Morgunblaðið - 02.07.2009, Qupperneq 20

20 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 2009
RÍKISSTJÓRNIN
lofaði því fyrir kosn-
ingar, að hún mundi
standa vörð um vel-
ferðarkerfið. Þetta lof-
orð hefur verið margí-
trekað.
Samfylkingin hefur
margsinnis lýst því yf-
ir, að hún muni standa
vörð um um almanna-
tryggingar og kjör
þeirra lægst launuðu. En nú er verið
að svíkja þessi loforð. Nú ræðst rík-
isstjórnin á kjör aldraðra og öryrkja
og lækkar laun (lífeyri) þeirra veru-
lega. Er engu að treysta lengur? Var
ekki verið að tala um nýja tíma? Átti
það ekki að vera liðin tíð, að unnt
væri að svíkja kosningaloforð? Átti
það ekki að tilheyra fortiðinni, að
unnt væri að segja eitt við kjósendur
og gera annað eftir kosningar? Ég
hélt það. Eitt veit ég: Stjórnvöld
komast ekki upp með það lengur að
svíkja kjósendur.
Sú ríkisstjórn, sem gerir það verð-
ur sett til hliðar.
Tekjutrygging skert –
aukin skerðing
Samkvæmt frumvarpi ríkisstjórn-
arinnar um ráðstafanir í ríkisfjár-
málum á að skerða tekjutryggingu
aldraðra og öryrkja, það á einnig að
auka skerðingu lífeyris eldri borgara
á ný vegna atvinnutekna og það á að
taka upp skerðingu á
grunnlífeyri eldri borg-
ara vegna tekna úr líf-
eyrissjóði. Á valda-
tímabili
Sjálfstæðisflokksins
1995 til 2007 varð engin
skerðing á grunnlífeyri
vegna tekna úr lífeyr-
issjóði. Það skýtur því
skökku við að fé-
lagshyggjustjórn skuli
taka upp slíka skerð-
ingu. Það er stefna
Landssambands eldri
borgara að afnema með öllu skerð-
ingu lífeyris aldraðra vegna tekna úr
lífeyrissjóði. Samtökin líta svo á, að
lífeyrisþegar eigi lífeyrinn sem safn-
ast hefur upp í lífeyrissjóðum og því
megi ekki skerða tryggingabætur
þegar þessi lífeyrir er greiddur út.
En hér stefnir ríkisstjórnin í öfuga
átt.
Almenningur vil
réttlátan niðurskurð
Mönnum er ljóst að ríkisstjórnin
verður að spara í ríkisrekstrinum og
það verður að eyða fjárlagahallanum
á ákveðnu árabili. En almenningur
vill, að staðið sé að sparnaði og
skattahækkunum á réttlátan hátt.
Fólk vill ekki að byrjað sé á því að
skera niður almannatryggingar og
kjör aldraðra og öryrkja. En það er
einmitt það sem ríkisstjórnin er að
gera. Hún ætlar að skera niður al-
mannatryggingar um 3,1 milljarð á
þessu ári og vegaframkvæmir um 3,5
milljarða í ár en það er lítið um ann-
an niðurskurð að ræða á þessu ári.
Niðurskurður annarra ráðuneyta á
fyrst og fremst að byrja á næsta ári.
Þetta er ekki að hlífa velferð-
arkerfinu. Þetta heitir að ráðast á
garðinn þar sem hann er lægstur.
Það á að skera niður kjör aldraðra og
öryrkja um 1,8 milljarða á þessu ári.
Það hefði mátt sleppa því með öllu og
halda kjörum aldraðra og öryrkja
óbreyttum.
Launþegar fá hækkun –
eldri borgarar lækka!
Alþýðusamband Íslands hefur lagt
á það þunga áherslu, að umsamin
launahækkun launþega á almennum
vinnumarkaði komi til framkvæmda
nú en henni var frestað í upphafi árs.
Ekki veit ég hvernig það mál stendur
þegar þessi grein birtist. En ég tel
víst að annaðhvort haldist laun á al-
mennum vinnumarkaði óbreytt eða
þá að þau hækki í áföngum. Ég spyr
því: Eiga laun aldraðra og öryrkja að
lækka á sama tíma og kaup launþega
almennt hækkar eða verður óbreytt?
