Frjáls verslun - 01.01.2002, Síða 22

QRCfl-HÓPURINN KLOFINN
að við hagstæðustu lán hópsins, en um 4,4 miðað við fremur
óhagstæð lán. Erfitt er að gera sér aknennilega grein fyrir
þessu. Orca-hópurinn keypti 26,5% hlut í FBA í byijun ágúst
1999 á um 5 milljarða og tók lán fyrir þeim kaupum, m.a. stóran
hluta hjá seljandanum Scandinavian Holding S.A. sem er félag í
eigu sparisjóðanna. Orca-hópurinn hélt áfram að kaupa í FBA
og átti orðið ydir 30% hlut í honum þegar hann var sameinaður
Islandsbanka. Við sameininguna var hlutur dótturfélags
Orcunnar, FBA Holding S.A, metinn á 14,7%. Síðan hefur Orca-
hópurinn haldið áfram að kaupa í Islandsbanka og er hlutur
hans núna í gegnum FBA Holding og fleiri félög um 18,3%. Mið-
að við að gengið þurfi að vera 4,0 hið lægsta til að ijárfesting
hópsins skili sér á sléttu hefur hópurinn lagt að minnsta kosti
um 7,3 milljarða í bankann þegar búið er að taka fjármögnunar-
kostnaðinn inn í dæmið.
Hópurinn klofnaði í fyrrasumar Því er haldið fram að Orca-
hópurinn hafi í raun klofnað í fyrrasumar; að þá hafi komið á
daginn að hugmyndir Jóns Olafssonar færu ekki lengur saman
við hugmyndir þeirra Jóns Asgeirs og Þorsteins Más um framtíð
Islandsbanka - og hvernig Orca-hópurinn ætti að beita sér. Ekki
virðist ljóst út á hvað þessi ágreiningur gekk. Því er þó haldið
fram að Jón Olafsson hafi viljað spila „harðari bolta“ en þeir Jón
Ásgeir og Þorsteinn Már. Ef „sá harði bolti“ táknar að hann hafi
viljað að hópurinn næði meiri völdum og áhrifum innan bankans
er erfitt að sjá hvernig það hefði átt að verða nema þá hugsan-
lega í gegnum lífeyrissjóðina, t.d. IJfeyrissjóð Framsýnar og Líf-
eyrissjóð verslunarmanna sem eiga stóran hlut og eiga sinn
stjórnarmanninn hvor í bankanum.
Hvers vegna svo mikil völd lífeyrissjóðanna? Raunar má veita
því athygli að hlutabréfaeign þessara lífeyrissjóða er hlutfalls-
lega miklu meiri í Islandsbanka en öðrum félögum. Það á sér
nokkra sögu og má rekja til forvera Islandsbanka; Iðnaðar-,
Alþýðu-, Verslunar- og Utvegsbankans. Iifeyrissjóður verslunar-
manna var t.d. mjög sterkur í Verslunarbankanum. En hvers
vegna vilja lifeyrissjóðirnir eiga svona stóra hluti í bankanum og
halda utan um stjórnartaumana i gegnum tvo stjórnarmenn?
Islandsbanki er einfaldlega góður tjárfestingarkostur, liggur
beinast við að svara. Valdabarátta, kunna aðrir að segja. Hvert
sem svarið er, verður að teljast afar ólíklegt að þessir lífeyris-
sjóðir séu, eða hafi verið, tilbúnir til að afhenda eitthvað af
völdum sínum og áhrifum til Orca-hópsins með sölu bréfa - þótt
auðvitað sé allt falt fyrir rétt verð. Sömuleiðis hefði það orðið ijár-
hagslega erfitt fýrir Orca-hópinn að ná meirihlutanum í stjórn
bankans; til þess hefði hópurinn orðið að leggja 5 milljarða hið
minnsta til viðbótar í púkkið (til að ná öðrum hvorum stóru
lífeyrissjóðanna) og jafnvel 10 til 15 milljarða til að kaupa af
mörgum smáum og ná hreinum meirihluta. Fyrir er hópurinn
mjög skuldsettur vegna fjárfestinga í bankanum. Og við blasir
annar þröskuldur og hann kannski stærri og býsna kaldur; fjöldi
hluthafa er einfaldlega ekki til í að selja hópnum bréf vegna þess
að hann er þeim ekki þóknanlegur; svo umdeildur hefur hann
verið frá fýrsta degi.
