Morgunblaðið - 21.04.2009, Blaðsíða 22

22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. APRÍL 2009
ÞAÐ MÁ gefa sér það
að geðheilsu almennings
hraki þegar kreppu-
ástand ríkir í þjóðfélag-
inu. Undirrituð hefur
persónulega orðið vitni að
því, þ.e. á geðdeild eru
einstaklingar sem krepp-
an hefur bitið í.
Mig langar að þessu til-
efni til að benda á úrræði
sem allt of fáir vita af. Á
vegum Heilsugæslunnar er til Geð-
heilsumiðstöð, Geðheilsa-eftirfylgd.
Þar starfa tveir iðjuþjálfar, verðandi
sálfræðingur og þrír notendafulltrúar
í bata. Þar geta einstaklingar sem
telja sig geta haft gagn af hlýrri og
persónulegri þjónustu pantað tíma og
fengið viðtöl. Tilgangur þjónustunnar
er að bjóða fólki með geðræn vanda-
mál og aðstandendum þeirra eftir-
fylgd og ráðgjöf. Allt starfið byggist á
valdeflingu, batamódelinu og vinnu í
nærumhverfi sem hefur gefið góða
raun í starfinu öllu.
Starf Geðheilsu-eftirfylgd skiptist í
þrjá þætti, einstaklingseftirfylgd,
tengslanet með aðstandendum og
hópastarf. Eftirfylgdin gefur m.a.
svigrúm til að styðja einstaklinga og
fjölskyldur á heimavelli og úti í sam-
félagið.
Tengslanet byggist
á því að virkja fjöl-
skyldu, vini og / eða
aðra sem að ein-
staklingnum standa.
Aðstandendur eru
studdir við að átta sig
á hlutverki sínu og
þannig tekið tillit til
allra aðila í tengslanet-
inu, þ.e. fjölskyldunnar
og notandans. Haldnir
eru fundir, farið í vitj-
anir og unnið að skipu-
lagi tengslanets. Einn-
ig fer fram fræðsla og ráðgjöf. Í
aðstandendahópi deila aðstandendur
mikilvægri reynslu sinni og eru
studdir í hlutverki sínu og bjargráð-
um.
Samhliða Geðheilsu-eftirfylgd
starfar Hugarafl. Það er hópur fólks
með geðraskanir, en er í bata. Hugar-
afl hefur verið til í rúm fimm ár. Meg-
inmarkmið þess er að hafa áhrif á
geðheilbrigðismál. Í Hugarafli vinnur
hópur notenda að sjálfseflingu og
styrkist í bataferli sínu í náinni sam-
vinnu við fagfólkið á jafningjagrunni.
Markmið Hugarafls eru að skapa
hlutverk, efla notendaáhrif, vinna
gegn fordómum með sýnileika, vinna
að verðmætasköpun út frá reynslu
fólks með geðræn vandamál og at-
vinnusköpun með því að þróa þjón-
ustu út frá reynslu notenda. Hugarafl
hefur haldið ráðstefnur, farið á ráð-
stefnu í Bandaríkjunum, rekið Geð-
veikt kaffihús, sinnt ýmiss konar
fræðsluþjónustu við spítala og annars
staðar, staðið mótmælastöðu, rekur
samherjaþjónustu, sinnir geðfræðslu
í grunn- og framhaldsskólum o.fl. o.fl.
Hópurinn notar valdeflingu sem leið-
arljós sitt og er opinn þeim sem vilja
og geta. Þeir sem eru í Hugarafli telja
mesta ávinninginn vera að rjúfa ein-
angrun meðlima. Allt starf er unnið á
jafningjagrundvelli og fólki finnst
mannbætandi að starfa með fólki með
svipaða reynslusögu. Að fram-
ansögðu má sjá að í kreppu er til stað-
ur fyrir fólk sem hefur lent í geðræn-
um erfiðleikum. Geðheilsa-eftirfylgd
og Hugarafl hafa nýlega flutt í nýja
aðstöðu í Álfabakka 16, Mjóddinni.
Allir eru velkomir að kynna sér starf-
semina og líta til okkar.
Geðheilsa í kreppu
Eftir Herdísi
Benediktsdóttur »Mig langar af þessu
tilefni til að benda á
úrræði sem allt of fáir
vita af. Á vegum Heilsu-
gæslunnar er til Geð-
heilsumiðstöð, Geð-
heilsa-eftirfylgd.
Herdís Benediktsdóttir
Höfundur er notendafulltrúi
og meðlimur í Hugarafli.