Hvernig dettur ríkisstjórninni í hug,
að aldraðir og öryrkjar sætti sig við
það, hvernig dettur ríkisstjórninni í
hug, að almenningur sætti við það, að
níðst sé á kjörum aldraðra og ör-
yrkja? Almenningur sættir sig ekki
við það. Og ef þetta gengur fram er
verið að bjóða heim nýrri búsáhalda-
byltingu. Almenningur sættir sig
ekki við áframhaldandi ranglæti í
þjóðfélaginu. Almenningur sættir sig
ekki við, að ríkið skerði kjör aldraðra
og örykja í landinu á sama tíma og
launþegar almennt halda óbreyttum
kjörum eða fá launahækkun. Ef ráð-
herrarnir ætla að skerða kjör aldr-
aðra og öryrkja skulu þeir fyrst
leggja ráðherrabílunum, lækka eigin
laun og skera hraustlega niður öll
laun í ríkiskerfinu (og bönkunum),
ekki aðeins niður í laun forsætisráð-
herra heldur niður í 400-500 þúsund
á mánuði. Og ríkisstjórnin verður þá
fyrst að skera niður í öllum öðrum
ráðuneytum, ekki á blaði heldur í
framkvæmd. Fjármálaráðherra hef-
ur sagt að ekki verði hreyft við taxta-
launum opinberra starfsmanna. En
lífeyrir aldraðra og öryrkja er sam-
bærilegur taxtalaunum. Ef ekki má
hreyfa við taxtalaunum hjá opinber-
um starfsmönnum má heldur ekki
hreyfa við lífeyri aldraðra og ör-
yrkja. Hann er í lágmarki. Það verð-
ur því að draga til baka kjaraskerð-
ingu lífeyrisþega.
Ríkisstjórnin lækkar laun
(lífeyri) aldraðra og öryrkja
Eftir Björgvin
Guðmundsson
Björgvin Guðmundsson
»Ríkisstjórnin lofaði
því fyrir kosningar,
að hún mundi standa
vörð um velferðarkerfið.
Þetta loforð hefur verið
margítrekað.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
HÆSTVIRTUR
viðskiptaráðherra
skrifaði grein í Morg-
unblaðið 1. júlí síðast-
liðinn þar sem hann
meðal annars setur
fram tölulegar upplýs-
ingar um Icesave-
skuldbindingarnar
samkvæmt frumvarpi
sem nú liggur fyrir Al-
þingi. Ráðherrann ályktar frá þeirri
forsendu að Icesave-skuldin verði
tveir milljarðar evra eftir sjö ár og að
greiðslubyrðin vegna Icesave verði
lágt hlutfall af útflutningstekjum
landsmanna, allt frá 1,6% upp í mesta
lagi 6,8%. Ráðherrann dregur eftir-
farandi ályktun af talnaleikfimi sinni:
„Það er sama hvernig reiknað er.
Ekkert bendir til annars en að lands-
menn geti staðið undir skuldbind-
ingum sínum vegna Icesave.“
Vandinn í hnotskurn
Vandinn við greiningu ráðherrans
er tvíþættur. Í fyrsta lagi tekur ráð-
herrann ekkert tillit til kostnaðar við
innflutning, þ.e. kostnað sem kemur
á móti útflutningstekjum. Þannig
hefur venjulega verið halli af við-
skiptum við útlönd. Viðskiptajöfn-
uður Íslands við útlönd var að með-
altali –2,2% af vergri landsfram-
leiðslu á tímabilinu 1945-2008. Þá ber
að athuga að nú eru framleidd um
700 þúsund tonnum eða áttfalt meira
af áli á Íslandi en fyrir fimmtán árum
sem skýrir mikinn vöxt útflutnings-
tekna í evrum talið. Aukning gjald-
eyristekna í framtíðinni er augljós-
lega háð verulegri óvissu eða veit
ráðherrann meira um þau mál en
aðrir? Verða ný álver reist eða verður
nýjum útflutningsgreinum komið á
laggirnar?
Í öðru lagi lítur ráðherrann
framhjá þeirri augljósu staðreynd að
það er íslenska ríkið sem þarf að
greiða af Icesave-samkomulaginu
eftir sjö ár, en ekki einkaaðilar. Ís-
lenska ríkið er ekki sjálft að flytja út
vörur og þjónustu, heldur aðrir. Með
hvaða hætti á að færa gjaldeyri frá
einkaaðilum til ríkisins? Á að gera
það með sköttum? Á að gera það með
gjaldeyrishöftum og skilaskyldu? Á
að koma á innflutningshöftum í því
skyni að auka hagstæðan viðskipta-
jöfnuð? Hvernig á að standa við fyr-
irliggjandi Icesave-samkomulag
nema með öðrum erlendum lántök-
um?