Þáttur Fjármálaeftirlitsins í allri umræðunni um tilboðið frá
hópi erlendu fjárfestanna undir forystu Raj Basu í allan hluta
Orca-hópsins og skyldra félaga í íslandsbanka hefur vakið
athygli að enginn virðist vita hveijir standa á bak við tilboðið né
hver Raj Basu raunverulega er. Erlendu aðilarnir leituðu ekki
samþykkis Fjármálaeftirlitsins fýrirfram þegar þeir gerðu fýrra
tilboðið, eins og þeim bar skylda til samkvæmt 10% reglunni svo-
nefndu. Þá hefur Fjármálaeftirlitið ekkert tjáð sig um málið þótt
fýrir liggi að það sé með þetta mál til skoðunar. Það mun eflaust
gera grein fýrir málinu þegar þar að kemur. Á meðan vita hvorki
hinir almennu hluthafar í Islandsbanka né aðrir fjárfestar hvaða
breytingar kunna að vera í vændum. Allt þetta brölt í kringum til-
boðið er því mörgum lítt til skemmtunar.
„Óhelmilt að hafa óeðlileg áhrif á verðmynduiT Gunnar Jóns
son lögmaður, sem hefur haft milligöngu varðandi hið erlenda
tilboð, hefur verið í sambandi við Fjármálaeftírlitið. Það er
einkum tvær lagagreinar sem snúa að Fjármálaeftirlitinu vegna
þessa tilboðs. Samkvæmt 10. grein laga um viðskiptabanka og
sparisjóði skulu aðilar, sem hyggjast eignast virkan eignarhlut í
viðskiptabanka (en virkur eignarhlutur telst 10% hlutur), leita
samþykkis Fjármálaeftirlitsins fýrirfram. Reynist tilboðið vera
skrípaleikur og leiksýning til þess eins gert að tala gengið upp
kveða lögin nokkuð fast að orði um slíkt og þar verður forvitni-
legt að sjá hvernig Fjármálaeftirlitið tekur á málum þegar þar að
kemur. En í 38. grein laga um verðbréfaviðskipti í kaflanum um
meðferð trúnaðarupplýsinga, viðskipti innheija og markaðsmis-
notkun segir: „Oheimilt er einstaklingum eða lögaðilum að taka
þátt í, stuðla að eða hvetja til viðskipta með verðbréf eða annarra
aðgerða í því skyni að gefa ranga mynd af umfangi viðskipta með
tiltekin verðbréf eða hafa óeðlileg eða óhæfileg áhrif á verð-
myndun í ve rðb réfavi ð sk i pt u m. “
Mismunandi staða fjórmenninganna Fkki er nokkur vafi á að
fjárhagsstaða fjórmenninganna, sem stofnuðu Orca-hópinn, er
misjöfn. Alir hafa þeir Jjárfest víða á eigin vegum undanfarin ár
og hafa skuldsett sig vegna þeirra kaupa. Fjárhagsstaða
Þorsteins Más og Jóns Ásgeirs er örugglega sterkust Erfitt er
að átta sig á fjárhagslegum styrk Jóns Olafssonar um þessar
mundir; en augljóslega eru miklar skuldir fýrirtækis hans,
Norðurljósa, mjög íþymgjandi fýrir hann. Hins vegar er á bratt-
ann að sækja hjá Eyjólfi Sveinssyni og þungt hjá honum - svo
ekki sé fastara að orði kveðið.
Hvað gerir Fjármálaeftirlitið? Það hvarflar ekki að nokkrum
manni að Þorsteinn Már og Jón Ásgeir séu á leið út úr Islands-
banka á næstunni og selji erlendu fjárfestunum hluti sína í bank-
anum í ljósi þeirra orða Jóns Ásgeirs að um „leikrit" sé að ræða
varðandi hið erlenda tilboð. Hins vegar má ætla að framhaldið
snúist miklu frekar upp í það að menn bíði spenntir eftir við-
brögðum Fjármálaeftirlitsins, komist það að þeirri niðurstöðu að
leiksýning hafi verið sett á svið til að tala upp gengi bréfa í
íslandsbanka. Þá færist fýrst fjör í leikinn. Það hefur alltaf verið
fjör í kringum Orca-hópinn! S5
Hins vegar má ætla að framhaldið snúist miklu frekar upp í það að menn bíði spenntir
eftir viðbrögðum Fjármálaeftirlitsins, komist það að þeirri niðurstöðu að tilboðið hafi
verið sett á svið og sé leiksýning.
22