„Sjálfstæðisflokkur-
inn er þverskurður af
þjóðinni, opinn og lýð-
ræðislegur flokkur sem
virkjar einstaklingana í
landinu og ber virðingu
fyrir þeim. Meginmark-
mið okkar er að vinna
fyrir þjóðina og skapa
betra samfélag sem
byggist á gagnsæi og
trausti, jafnri stöðu
kynjanna og virðingu fyrir ólíkum
sjónarmiðum.“
Framangreind tilvitnun er meðal
þess sem lesa má í ályktun frá nýaf-
stöðnum landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins. Ég hef stutt þennan flokk frá ung-
lingsárum, þótt ég hafi ekki alltaf
verið sáttur við gerðir hans og oft hef
ég gagnrýnt alþingismenn og sveit-
arstjórnarmenn flokksins fyrir verk
þeirra. Það er nú einu sinni þannig, að
stjórnmálaflokkur er fjöldahreyfing
fólks með misjafnar skoðanir. Það
mótar sér stefnu, sem fulltrúar hans,
við stjórn landsins og sveitarfélaga
þess, eiga að koma í framkvæmd. Það
gengur misjafnlega og þá eiga flokks-
menn að láta í sér heyra.
Það er þeirra réttur.
Þetta hef ég nýtt mér í
samfylgd með Sjálf-
stæðisflokknum í hálfa
öld. Ég hef stundum
tekið stórt upp í mig, án
þess að „flokksvaldið“
hafi hirt mig! Þetta hef-
ur að mínu mati verið
styrkur Sjálfstæð-
isflokksins; menn hafa
tekist á, en hafa oftast
borið gæfu til að verða
bræður að bardaga
loknum, ekki síst vegna þess að flokk-
urinn hefur átt foringja, sem hafa ver-
ið yfirburðamenn í íslenskri pólitík.
Nægir þar að nefna Ólaf Thors og
Bjarna Benediktsson. Þessir menn
höfðu gáfur og mannlegt innsæi til að
sætta ólík sjónarmið innan flokksins,
þannig að „þverskurður þjóðarinnar“,
átti samleið með Sjálfstæðisflokknum
í áratugi. Því miður hefur síðustu for-
mönnum flokksins ekki tekist að
rækta þessi gildi og ég get ekki séð
teikn á lofti um að það gerist á næstu
árum.
„Sjálfstæðisflokkurinn er þver-
skurður af þjóðinni“, svo ég vitni enn
og aftur í samþykkt landsfundarins,
sem engu að síður kaus sér formann
og varaformann, sem koma úr sama
kjördæminu. Bjarni Benediktsson,
sem er af svonefndri Engeyjarætt,
líkt og afabróðir hans Bjarni Bene-
diktsson, fyrrverandi formaður Sjálf-
stæðisflokksins, bar sigurorð af lands-
byggðarþingmanninum Kristjáni Þór
Júlíussyni, í formannskjörinu. Ein-
hverjir landsbyggðarfulltrúar féllu
þar fyrir lymskum áróðri Bjarna-
manna, um að Kristján færi vænt-
anlega í slag um varaformanninn, ef
hann næði ekki formannskjöri. Það
yrði heppilegt munstur, að hafa for-
mann af höfuðborgarsvæðinu, en
varaformann af landsbyggðinni. Þetta
stóð aldrei til hjá Kristjáni. Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir, sem kemur úr
sama kjördæmi og Bjarni, var ein í
framboði til varaformanns fyrir fund-
inn. Hún kom með tárin í augunum að
skör landsfundarfulltrúa og sannfærði
þá um sakleysi sitt og sinna í hruna-
dansi íslensku bankanna. Þar op-
inberaði hún ýmis persónuleg mál,
sem hafa verið hráefni Gróu á Leiti,
en koma almennum flokksmönnum
ekkert við. En átta af hverjum tíu
landsfundarfulltrúum endurkusu
hana sem varaformann, greinilega
hrærðir af þeirri sykurvellu sem Þor-
gerður gusaði yfir þá.
Því miður óttast ég að þessi gjörn-
ingur komi til með að veikja Sjálf-
stæðisflokkinn á landsbyggðinni veru-
lega. Þar við bætist, að hlutur
landsbyggðarinnar í miðstjórn flokks-
ins er skammarlega lítill. Það er eins
og „Valhallarklíkan“ vilji engum öðr-
um hleypa að stjórn flokksins en fólki
af höfuðborgarsvæðinu og þá helst af
Engeyjarætt.
Flokksstarfið er ekki eins og það
var. Í Valhallarelítunni hafa hreiðrað
um sig harðsvíraðir peningamenn,
sem telja sig hafa máttinn og dýrðina í
skjóli mikils auðs og sterkra ætta.
Þetta eru ekki menn, sem geta gengið
með íslenskum sjómönnum út undir
vegg til að míga, eins og Ólafur Thors
gerði forðum. Þetta eru menn sem
fæddust með silfurskeið á tungunni og
þjóna flokknum og fólkinu sem í hon-
um er eingöngu til að auka auð sinn.