Að þyrla ryki í augu fólks
Væntanlega þarf viðskiptajöfn-
uður Íslands að vera mjög hagstæður
svo að hægt sé með sjálfbærum hætti
að standa við skuldbindingar bæði
vegna fyrirliggjandi Icesave-
samkomulags og vegna fjölmargra
annarra erlendra lána íslenska rík-
isins. Það dugar þó ekki eitt og sér.
Tryggja þarf að gjaldeyrisafgangur
af viðskiptum við útlönd renni til ís-
lenska ríkisins. Með hvaða hætti á að
gera það? Í stað þess að svara þessari
spurningu þyrlar ráðherrann ryki í
augu fólks og ræðir um brúttógjald-
eyristekjur og miðar skuldbindingar
Icesave-samkomulagsins við hlutfall
af því. Framsetning hins rökþrota
ráðherra er því villandi. Þessi hag-
fræði er ekki til útflutnings.
Rökþrota ráðherra
Eftir Helga Áss
Grétarsson og
Sigurð Hannesson
Helgi Áss Grétarsson
»Eigi að standa við
Icesave-samkomu-
lagið þarf mikinn af-
gang af viðskiptum við
útlönd sem renna verð-
ur til ríkisins. Er það
framkvæmanlegt?
Höfundar eru meðlimir
í InDefence-hópnum.
Sigurður Hannesson
SUNNUDAGINN
21. júní birti Morg-
unblaðið ágæta grein
eftir Erlu Karlsdóttur
námsmann. Þar ræðir
Erla um útlánareglur
LÍN og bendir sér-
staklega á þá fárán-
legu reglu að náms-
menn fá lánið sitt ekki
greitt út strax í gegn-
um LÍN heldur þurfi
að fara með lánsloforðið í banka og
fá yfirdrátt gegn lánsloforðinu.
Þetta viljum við í Frjálslynda
flokknum einmitt afnema. Þetta mál
var eitt af þeim málum sem við fram-
bjóðendur Frjálslynda flokksins í
Suðvesturkjördæmi lögðum áherslu
á í okkar kosningabaráttu.
Ég tek undir það með Erlu að
þetta kerfi er óskiljanlegt. Ég hygg
að skýringin sé sú að í græðgi sinni,
fyrir bankahrunið, gerði bankakerf-
ið kröfu til þess að LÍN yrði aflagður
og umsýsla námslána alfarið færð á
þeirra könnu. Til þess var ekki fullur
pólitískur vilji svo ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
ákvað að friða bankana með því að
úthluta þeim, eins og Erla nefnir
réttilega í grein sinni, um 700 millj-
ónum á ári í formi yfirdráttavaxta og
annarra gjalda sem námsmenn
þurfa að greiða fyrir að námslánin
rúlli í gegnum bankana.
Við í Frjálslynda flokknum viljum
afnema þetta með öllu. Námslánin á
LÍN að greiða út um leið og náms-
maður er metinn lánshæfur ENDA
skili hann a.m.k. 75% námsárangri í
annarlok. Ef námsmaður af ein-
hverjum ástæðum hættir við námið
eftir að hafa þegið peningana eða
getur ekki skilað nægjanlegum ár-
angri til þess að eiga rétt á láninu þá
þarf hann náttúrulega
að laga sín mál í sam-
vinnu við sinn við-
skiptabanka.
Það er líka mín skoð-
un að allar tekjuteng-
ingar við námslánin eigi
að afnema. Þetta er jú
lán sem greitt er til
baka en ekki gjöf! Hér
er á ferðinni réttlæt-
ismál. Það er hárrétt
sem Erla segir í grein
sinni að hér hefur blá-
saklaust fólk verið skikkað til þess
að borga hluta af tekjum sínum til
bankanna.
Frjálslyndi flokkurinn hefur líka
verið með það á stefnuskrá sinni að
leggja það af að aðrir en námsmenn
beri ábyrgð á námláninu. Mér skilst
að það hafi nú verið aflagt og því ber
að fagna. Við sem vorum í framboði
fyrir Frjálslynda flokkinn lögðum
líka áherslu á það við þá námsmenn
sem við töluðum við að það væri al-
veg ljóst að þeir sem myndu spila
stærsta hlutverkið í að koma þjóð-
inni út úr þeirri kreppu sem skollið
hefur á væru einmitt hugvitið, mann-
auðurinn. Þess vegna erum við að
skjóta okkur í löppina ef við ætlum
að sjá ofsjónum yfir þeim peningum
sem settir eru í LÍN. Það kallast að
spara aurinn en kasta krónunni.
