Morgunblaðið - 18.04.2009, Blaðsíða 48

48 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. APRÍL 2009
✝ Pálína GuðrúnGísladóttir Skála-
felli, Suðursveit,
fæddist á Smyrla-
björgum í sömu sveit
30. júlí 1912. Hún lést
á Heilbrigðisstofnun
Suðausturlands að
morgni 10. apríl sl.
Foreldrar hennar
voru Gísli Friðrik
Jónsson, f. 21.11.
1879, d. 5.5. 1937, og
Sigurrós Bjarnadótt-
ir, f. 7.10. 1886, d. 29.
des. 1968. Pálína átti
tvo bræður, eldri var Bjarni, hann
bjó á, Höfn og var f. 1911, d. 2000,
yngri var Sigurjón f. 1918, d. 1965,
hann bjó einnig á Höfn. Pálína gift-
ist hinn 17. maí 1942 Jóni Gíslasyni
frá Uppsölum í Suðursveit, f. 19.
júní 1915, d. 28. janúar 2006. Hann
var sonur hjónanna Gísla Bjarna-
sonar, f. 22 janúar 1874, d. 5. des-
ember 1940, og Ingunnar Jóns-
dóttur, f. 10. mars 1882, d. 26. mars
börnin eru 20 og barnabarnabarnið
er eitt.
Pálína ólst upp á Smyrlabjörgum
og fékk þá skólagöngu sem í boði
var til sveita á þeim tíma. Þegar
hún hleypti heimdraganum stund-
aði hún m.a. vinnu á Höfn, síðan lá
leiðin til Vestmannaeyja þar sem
hún dvaldi í 5 ár hjá presthjón-
unum Sigurjóni Þ. Árnasyni og
Þórunni Kolbeins. Að þeim tíma
liðnum eða veturinn 1936-37,
stundaði hún nám á Húsmæðra-
skólanum á Blönduósi. Sumarið
eftir dvaldi hún á Þingeyrum. Eftir
þessa dvöl á Norðurlandi var aftur
snúið til heimahaganna, og þau Jón
hófu búskap á Uppsölum. Þau
fluttu að Skálafelli 1942 og keyptu
þá jörð skömmu síðar, byggðu allt
upp og ræktuðu. Þar var hennar
lífsstarf í rúm 60 ár. Hún var
heilsuhraust, en þegar heilsu fór
að hraka fóru þau hjón á hjúkr-
unarheimilið á Höfn eða í janúar
2005 og nutu þar frábærrar
umönnunar starfsfólks þeirrar
stofnunar. Pálína var södd lífdaga
eftir langa ævi og að morgni föstu-
dagsins langa sofnaði hún vært
svefninum langa.
Útför Pálínu verður gerð frá
Kálfafellsstaðarkirkju í dag 18.
apríl og hefst athöfnin klukkan 14.
1980. Pálína og Jón
eignuðust 5 börn, þau
eru: 1) Ingunn f. 24.
apríl 1940, gift Egg-
erti Bergssyni. Þau
búa í Kópavogi og
eiga fjögur börn, fyr-
ir átti Ingunn son
sem nú er látinn. 2)
Róshildur, f. 23. júní
1941, gift Eyþóri Ing-
ólfssyni. Þau búa í
Kópavogi og eiga
eina dóttur, áður átti
Róshildur tvö börn. 3)
Þorvaldur Þór, f. 27.
nóvember 1942, kvæntur Stellu
Kristinsdóttur, þau búa í Reykjavík
og Stella á tvo syni. 4) Sigurgeir, f.
7. maí 1945, kvæntur Elísabetu
Jensdóttur, þau búa í Sandgerði,
Sigurgeir á einn son. 5) Þóra Vil-
borg, f. 27. júní 1953, gift Þorsteini
Sigfússyni, þau búa á Skálafelli og
eiga fimm syni. Barnabörn Pálinu
og Jóns voru 14 talsins en einn úr
hópnum er látinn. Barnabarna-
Elsku góða mamma mín, mér er
efst í huga þakklæti fyrir að hafa
fengið að vera við dánarbeð þinn.
Þetta ljóð segir svo margt:
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo brjóstið þitt fái svala.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.
