Morgunblaðið - 01.12.2008, Blaðsíða 22

22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 1. DESEMBER 2008
TVEIR heimssögu-
legir atburðir áttu sér
stað 4. nóv. sl. þó að
annar vekti sýnu meiri
athygli á alþjóðavísu en
hinn. Sá fyrri var kjör
nýs forseta Bandaríkj-
anna. Heimsbyggðin
bindur vonir við að nýi forsetinn
verði sameiningarafl hins frjálsa
heims í leið hans til friðar og farsæld-
ar. Hinn atburðurinn átti sér stað í
öðrum heimshluta. Í höfuðborg Taív-
ans, Taipei, undirrituðu fulltrúar
stjórnvalda á Taívan og frá meg-
inlandi Kína sögulegan samning um
að draga úr spennu milli ríkjanna
beggja vegna Taívanssunds og stuðla
þar með að friði í álfunni.
Síðustu sex áratugir
hafa einkennst af lang-
varandi togstreitu milli
Taívans og meginlands
Kína, togstreitu sem
gat auðveldlega hlaðið
utan á sig eins og snjó-
bolti og ógnað heims-
friði og heimsefnahag.
Heimsbyggðin hefur
beinlínis kallað á
breytta stefnu þessara
deiluaðila þar sem
sáttahugur og bræðra-
bönd væru treyst, alveg
eins og hún hefur kallað á frið-
vænlegri stefnu frá Washington um
heimsmálin.
Samningarnir fjórir sem skrifað
var undir 4. nóvember, ásamt tveim-
ur viljayfirlýsingum sem gengið var
frá í Peking 14. júní, marka vatnaskil
í samskiptum þessara ríkja sem
vekja vonir um varanlegan frið og
samvinnu í þessum heimshluta.
Það eitt að þær stofnanir í Kína og
Taívan sem fást við samskipti land-
anna skyldu hittast og ræða saman
var forskot á sæluna – og því frum-
kvæði var réttilega fagnað víða um
heim. Það að samkomulag um mikils-
verð mál sé raunverulega í höfn er
farsæl aukageta. Frá sjónarhóli Ta-
ívanbúa var sérstaklega lofsvert að
fulltrúar frá þeirri stofnun Kína sem
sér um samskiptamálefni yfir Taív-
anssundið skyldu stíga fæti á taív-
anska grund. Slíkt var táknræn vilja-
yfirlýsing um að stjórnvöld í Kína
vildu fylgja jafnræðis- og gagn-
kvæmnisreglu.
Sjálft innihald samkomulagsins
kann að þykja rýrt í roði frá sjón-
arhóli umheimsins. Þarna er einfald-
lega kveðið á um ýmsa sam-
skiptahætti sem þykja sjálfsagðir í
samskiptum siðaðra þjóða um allan
heim: Ákvæði um að tryggja öryggi
innfluttra matvæla; heimila sjóflutn-
inga milli landanna, beina póstflutn-
inga og daglegar flugferðir með
ferðafólk. En það eitt hve þessi atriði
þykja „sjálfsögð“ utan frá sýnir hve
óeðlileg og þvinguð samskiptin höfðu
verið áður. Samskiptaleysið var stöð-
ug ógn við frið í þessum heimshluta.
Forseti Lýðveldisins Kína sem tók
við völdum í maí sl., Ma Ying-jeou,
hlaut kosningu m.a. fyrir skýra
stefnu sína um að bæta samskiptin
við meginlandið og með því að hamra
á fjórum meginreglum: deiluaðilar
þurfi að horfast í augu við stað-
reyndir, hvorugur afneiti tilvist hins,
samskipti milli þeirra stuðli að vel-
ferð íbúanna og allir samningar miði
að varanlegum friði. Með því að ein-
beita sér að þessum áhersluatriðum
og leggja til hliðar flóknar þjóðrétt-
arlegar deilur hafa stjórnvöld beggja
vegna sundsins sýnt ábyrgð og skiln-
ing á þessum meginreglum.
Ekki skal vanmeta þau skref sem
eftir á að taka þótt nú sé fagnað þeg-
ar teknum skrefum. Í sigurræðu
sinni benti Barack Obama réttilega á
að framundan væri löng ganga og
það tæki ár og daga að ná á leið-
arenda. En hann væri vongóður um
að þangað lægi nú leiðin. Sama dag
fögnuðu fulltrúar stjórnvalda í Taipei
og Peking öðrum áfanga á sinni leið
til friðar og farsældar. Geta stjórn-
völd í þessum löndum breytt gagn-
kvæmri óvild í velvild. Alveg eins og
hjá Obama hlýtur svarið að vera: Já,
við getum það!