Davíð Oddsson tók við sterkum
Sjálfstæðisflokki þegar hann velti
Þorsteini Pálssyni úr sessi. Hann
sigldi seglum þöndum og lengi vel
beitivind. En á endanum missti hann
stjórn á ferðinni, skútan var farin að
fljúga yfir haffletinum. Púkar með
gróðavon flugu allt í kring, púkar úr
öllum flokkum, púkar sem skiptu um
flokk eftir gróðavon. Púkar, sem
borga þeim flokki mest, sem gefur
best. Engar hugsjónir eða heiðarleiki.
Geir Haarde tók við stjórnartaum-
unum á þessu flugi og brotlenti skút-
unni í „sakleysi“ sínu. Áratuga upp-
bygging þjóðfélagsins hrundi á einni
nóttu. Davíð Oddsson segir margt
gott, en þess á milli lætur hann eins og
kargur klár. Geir er svekktur og sár.
Það var ekki stefna Sjálfstæð-
isflokksins, að sigla þjóðarskútunni í
strand. Fulltrúar flokksins brugðust
hins vegar því trausti, sem flokkurinn
sýndi þeim. Þeir verða að axla sín
skinn. Engu að síður tel ég, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé það afl, sem þjóð-
in þarf á að halda. Miðstýring þjóð-
nýtingar vinstri flokkanna drepur
allan framtaksvilja í dróma. Ein-
staklingurinn þarf frelsi til að njóta
sín, en honum ber að virða leikreglur.
Þannig farnast samfélaginu best. Sag-
an staðfestir það, að vísu með und-
antekningum, sem sanna regluna.
Mistök sjálfstæðismanna
Eftir Sverri
Leósson » Sjálfstæðisflokk-
urinn er ekki lengur
þverskurður þjóð-
arinnar, þar sem for-
maður og varaformaður
koma báðir úr sama
kjördæmi, segir
Sverrir Leósson.
Sverrir Leósson
Höfundur er útgerðarmaður.
Í GREIN, sem birt-
ist í Mbl. 7. apríl, rifjaði
ég upp aðförina sem
gerð var að SPRON
sumarið 2002 undir
slagorðinu „Fé án hirð-
is“ og nafngreindi þá
þrjá menn, sem voru í
forystu í málinu fyrir
frjálshyggjuöflin. Ein-
um þeirra, Jóni Steinari
Gunnlaugssyni hæsta-
réttardómara, finnst nauðsynlegt að
bera af sér „sakir“ í Mbl. 9. apríl og
segir, að ég hafi gert „árás“ á sig.
Aðalatriði greinar minnar var að
rekja 7 ára gamla sögu, þegar rík-
isbanki var misnotaður til að opna leið
fyrir fjármagnseigendur að vara-
sjóðum sparisjóða. Var það upphafið
að endalokum sparisjóðakerfisins eins
og til þess var stofnað. Jóni Steinari
mislíkar, að ég hafi sagt hann vera í
forystusveit þeirra, sem að aðförinni
stóðu og að hann hafi stýrt aðgerðum.
Hann segist bara hafa verið að vinna
verkin sín sem lögmaður.
Jón Steinar virðist hafa gleymt
þeim mörgu áróðursgreinum, sem
hann ritaði m.a. í Morgunblaðið eða
viðhafði í öðrum fjölmiðlum, röngum
fullyrðingum og aðdróttunum í garð
stjórnenda SPRON, meðan átökin
stóðu. Í grein í Morgunblaðinu 10. júlí
2002, undir heitinu „Ofríki stjórnar
SPRON“, bar hann m.a. fram þau
ósannindi, að stjórn og stjórnendur
SPRON hafi beitt starfsfólk og við-
skiptavini ofríki í deilunni. Í yfirlýs-
ingu í Morgunblaðinu 20. s.m. hótar
hann, að samþykki stjórn SPRON
ekki viðskipti á grundvelli samnings
við Búnaðarbankann verði hún ein-
faldlega sett af og önnur stjórn kosin,
sem fari þá að vilja samningsaðila – og
þetta skrifar hann daginn eftir að
Fjármálaeftirlitið lagði fyrir stjórn
SPRON að hafna slíkum viðskiptum.
Hann bar einnig fram þá ósönnu að-
dróttun, að stjórn SPRON væri að
gefa út ný stofnfjárbréf
til að tryggja stöðu sína
á fyrirhuguðum fundi
stofnfjáreigenda.