Þú sagðir mér margt frá því þú
varst ung, hvað þig langaði að sjá
þig um og fara í skóla. Þú fórst ung
í vinnumennsku, fyrst út á Höfn og
síðan til presthjónanna á Ofanleiti í
Vestmannaeyjum, þar sem þú
varst í mörg ár. Með ykkur tókst
svo mikil vinátta að annar bróðir
minn heitir í höfuðið á þeim hjón-
um. Veturinn 1936 varstu í
Kvennaskólanum á Blönduósi og
sumarið eftir fórstu sem vinnukona
að Þingeyrum í Húnavatnssýslu.
Húsmóðirin á bænum var skóla-
stýran frá kvennaskólanum og bað
hún þig að kenna vefnað í skól-
anum næsta vetur. En um haustið
fórstu heim að Smyrlabjörgum og
á næsta bæ, Uppsölum, beið æsku-
vinurinn eftir þér og þú fluttist til
hans.
Elsku mamma mín, þú varst allt-
af í þjónustuhlutverkinu. Ingunn
amma mín var á ykkar heimili þar
til yfir lauk er hún var 98 ára göm-
ul. Þú áttir ekki alltaf heiman-
gengt, enda sagðist þú hugsa um
pabba minn á meðan þú gætir. Þú
varst orðin 92 ára þegar þið fóruð á
hjúkrunarheimilið, þá fannst þér
þínu hlutverki vera lokið, þú hefðir
ekkert að gera. Eftir að pabbi lést
varst þú aldrei söm á eftir og það
tók mikið á hversu langt var á milli
okkar. Líka var mjög erfitt að geta
ekki talað um að Nonni, drengur-
inn minn, væri látinn.
Þú kynntist ljóðunum hans Dav-
íðs Stefánssonar þegar þú varst á
Þingeyrum, ég man hvað þú varst
ánægð þegar þú eignaðist allt safn-
ið hans.
Þú áttir þrek og hafðir verk að vinna
og varst þér sjálfri hlífðarlaus
og hörð.
Þú vaktir yfir velferð barna þinna.
Þú vildir rækta þeirra ættarjörð.
Frá æsku varstu gædd þeim
góða anda,
sem gefur þjóðum ást til sinna landa
og eykur þeirra afl og trú.
En það er eðli mjúkra móðurhanda
að miðla gjöfum – eins og þú.
Ég flyt þér, móðir, þakkir
þúsundfaldar,
og þjóðin öll má heyra kvæði mitt.
Er Íslands mestu mæður verða
taldar,
þá mun það hljóma fagurt,
nafnið þitt.
Blessuð sé öll þín barátta og vinna.
Blessað sé hús þitt, garður
feðra minna,
sem geymir lengi gömul spor.
Haf hjartans þakkir, blessun barna
þinna, –
og bráðum kemur eilíft vor.
( Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)
Ég þakka fyrir að hafa átt líf með
þér, ég veit að nú líður þér vel að
vera komin til pabba og drengsins
míns og allra annarra ástvina.
Þín dóttir,
Ingunn (Inga).
Með hlýju og þökk ætlum við
hjónin að minnast móður og tengda-
móður. Svo samofin var hún lífi okk-
ar enda heimilin nánast sem eitt,
með fáum skrefum á milli. Á fyrstu
búskaparárum okkar var amman
líka á heimilinu, þannig að elstu
drengirnir höfðu bæði ömmu og
langömmu að vefja sig örmum. Sú
kynslóð sem óx úr grasi á fyrri hluta
20 aldar lifði mikla umbrota- og
framfaratíma.
Það var ekki auðvelt fyrir unga
stúlku þeirra tíma að afla sér
menntunar, þurfti til þess kjark og
þor.
Þannig var mamma, endalaus
vinnusemi og dugnaður ruddi henni
brautina. Eftir 5 ára vinnukon-
ustúss fjarri heimahögum hafði
henni tekist að afla nóg til að kom-
ast í húsmæðraskóla. Að þeim lær-
dómi bjó hún alla tíð. Þegar hún ól
upp sín börn voru öll föt heima-
saumuð og prjónuð, allt var þvegið í
höndum, allt brauð bakað og matur
allur heimagerður. Hún kunni hand-
tökin á öllu slíku og kom því áfram
til næstu kynslóðar.
Rafmagn kom að Skálafelli 1963,
upp frá því léttust heimilisstörfin og
eitt og eitt rafknúið heimilistæki
bættist í búið. Mamma/tengda-
mamma var árrisul, og henni féll
aldrei verk úr hendi, ef tími gafst
greip hún prjóna eða aðrar hann-
yrðir. Fram á áttræðisaldur lið-
sinnti hún okkur við bústörfin, gaf
kálfum og þreif mjaltatækin. Hún
var fljót að tileinka sér nýjungar,
eitt sinn færðum við henni örbylgju-
ofn, sem henni fannst mikið til þæg-
inda.