Vanessa Shih segir
frá undirritun
samnings milli Ta-
ívans og Kína um að
draga úr spennu
milli ríkjanna
»… undirrituðu
fulltrúar stjórnvalda
á Taívan og frá meg-
inlandi Kína sögulegan
samning um að draga úr
spennu milli ríkjanna
beggja vegna Taív-
anssunds og stuðla þar
með að friði í álfunni.
Vanessa Shih
Höfundur er ráðherra upplýsinga-
mála í Lýðveldinu Kína (Taívan).
Í átt til varanlegs friðar í Austur-Asíu
Í MORGUN-
BLAÐINU 14.11.
þrætir Ögmundur
Jónasson fyrir aðild
Vinstri grænna að
frumvarpinu um eft-
irlaunaósómann og
sakar mig um ósann-
indi. Frumvarpið var
þingmannafrumvarp,
ekki stjórnarfrum-
varp. Það var lagt fram af fulltrúum
allra flokka. Framlagning þess var
samþykkt á fundum í öllum þing-
flokkum miðvikudaginn 10. des, 2003
milli kl. 17 og 18. Allt var það í sam-
ræmi við kaup Davíðs Oddssonar við
formenn stjórnarandstöðunnar um
stuðning þeirra flokka. Það kom í
hlut Þurríðar Bachman að efna þau
kaup fyrir hönd formanns síns og
Vinstri grænna. Þarflaust er um það
að deila. Skrif Ögmundar eru svar
við grein eftir mig í Mogganum,
hvar ég rakti aðkomu Vinstri
grænna að ósómanum. Ég gat þess
þar að Ögmundur hefði talað við
fyrstu umræðu og talið frumvarpið
varhugavert. Ögmundi
þótti ég ekki gera ræðu
hans nægjanleg skil.
Hann birti hana því alla
í grein sinni í Mogg-
anum og var það vel.
Á röngum tíma
Ræða Ögmundar er
afar góð og þrungin af
réttlætiskennd og um-
vöndunum. Hún breytti
þó engu um framvindu
málsins. Um hana má
segja að þar var rétt
ræða flutt á röngum tíma. Hafi Ög-
mundur Jónasson þingflokks-
formaður aftur á móti flutt ræðuna á
fundinum þegar þingflokkurinn
samþykkti framlagningu ósómans,
og hafi þingflokkurinn hlustað, þá
hefði ræðan getað stöðvað eft-
irlaunaósómann. Því það var algjört
skilyrði allra fyrir framlagningu
frumvarpsins að enginn flokkur gæti
fríað sig af ábyrgð á því. Vinstri
grænir höfðu því neitunarvald, sem
þeir notuðu ekki.
Var Ögmundur beygður?
Mín trú er sú að Ögmundur hafi
meint hvert orð, sem hann sagði, í
sinni ágætu ræðu. Ég vil líka trúa að
Ögmundur hafi flutt efni ræðunnar
yfir félögum sínum í þingflokki
Vinstri grænna þegar þeir sam-
þykktu aðildina að frumvarpinu. Sé
sú trú mín rétt, af hverju samþykkti
þá þingflokkurinn framlagningu
ósómans? Á því getur aðeins verið sú
eina skýring að formaður Vinstri
grænna hafi viljað efna samning
sinn við Davíð Oddsson. Hann hafi
því beitt sér gegn viðhorfi Ögmund-
ar og náð meirihluta þingmanna
sinna til að standa að framlagningu
frumvarpsins. Sé aftur á móti röng
sú trú mín að Ögmundur hafi flutt
ræðu sína yfir þingflokki sínum, þá
hefur hann tungur tvær og talar sitt
með hvorri. Því vil ég ekki trúa. Auk
þess veit ég að Ögmundur hefur
beitt sér fyrir afnámi eftirlauna-
ósómans og formannadúsunnar.
Var valtað yfir Ögmund?
Birgir Dýrfjörð
svarar grein Ög-
mundar Jónassonar
Birgir Dýrfjörð
»Ræða Ögmundar er
afar góð og þrungin
af réttlætiskennd og
umvöndunum.
Höfundur er í flokksstjórn
Samfylkingarinnar.
SÍÐUSTU vikur
hafa dunið á íslensku
þjóðinni fréttir af
þjóðargjaldþroti og
spár um fátækt á Ís-
landi um ókomin ár.