Við vildum lánin
úr bönkunum
Eftir Helga
Helgason
Helgi Helgason
» Þess vegna erum við
að skjóta okkur í
löppina ef við ætlum að
sjá ofsjónum yfir þeim
peningum sem settir
eru í LÍN.
Höfundur á sæti í framkvæmdastjórn
Frjálslynda flokksins.
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050
ÉG ER búin að vera
9 ár í hjólastól og verð
enn hissa á öllum þeim
hindrunum sem ég
þarf að yfirstíga til að
geta farið minna ferða.
Nú fyrir stuttu kom ég
á Fosshótel úti á landi
sem við fyrstu sýn var
virkilega flott hótel.
Þegar á reyndi var
ekkert salerni í húsinu
sem ég gat farið á. Samt voru her-
bergi sem voru ætluð fyrir fatlaða,
en aðstaðan þar vonlaus. Það eina
sem hefði þurft að gera þar var að
setja upp salernisstoðir eða hand-
föng á veggi, það var nóg pláss,
þannig að ég tel að þarna sé um van-
þekkingu að ræða. Á almenningssal-
ernunum var hvert salerni í svo
litlum bás að ég komst ekki að þeim.
Getur verið að það sé hægt að fá
leyfi fyrir hótelrekstri án aðstöðu
fyrir alla?
Sem betur fer var stutt í sundlaug
og þar var fín salernis aðstaða. Því
miður er það of víða sem ekki er gert
ráð fyrir okkur sem erum í hjólastól.
Hvernig er t.d. Laugavegurinn með
öllum sínum verslunum? Það er
hægt að telja á fingrum annarrar
handar þær sem við komumst inn í.
Ef ekki eru tröppur úti þá eru þær
inni.
Það má ekki alltaf gera ráð fyrir
að einhver hjálpi okkur, við viljum
líka geta farið ein.
Leikhúsin: Borgarleikhúsið er
með stæði fyrir hjólastóla en Þjóð-
leikhúsið gerir ekki á nokkurn hátt
ráð fyrir okkur. Við sitjum í gang-
vegi þannig að við förum síðust inn í
salinn og fyrst út. Ég er varla ein um
að finnast þetta niðurlæging.
Kirkjur: Því miður
gera guðshúsin ekki
alltaf ráð fyrir okkur. Í
Kópavogskirkju, til
dæmis, hef ég þurft að
sitja frammi við dyr í
jarðarför og fara út á
undan kistunni. Þetta
er reyndar raunin í
fleiri kirkjum.
Víða um land eru
gangstéttar 18 sm háar
og ekki gerður flái. Þá
verðum við að fara göt-
una nema við höfum aðstoðarmann.
Rampar (rennur) til að auka að-
gengi eru oft svo brattir að ég get
ekki keyrt sjálf upp, þeir þurfa að
vera lengri og oft er pláss til þess, en
þekkingu vantar. Atlavík er minn
uppáhaldsstaður þar er aðgengi frá-
bært, rampurinn upp að salern-
isaðstöðunni er langur og með litlum
halla, aðstaða inni er einnig mjög
góð. Þegar ég var þar upplifði ég
frelsi að geta sagt: „Ég ætla aðeins
að skreppa“ en ekki „Viltu hjálpa
mér“.
Í Ameríku er aðgengi mjög gott,
enda er hægt að láta loka stað þar ef
aðgengi er ábótavant. Ég ræddi við
eldri konu þar sem sagði mér að
þetta hefði ekki alltaf verið svona en
þegar hermennirnir fóru að koma
illa farnir úr stríði, hún nefndi sér-
staklega Víetnam, var öllu breytt.
Ég ætla að vona að við þurfum
ekki stríð til að hér verði breyting.
Aðgengismál
Eftir Jónu
Guðmundsdóttur
Jóna Guðmundsdóttir
» Þekkingarleysi er oft
ástæðan fyrir því að
aðgengi fatlaðra er
ábótavant hér á landi.
Höfundur er hjólastólsbundin.