Hún bar mikla virðingu fyrir
náttúruöflunum, og veðurglögg með
afbrigðum, oft hnippti hún í okkur
ef henni fannst tími til komin að
taka saman hey eða að taka inn
þvottinn, þegar hún sá úrkomu í
grenndinni. Hún ræktaði garðinn
sinn meðan kraftar leyfðu, hafði
yndi af blómum. Mamma var frekar
dul persóna, flíkaði ekki tilfinning-
um sínum. Hún var trúuð og trúði á
æðri máttarvöld, bað fyrir sínum ef
þannig bar við, Strandarkirkja naut
áheita hennar.
Hennar vilji og hlutskipti var að
sinna öðrum frekar en að láta snú-
ast um sig. Hún helgaði sig heim-
ilinu af alhug og fór ekki oft af bæ
að nauðsynjalausu. Við verðum æv-
inlega þakklát fyrir allt sem
mamma gerði fyrir okkur og okkar
drengi, hún var ætíð til staðar þegar
á þurfti að halda en reyndi ekki að
hafa áhrif á einkalíf fólks.
Þegar heilsunni hrakaði og þau
foreldrarnir þurftu meiri aðhlynn-
ingar við og fóru á Hjúkrunarheim-
ilið á Höfn var það vegna hvors um
sig, að þeirra mati, bæði orðin há-
öldruð. En þau fluttu ekki, vildu
helst ekkert taka meðferðis, heimili
þeirra var hér á Skálafelli. Mamma/
tengdamamma var orðin þreytt,
heilsunni hrakaði mjög eftir andlát
Jóns, pabba, enda helmingurinn af
henni farinn. Hún naut góðrar
umönnunnar starfsfólks hjúkrunar-
deildar til hinstu stundar, við viljum
þakka það og einnig heimsóknir
Þorbjargar frá Skálafelli, sem voru
henni mjög kærar.
Megi Guð geyma ástkæra móður
og tengdamóður með þökk fyrir
samfylgdina.
Þóra Vilborg og Þorsteinn.
Bestu æskuminningar mínar
tengjast margar hverjar Skálafelli í
Suðursveit. Þar bjuggu afi og amma
og þangað þráðum við krakkarnir
að komast eins snemma á vorin og
kostur var. Afi sá um búfénaðinn en
amma sýslaði meira inni við. Hún
var hin dæmigerða húsmóðir; oftast
nær með svuntu og í minningunni
ýmist að elda, baka eða þrífa. Við
krakkarnir hjálpuðum til með því að
brytja rabarbara fyrir sultugerð og
tína ber austur í hjöllum. Svo feng-
um við lummur og ástarpunga með
kaffinu og furðuðum okkur á því
hvenær amma borðaði eiginlega því
hún settist sárasjaldan til borðs.
Hún var alltaf að uppvarta alla hina.
Eitt árið var amma samferða mér
í rútunni suður til Reykjavíkur og
notaði hún þá tækifærið til að kenna
mér heiti og sögu staðanna á leið-
inni. Lómagnúpur, Orustuhóll,
Núpsstaður þar sem póstberinn bjó,
saga systkinanna á Kvískerjum o.fl.,
o.fl. Þetta greyptist í huga mér og
lifir áfram hjá dóttur minni sem
heyrði sömu sögurnar á okkar ár-
legu ferðum austur til ömmu og afa.
Fyrir allar sögurnar verðum við
Lena ævinlega þakklátar.
Amma kenndi mér líka að bera
virðingu fyrir náttúrunni. Þó að það
væri gaman að klifra í klettunum
fyrir ofan bæinn gátu leynst þar
hættur. Og Kolgríma var oft á tíð-
um ansi viðsjárverð. Við krakkarnir
töldum hræðslu hennar oftast vera
tilhæfulausa en þegar litið er um öxl
skil ég vel áhyggjur hennar. Hún
bar ábyrgð á stórum hópi krakka að
sunnan og auðvitað þurfti að kenna
okkur borgarbörnunum að varast
hætturnar.
Samband þeirra afa held ég að
hafi verið alveg einstakt. Það varði í
rúm 70 ár og aldrei urðum við
krakkarnir vör við að skugga bæri
þar á. Amma gat tuðað svolítið ef
við krakkarnir vorum of hávær en
þá klappaði afi henni iðulega á
mjöðmina og sagði: „Hættu nú að
tuða, Palla mín,“ og þá var það búið.