Hremmingar þær
sem nú ganga yfir
þjóðina mega ekki
gera okkur svo sjálfhverf að við
gleymum að við búum í auðugu
landi, með gott heilbrigðiskerfi og
félagshjálp. Hér eru hita- og
vatnsveitur, frárennsliskerfi, næg
raforka, símakerfi og vegakerfi.
Skoðum hvernig innviðir sam-
félagsins eru byggðir upp; hreint
og ómengað umhverfi, gott skóla-
kerfi, arðsamar fiskveiðar og síð-
ast en ekki síst mannauðinn – fjöl-
skyldutengslin. Við höfum „buffer“
til að takast á við nokkur mögur
ár, jafnvel meiri en margar ná-
grannaþjóðir okkar. Þessu megum
við ekki gleyma.
En það búa ekki allir við slík
lífsskilyrði. Ég ferðaðist í ágúst
síðastliðnum með 15 manna hópi á
vegum Hjálparstarfs kirkjunnar
til að skoða aðstæður á þeim
svæðum í Úganda sem Hjálp-
arstarf kirkjunnar styrkir. Úg-
anda þekkja flestir af vafasömum
orðstír Idi Amins, en fáir vita að
Úganda er dreifbýlt og fátækt
land, þar sem eyðnifaraldur hefur
geisað og heilu kynslóðirnar eru
horfnar vegna sjúkdómsins. Í Úg-
anda búa um 30 milljónir manna
og talið er að 8% þjóðarinnar séu
HIV-jákvæð, og í einu héraðinu
sem við heimsóttum eru 25%
íbúana HIV-jákvæð. Meðalaldur
íbúa Úganda er 43 ár og þjóð-
artekjur eru um 900 $ á mann á
ári. Hópurinn heimsótti hjálp-
arsamtök, sem eru í samstarfi við
hjálparstarfið hér heima, og þau
skipulögðu heimsóknir fyrir hóp-
inn í sveitir í Mið- og Vestur-
Úganda. Við komum inn á heimili
fólks sem var komið með eyðni.
Við heimsóttum heimili þar sem
báðir foreldrar barnanna voru
látnir af völdum eyðni, og börnin
bjuggu hjá aldraðri ömmu eða þá
bara ein. Þarna bjó fólk ekki við
rafmagn, hvergi sáum við kerti
eða vasaljós, margir deildu sama
rúmi eða sváfu á teppadulum á
gólfi húsanna. Fólkið fór að sofa
þegar dimmdi á kvöldin og á fætur
þegar birti. Fólkið átti varla föt til
skiptanna. Í Úganda er dagur og
nótt jafnlöng, og í bæjunum sem
við heimsóttum er
engin götulýsing og
rafmagn er framleitt
með ljósavélum drifn-
um bensíni eða dísil-
olíu í fáar klukku-
stundir á dag.
Loftmengun er mikil í
smábæjunum, engin
vatnsveita, ekkert frá-
rennsliskerfi, lélegt
vegakerfi og svona
mætti lengi telja.
Flestir íbúar Úganda
lifa á sjálfþurft-
arbúskap, sækja þarf
vatn langar leiðir, ólæsi er útbreitt
og skólaganga margra barna er
ekki nema 5 ár, oftast vegna fá-
tæktar og erfiðra aðstæðna.
Hjálparstarf kirkjunnar hefur í
samvinnu við staðarsamtök, Lúth-
erska heimssambandinu í Semba-
bule í Masakahéraði og Racobao í
Lyantonde í Rakaihéraði, tekið
þátt í verkefnum sem beinist að
þeim verst settu í héruðunum.
Hjálparstarf kirkjunnar tekur þátt
í að reisa ný hús með tilheyrandi
eldaskála, kamri og vatnstanki
fyrir börn sem hafa misst annað
eða báða foreldra af eyðni. Þau
sem ekki geta sjálf framleitt mat-
væli fá matargjafir. Börnin fá
fræðslu um hreinlæti og smitleiðir
sjúkdóma eins og eyðni, og
kennslu í ræktun matvæla. Einnig
fá börnin stuðning til að ganga í
skóla, s.s. ritföng og bækur.
Þótt liðnir séu tveir mánuðir frá
því ég var í Úganda hefur ferðin
og það sem ég upplifði í fátækum
héruðum landsins ekki ennþá fallið
í gleymsku þrátt fyrir mikla um-
fjöllun um efnahagsástandið hér á
Íslandi. Við höfum það gott, inn-
viðir samfélagsins eru sterkir, og
þess vegna megum við ekki
gleyma hjálparstarfinu. Við getum
sparað margt annað við okkur en
framlag okkar til þeirra sem búa
við aðstæður sem enginn trúir
nema sjá með eigin augum. Það
þarf ekki stórar fjárhæðir,
kannski 1.000 krónur á mánuði, til
að skapa bættar aðstæður fyrir
börn í Úganda.
