök að styðjast.
Þvert á móti, því í tveimur
kaupstöðum í mínu kjördæmi,
Hafnarfirði og Keflavík, sem ég
þekki mjög vel til, er því nær enginn
drykkjuskapur. Þar eru flestir í
bindindi. Eg verð að neita því
kröfuglega, að tilgangurinn með
frumv. sé sá, að koma á
brennivínsverslun við Vogavík.
Tilgangurinn er allur annar. Hann er
aðallega sá, að gjöra mönnum þar
syðra alla aðflutninga léttari og
greiðari. Það var einmitt Vogavík,
sem átti að verða kaupstaður, en ekki
Keflavík, því á Vogavík er miklu
betri höfn en á Kefalvík og hægara
og þægilcgra að sækja þangað fyrir
fjölda manna, er búa fyrir sunnan
Garðahrepp. Kellavík er óhentugur
verslunarstaður, með því þar er hin
versta höfn, en þar sunnan að sækja
margir til Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur, sem eiga mjög stutt í
Keflavíkur kaupstað. Búendur þar
syðra semja við kaupmenn í
Hafnarfirði og Reykjavík, að flytja til
þeirra vörur og sækja aftur hinar
íslensku vörur, er þeir leggja inn til
kaupmanna. Til þessa kosta
kaupmenn stórfé árlega, en þessi
fyrirhöfn og kostnaður mundi að
miklu leyti sparast, ef kaupstaður
kæmist upp við Vogavík
Hæstv. landshöfðingi sagði, að
engin sýnileg þörf væri á að löggilda
Vogavík til verslunar. Þörlin er ekki
sýnileg jteim, sem ekki jickkja til, en
hún er sýnileg þeim sem þekkja til.
Eg sem kunnugur, veit að þessi
löggilding er þörf, enda hefur hún oft
verið samþykkt hér í þessari h.
þingdeild, og ég treysti því fyllilega
að hún verði samþykkt einnig nú”.
Þetta frumvarp fékkst síðan
samþykkt í neðri deild með 18
samhljóða atkvæðum og hlaut
staðfestingu í el'ri deild. Tóku lögin
gildi sem fyrr segir þann
24.nóv.l893.
I grein Egils er raunar ekki rninnst
á það hvenær raunveruleg verslun
hefst hér í Vogum, heldur bregður
hann á leik, og spáir nokkuð til um
framtíð Voganna og næsta nágrennis.
Ekki verður annað sagt en að þar
gæti bamslegrar bjartsýni, og má ég
til að geta þessa að nokkru. Hann
segir m.a. “Vogar eru fallegt
bæjarstæði og mun þar er fram líða
stundir rísa fallcgur bær með strætum
og torgum, verða samfelld byggð
suður að Vogastapa, sem væntanlega
verður prýddur höggmyndum.
Líklegt má telja að sandarnir fyrir
sunnan Voga geti orðið eftirsóttur
baðstaður í framtíðinni og að þar
komi veitinga- og skemnrtistaðir í
fegruðu umhverfi.
Hann ncfnir einnig varðveislu
Arahólsvörðu og ræktun trjáa og
blóma í og við Arahól. Það verk var
FAXI 167