Hún brosti út í annað og hélt áfram
sínum verkum.
Eftir að afi dó var amma svolítið
týnd. Hún saknaði hans gífurlega og
var fyllilega tilbúin að fylgja honum
eftir. Síðustu árin var hún að miklu
leyti að bíða þess að hitta hann aft-
ur. Núna trúi ég því að þau séu aft-
ur saman og að afi sé virkilega glað-
ur að hafa fengið Pöllu sína aftur til
sín.
Bergdís I. Eggertsdóttir
(Beddý).
Pálína var langamma mín og mér
þótti mjög vænt um hana. Hún átti
sama afmælisdag og ég. Ég á mjög
góðar minningar um hana í sveit-
inni. Það var alltaf svo gaman að
hitta hana. Hún var alltaf góð og
skemmtileg við mig. Guð blessi
hana, megi hún eiga gott líf á himn-
inum hjá langafa.
Kveðja,
Hanna Stefanía.
Hún Palla amma er dáin. Þessar
fréttir fékk ég að morgni föstudags-
ins langa. Þegar ég hugsa til hennar
ömmu minnar fara um mig góðar
tilfinningar, mikill hlýhugur og
þakklæti. Ég var ekki hár í loftinu
þegar ég kom fyrst að Skálafelli til
ykkar afa, og hjá ykkur átti ég eftir
að dveljast öll sumur, páska og
stundum um jól alla barnæskuna og
fram á unglingsár. Alltaf var ég jafn
spenntur að komast austur á vorin
því hjá ykkur leið mér alltaf svo vel.
Frá Skálafelli á ég flestar mínar
bernskuminningar og hvergi ber
þar skugga á. Hún amma var mér
alltaf svo góð og þolinmóð. Upp í
hugann kemur þegar ég mjög ungur
raðaði upp stólunum í eldhúsinu, sat
svo með pottlok og keyrði, þá gafst
þú þér alltaf tíma til að vera farþegi
hjá mér. Hún amma mín var hörku-
dugleg og var alltaf að gera eitt-
hvað, fyrst á fætur á morgnana og
að langt fram á kvöld. Ég er mjög
þakklátur fyrir að hafa fengið að
alast upp með annan fótinn í sveit-
inni hjá ömmu og afa með Nonna
heitnum, Þóru, Steina og þeirra
strákum. Núna þegar hún amma
mín er dáin líður mér eins og ákveð-
in kaflaskil séu í lífi mínu.
Ég veit hún á aldrei eftir að taka
brosandi á móti mér við hornið á
garðinum þegar ég kem að Skála-
felli eins og hún var vön að gera al-
veg fram á síðustu ár sem hún
dvaldi á hjúkrunarheimilinu á Höfn.
En eins og ég sagði áður eru minn-
ingarnar góðar og mér líður ekki
ólíkt og mér leið þegar ég fór suður
á haustin í rútunni með nýbakað
lazy-daisy í boxi frá ömmu og kökk í
hálsi. Mínar rætur munu alltaf vera
á Skálafelli, þessari jörð sem þið
byggðuð upp af svo miklum mynd-
arbrag og er mér svo kær.
Takk fyrir allt, amma mín. Guð
blessi þig og varðveiti.
Björn G. Sæbjörnsson.
Af þér á ég einungis góðar minn-
ingar, amma mín, og minningarnar
eru margar. Sú er þó ein sem stend-
ur upp úr og ávallt mun gera, enda
gerði hún mig ríkari og beindi mér
inn á þá braut lífsins er ég fylgi í
dag. Þú kenndir mér að lesa. Ef til
vill er það ekki alveg rétt hjá mér,
kannski lærði ég það í skóla eins og
flestir aðrir, en í minningunni varst
það þú. Það varst þú sem sast með
mér og last fyrir mig, áfram og
áfram, þangað til að ég lærði sög-
urnar utan að og fór að leiðrétta þig
ef þú dottaðir og misstir þráðinn.
Og lestur er lærdómur, og þú vildir
að ég lærði. Það er ekki á neinn
hallað er ég segi að enginn stóð
þéttar á bak við mig alla mína skóla-
göngu heldur en þú gerðir, með ráð-
um, dáð og stöku sveitarstyrk. Þú
gast ekki fylgst eins vel með mér
síðustu árin og ég veit að þú hefðir
viljað en samt varstu alltaf nálægt.
Líka daginn sem þig eina vantaði til
að hann yrði fullkominn.