Heiðrún Guð-
mundsdóttir biður
fólk að leggja sitt
af mörkum til
hjálpar bág-
stöddum í Úganda
Heiðrún
Guðmundsdóttir
» Við heimsóttum fólk
sem komið var með
eyðni, foreldralaus börn
og kynntum okkur
hvernig hjálparstarfið
er byggt upp í samvinnu
við staðarsamtök.
Höfundur er umhverfis-
og líffræðingur.
Ekki gleyma hjálpar-
starfinu í Afríku
TIL að byggja upp
framtíð þarf að treysta
grunninn. Menningar-
legur grunnur á Íslandi
stendur traustum og
öruggum fótum, og er
skoðun manna að
menningarlífið hér á
landi hafi aldrei
blómstrað sem nú.
Fjöldi bókatitla sem hefur litið dags-
ins ljós undanfarin ár vekur undrun
manna hvar sem er í heimi, þó ekki
sé minnst á sígilda höfðatölu sem
landsmenn stæra sig oft af. En eitt
hefur vakið áhuga margra að und-
anförnu. Þar er ég að vísa til þess að
verulegur uppgangur ítalskra menn-
ingarafurða hefur átt sér stað fyrir
tilstuðlan framtakssamra og djarfra
útgefenda, sem að mínu mati hafa
veðjað á réttan hest. Ítölsk menning
á djúpar rætur árþúsundir aftur í
tíma og er afsprengi margra ólíkra
menningarstrauma. Ítalskir rithöf-
undar hafa nokkrum sinnum verið
sæmdir bókmenntaverðlaunum
Nóbels og eru sumir þeirra enn lesn-
ir af kappi um heim all-
an enn í dag. Ísland
hefur bæst í hóp þess-
ara landa undanfarna
tvo, þrjá áratugi með
útgáfu fjöbreyttra rita,
sem höfða til ólíkra les-
endahópa – en hér vísa
ég til orðabóka, þýð-
inga á klassískum
verkum, matreiðslu-
bóka sem sækja inn-
blástur í ítalskar mat-
arhefðir, sýninga á
ítölskum óperum, bíó-
myndum og fleira í þessum dúr. Há-
skólinn Íslands býður upp á fullgilt
B.A.-nám í ítölsku og stendur sig
með prýði. Nokkrir einkaskólar hafa
kennt ítalska tungu í mörg ár, og nú
nýlega kom loks út ítölsk kennslu-
bók sérstaklega ætluð íslenskum
nemendum. En ekki má gleyma að á
sama tíma hefur fjöldi íslenskra bók-
menntaverka komið út á Ítalíu, en ís-
lenskar bókmenntir eru á þessum
síðustu og verstu tímum kannski sú
afurð sem Ítalir meta hvað mest frá
Íslandi, ásamt saltfiski eins og gefur
að skilja. Vonandi á Kreppan með
stóru „K“ ekki eftir að skera á þessi
stórauknu tengsl milli landanna, því
ef það gerist mun margt jákvætt
tapast. En það er ekkert sem bendir
til þess að það gerist, eins og bókaút-
gáfa fyrir jól sýnir glöggt. Bókaút-
gáfa Bjartur, til að mynda, sendir
frá sér hvorki meira né minna en
fjórar ítalskar bækur á þessu ári,
sem fylgja í kjölfar enn fleiri titla
sem út hafa komið hjá þessu ágæta
forlagi undanfarin ár. Framtaks-
semi Íslendinga í þessum efnum er
virðingarverð, og sem Ítali búsettur
hér á landi get ég ekkert annað en
tekið ofan fyrir því hversu mikla al-
úð stór hópur Íslendinga sýnir
ítalskri menningu almennt. Ég vona
enn fremur að tengsl milli landanna
haldi áfram að styrkjast óháð stjórn-
málalegum öflum, og að menntafólk
í báðum löndum haldi áfram að sýna
áhuga hvað á öðru í verki um ókomin
ár.
Uppgangur ítalskra
mennta á Íslandi
Paolo Turchi skrif-
ar um menningar-
samskipti Íslands og
Ítalíu
»Undanfarin ár hefur
átt sér stað mikil
vakning í menningar-
tengslum milli Íslands
og Ítalíu
Paolo Turchi
Höfundur er framhaldsskólakennari,
þýðandi og skólastjóri Málaskólans
Lingva ehf.