Af fleiru er að taka. Í
grein í Morgunblaðinu
31. júlí 2002 vísar hann
til þess, að stjórn
SPRON hafi ákveðið að
fara að fyrirmælum
FME og af þeim sökum,
segir lögmaðurinn:
„hefur orðið nauðsyn-
legt að flytja tillögu um
að víkja henni frá og kjósa nýja…“
Það var þetta sem ég sagði í grein
minni að væri „ótrúlegt – en satt“. Og
lögmaðurinn bætir við: „Síðan myndi
hin nýja stjórn samþykkja við-
skiptin.“ Hér fullyrðir hann, að nýir
stjórnarmenn væru reiðubúnir að
ganga gegn fyrirmælum Fjármála-
eftirlitsins. Í hverra umboði skyldi
lögmaðurinn hafa talað?
Þetta á ekkert skylt við lög-
mennsku.
Það hefur hins vegar ekki verið
háttur þeirra, sem eru „innvígðir og
innmúraðir“ – svo að vitnað sé til
fleygra orða – að viðurkenna mistök.
Jón Steinar segir, að ég gefi í skyn,
að hann hafi verið verr hæfur til að
vera skipaður dómari í Hæstarétti
eftir að hafa unnið þessi störf. Þetta
er rétt. Honum þykir einnig ég skuldi
á því skýringu. Nú hefur hann fengið
hana.
Ég fagna því, að Valgerður Sverr-
isdóttir skuli í Morgunblaðinu 9. apríl
staðfesta, að þáverandi forsætisráð-
herra hafi verið henni ósammála og
komið í veg fyrir þá fyrirætlan henn-
ar að taka ríkisbankann frá málinu
eftir að lögmaðurinn hafði stýrt því í
þann farveg, sem hér er lýst.
Aðförin að SPRON
sumarið 2002
Eftir Jón Gunnar
Tómasson
» Þetta á ekkert skylt
við lögmennsku.
Jón Gunnar Tómasson
Höfundur var formaður stjórnar
SPRON 1976-2004.
Nöfn
fermingarbarna á
mbl.is
FERMINGAR
2009
NÝTT Á
mbl.is
„ÞAÐ hefur alltaf
verið byrjað á gólflist-
unum,“ sagði einn
fundarmanna á fundi
Ögmundar Jónassonar,
heilbrigðisráðherra,
með trúnaðarmönnum
BSRB og Starfsgreina-
sambands Íslands sem
haldinn var 6. apríl sl.
og vísaði til þess að við
niðurskurð í heilbrigð-
isþjónustunni væri venjulega byrjað
neðst. Undir þetta tóku allir fund-
armenn þegar rætt var um sparnað-
araðgerðir undangenginna ára og
spurðu hvernig í ósköpunum ætti að
vera hægt að spara enn frekar í heil-
brigðisþjónustunni. Í hinu meinta
góðæri hefði allt verið skorið við nögl.
Og þannig var það. Sjálfstæð-
isflokkurinn skilaði heilbrigðiskerfinu
með ríflega tveggja milljarða króna
skuldahala, þrátt fyrir að greiddur
hafi verið upp mikill halli með síðustu
fjáraukalögum. Þess
vegna er ekki einfaldur
vegur að skera niður í
heilbrigðisþjónustu og
þá allra síst með því að
byrja neðst. Eða hversu
oft er hægt að hagræða
við innkaup á gúmmí-
hönskum? Og hversu
mikill sparnaður hlýst af
því að segja upp fólki í
láglaunastörfum, sem þá
fer á atvinnuleyisbætur?
Samráð og samstarf
Á fundinum komu fram margar
gagnlegar ábendingar og m.a. var
hvatt til þess að ákvarðanir yrðu
byggðar á heildarmati, þannig að
sparnaður á einum stað leiddi ekki til
kostnaðar á öðrum stað. Þetta eru
réttar ábendingar. Þannig væri varla
snjallt að segja upp fólki á vegum hins
opinbera en ráðast á sama tíma í dýr
og umfangsmikil atvinnusköp-
unarverkefni. Stærsta atvinnumálið
er þess vegna að standa vörð um störf
innan velferðarkerfisins.
Fundarhöld þessi eru í samræmi
við stefnu heilbrigðisráðherra um
samráð og samstarf þegar kemur að
þeim erfiðu verkefnum sem fram-
undan eru. Þá skiptir mestu að vinna
ekki varanlegan skaða á heilbrigð-
iskerfinu, heldur leitast frekar við að
„slökkva“ á því sem hæglega má
kveikja á aftur.
Þannig lagði Ögmundur Jónasson
þunga áherslu á það á fundinum með
trúnaðarfólki BSRB og SGS að jöfn-
uður skyldi hafður að leiðarljósi í öll-
um hagræðingar- og sparnaðar-
aðgerðum. Það ætti einmitt ekki að
byrja á gólflistunum.
Eftir Höllu
Gunnarsdóttir » Þess vegna er ekki
einfaldur vegur að
skera niður í heilbrigð-
isþjónustu og þá allra síst
með því að byrja neðst.
Halla Gunnarsdóttir
Höfundur er aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra.
Að byrja ekki á gólflistunum