En það var bara eitt sem þér sást
yfir, elsku amma mín. Þú og afi
kennduð mér svo miklu meira en
nokkur maður gæti lært af öllum
heimsins bókum, og ef ykkar hefði
ekki notið við hefði mér öll heimsins
viska virst sem fánýtur fróðleikur.
Án ykkar hefði ég orðið annar mað-
ur.
Þið eruð nú sameinuð aftur eftir
dálítinn aðskilnað og ég veit þið
haldið áfram að fylgjast með mér þó
þið séuð horfin mér sjónum. Ég
gleðst yfir því af öllu mínu hjarta að
þið búið nú betri stað, aftur saman –
eins og vera ber. En mér finnst
samt sárt að þið séuð bæði farinn.
Ég bið að heilsa afa.
Þorvaldur Heiðar Þorsteinsson.
Þegar skörð eru höggvin í hjörtu
manna virðist ógjörningur að fylla
upp í þau á nýjan leik. Þegar hún
amma mín lést um daginn var stórt
skarð höggvið í mitt eigið hjarta.
Þetta skarð verður hins vegar fyllt
af minningum. Minningum sem
munu lifa.
Á æskunnar dýru dögum
er drukkið af lífsins brunni
Vonirnar björtu brosa
borgirnar rísa af grunni
Fyrirheit fögur bíða
á framtíðar nægtarborðum
en skuggi sem lá í leyni
líf okkar færði úr skorðum
(Hákon Aðalsteinsson.)
Ég og hún amma mín áttum
margar yndislegar stundir saman.
Alla tíð, frá því ég var lítill peyi,
sóttist ég eftir því að vera í kringum
ömmu og afa. Gamla húsið var hulið
ævintýrablæ þar sem afi var kóngur
og amma var drottningin. Sjálfur
var ég prins, enda var farið með mig
þar sem slíkan. Það var einfaldlega
svo yndislegt að dunda sér með
henni ömmu, sem og skemmtilegt.
Á heimili ömmu og afa var svo
óskaplega gott að vera, svo hlýtt og
notalegt andrúmsloft. Ég man eftir
ömmu standandi í eldhúsinu með
svuntuna, alltaf að passa að allir
fengju nóg að borða. Ég man eftir
ilmandi lyktinni af kjötsúpunni
góðu, sem amma kenndi mér svo
síðar að gera, og prjónunum. Amma
var húsmóðir af guðs náð og hugs-
aði vel um alla. Amma var svona
ekta mjúk amma sem var alltaf ynd-
islegt að koma til. Umhyggjan og
góðvildin var alltaf í fyrirrúmi og
falleg orð heyrðust alltaf úr hennar
munni.
Þú komst eins og kærleiksandi,
þú komst til að gleðja og hugga.
Skuggarnir flúðu í skyndi,
skin var í hverjum glugga
Þú baðaðir líf okkar ljósi
sem leiftur í hjörtun sendi.
Og vonin sem virtist svo fjarri
var nú í okkar hendi
(Hákon Aðalsteinsson.)
Þegar ég fór að heiman úr sveit-
inni breyttist ævintýraheimurinn í
gamla húsinu talsvert, en amma og
afi breyttust ekki, samrýnd hjón þar
sem ástin var einlæg. Þarna fór ég
að skilja að það var ekki bara æv-
intýrablær gamla hússins sem fékk
mig til að líða svona vel, heldur var
það að stórum hluta félagsskapur-
inn sem yljaði mér. Ég gat setið
tímunum saman með henni ömmu
og notið samverunnar. Við einfald-
lega nutum þess að brosa saman og
gleðja hvort annað.
Fjölmargar ferðaleiðir
fyrnast kannski og gleymast
lífið og tíminn líður
en ljúfar minningar geymast
seint gleymist sagan góða
er sorgin og gleðin mættust
minning um daginn dýra
er draumarnir okkar rættust.
(Hákon Aðalsteinsson.)
Núna þegar hún amma er ekki
lengur með mér á ég eftir að sakna
þessa félagsskapar. Ég á eftir að
sakna ömmu minnar, en ég veit að
ég á minningar til að hugsa um og
varðveita. Í hjarta mér er núna
skarð sem er fullt af dýrmætum
minningum sem mér þykir afskap-
lega vænt um. Minningum um hana
ömmu.
Sigfús Már.
Pálína Guðrún
Gísladóttir
 Fleiri minningargreinar um Pál-
ínu Guðrúnu Gísladóttur bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.