Frjáls verslun - 01.01.2002, Page 69

iTAPENNI VflLRÉTTflRSfllVlNINGAR
magn til þess. Þeir geta því keypt
kauprétt að hlutabréfunum
á núverandi markaðs-
verði en þurfa ein-
ungis að greiða
fyrir brot af virði
undirliggjandi
hlutabréfa.
Þessir fiárfestar
hafa trú á þvi að
bréfin muni hækka á
næstunni. Spákaupmenn
eru ein tegund ijárfesta
sem eiga viðskipti með val-
rétti með skammtímahagn-
aðarsjónarmið í huga. Yalréttur
hefur þann kost fyrir þá að geta
margfaldast í verði þótt verð undir-
liggjandi eignar breytist aðeins um
nokkur prósentustig. Valréttarsamning-
ar í Bandaríkjunum eru yfirleitt til fárra
mánaða og breytist verð þeirra stöðugt. Nauð-
synlegt er því að fylgjast vel með markaðnum og
valréttarsamningar sem fjárfesting - ekki vörn -
henta því ekki öllum fjárfestum.
Valréttir sem áhættustýring í erlendu hlutabréfasafni
Það kom greinilega fram á síðasta ári á bandaríska
hlutabréfamarkaðnum að miklar verðsveiflur juku
reglulega eftirspurn fjárfesta eftir valréttum og ollu þar
með hærra verði á þeim. Þannig aðstæður, þegar um
stefiiulausan markað er að ræða eða markað sem heldur
sig að mestu innan ákveðins verðbils þrátt fyrir sveiflur
(„range bound“), opna möguleika til þess að minnka
áhættu í hlutabréfasafni með því að ná hagnaði við það
að selja varða kauprétti C,writing covered call“).
Við mat á því hvort tækifæri séu
fyrir hendi til að beita valréttum sem
vörn eða til sveiflujöfnunar er afar
mikilvægt að fylgjast með flökti
C,volatility“) í einstökum fyrirtækjum
og á markaðnum í heild. Þar má til
dæmis nefna vísitölurnar VXN og
VIX. VXN-vísitalan segir til um flöktið
í valréttarsamningum á NASDAQ100
vísitöluna en VIX segir til um flökt í
valréttarsamningum á S&P 500 vísi-
töluna. Þannig má með því að fylgjast
með flöktinu finna tækifæri, td. þegar
menn vænta einhverra frétta. Margir
orða þetta þannig að flöktið sé mælikvarði á ótta eða kæruleysi
Ijárfesta. Til að mynda getur flökt aukist fyrir uppgjör fyrirtækja.
VIX línuritinu má líkja við skjálftamæli. Eðlilegt flökt á markaði
telst vera á bilinu 20-25 sbr. kvarðinn til hægri á línuritinu. Þeg-
ar komið er upp fyrir það er skjálfti farinn að gera vart við sig.
Valréttir eru áhrifarík fjármála-
afurð til varnar hvers konar
gengisáhættu. Það má líkja
þeim við fallhlíf þar sem þeir
geta komið jafnvægi á brattar
gengissveiflur hvort sem er í
gjaldeyri eða hlutabréfum.
Hæstu og breiðustu hreyfingarnar sýna víðtæk-
ustu skjálftana. Sem dæmi má nefna að
haustið 1998 voru mjög öflug skjálfta-
einkenni sem mörkuðust af því að
Rússar gátu ekki borgað erlendar
skuldir sínar og hafði það m.a.
þau áhrif að Long Term Capital
Management, mjög stór
bandarískur „hedge“ Jjárfest-
ingarsjóður, lenti í
miklum erfiðleikum.
Ovissan á markaði
var mun meiri
þarna en í
kringum 11. sept-
ember s.l.
Þegar tækifæri
myndast og gengið er
inn í samninga er afar mikil-
vægt að fylgja stöðunni eftir og
vakta hana gaumgæfilega fram að
lokadegi samningsins ef einhveijar
breytingar verða á markaðsaðstæðum.
Við uppgjör samningsins er hægt að hugsa
sér eftirfarandi aðstæður fyrir þann sem hefur
selt varinn kauprétt
1. Hækkun hefur orðið á gengi bréfanna þannig að
handhafi kaupréttarins nýtir sér réttinn. Þá er ágóðinn
af samningnum söluverð samningsins og ijárfestirinn
hefur selt hlutabréfin á samningsverðinu.
2. Markaðsverð bréfanna hefur staðið í stað. Þetta er
ákjósanlegasta staðan þar sem hægt er að selja kauprétt
aftur á sömu bréfin. Þá hefur ijárfestirinn náð að nýta und-
irliggjandi hlutabréf betur þar sem hann fær ávöxtun í
formi þóknunar.
3. Lækkun verður á gengi bréf-
anna en þá hefur fjárfestirinn
minnkað tapið af bréfunum þar sem
hann fékk greidda þóknun í upphafi.
Hann getur síðan selt annan kauprétt
til að minnka áhættu enn frekar.
Ahugaverð Ijármálaafurð Valréttar-
samningar hafa marga snertifleti við
viðskiptalífið. Þeir höfða til breiðs
hóps fjárfesta þar sem bæði spákaup-
menn og gætnir langtímaljárfestar
geta séð sér hag í því að eiga viðskipti
með þá. Það getur verið vænlegt fyrir
fagljárfesta að þekkja þessa afurð og hafa hana á valdi sínu en
það er afar erfitt fyrir þá sem ekki hafa eigin reynslu af beitingu
valrétta að útskýra notagildi þeirra fyrir öðrum. Það er óvarlegt
fyrir óvana að eiga viðskipti með valrétti á mörkuðum nema í
hófi til að byrja með. ffil
Ef gengi Baugs á samningsdegi, hinn 28. júní nk., verður á bilinu 12,75 til 16,25
þá eru allar líkur á því að hvorki Gaumur né Kaupþing nýti rétt sinn.
69