Morgunblaðið - 19.09.2009, Blaðsíða 22

22 Daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 2009
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
Af öllu því flóttafólki sem flyst hingað til landser tiltölulega hátt hlutfall sem festir hér ræt-ur. Samkvæmt tölum frá Rauða krossi Ís-
lands eru 350 flóttamenn enn búsettir hér á landi, af
þeim 510 sem hingað hafa komið. Ekki eru þó allir hinir
brottfluttir, enda langt um liðið síðan flóttamenn byrj-
uðu að koma hingað og sumir þeirra fallnir frá. Það eru
því um 70% flóttafólks sem ílendast á Íslandi.
Niðurstöður rannsóknar sem Flóttamannanefnd rík-
isins lét gera árið 2005, og birt er á vef félagsmálaráðu-
neytisins, eru í takt við þessar tölur. Þar kom fram að
flóttafólki á Íslandi liði almennt vel og sérstaklega hefði
unga fólkið aðlagast vel íslensku samfélagi.
Óhætt er að segja að flóttafólkinu frá Víetnam hafi
verið sýndur velvilji við komuna hingað árið 1979. Á
fréttamyndum frá atburðinum má sjá að fólkið hafði allt
fengið íslensk nöfn, svo sem Dóra, Halldór og Eggert,
áður en það svo mikið sem steig til jarðar á Íslandi.
Börnin höfðu verið dúðuð í lopaklæðnað og allir fengu
eina rós að gjöf. Eflaust var það til marks um annan tíð-
aranda en nú ríkir, að gefa flóttafólkinu svo íslenskt yf-
irbragð strax við komuna til landsins, en móttökurnar
voru góðar.
Flóttamannanefnd er helsta yfirvaldið í málefnum
flóttamanna, hún er fulltrúi ríkisvaldsins og semur við
sveitarfélög og aðila eins og Rauða krossinn um fjár-
veitingar fyrir aðstoð við flóttafólk. Hún skipuleggur
líka þá hópa sem teknir eru inn.
Guðrún Ögmundsdóttir, formaður flóttamanna-
nefndar, segir að starfið felist ekki einungis í því að
hugsa um nýjasta hópinn hverju sinni.
Einnig þurfi að skipuleggja komu nýrra hópa og að
þróa starfið áfram, hugsa það upp á nýtt. „Að athuga
hvort aðrar lausnir séu til. Hvort við eigum við að hugsa
öðruvísi,“ segir Guðrún. Hún nefnir sem dæmi hvort
rétt sé að fara að bjóða flóttafólki að ekki fari allur hóp-
urinn í sama sveitarfélag og hvort frekar eigi að líta á
fólkið sem fjölskyldur, en hóp fólks af ákveðnu þjóðerni.
„Aðalatriðið er að loka ekki neinum leiðum. Við eigum
að vanda okkur mjög mikið við þetta,“ segir Guðrún.
Sem fyrr segir er það Rauði krossinn sem styður
flóttafólk eftir komuna hingað til lands. „Okkar hlut-
verk er aðallega að vera hið félagslega net fólksins,“
segir Kristján Sturluson framkvæmdastjóri.
Hann segir að stuðningskerfið hér á landi sé að
mestu leyti innlend uppfinning sem hafi gefist mjög vel.
Hún hafi vakið mikla athygli utan landsteinanna.
Þegar nýr hópur kemur til landsins auglýsir Rauði
krossinn eftir stuðningsfjölskyldum, sem vilja leiðbeina
flóttafólki um allt og ekkert, hjálpa því að kaupa í mat-
inn og sækja venjulega þjónustu. „Það miðast alltaf við
eitt ár frá komu. Þetta byrjar sem vinna en oft verða úr
þessu traust vinasambönd.“
Ljósmynd/Emilía Björg
 Snáðinn Eggert Þegar umfjöllun um flóttafólkið birtist í Morgunblaðinu
föstudaginn 21. september 1979 var svohljóðandi texti birtur með mynd af
tveimur litlum drengjum: „Eggert heitir snáðinn til vinstri sem ásamt landa
sínum er í hópi þeirra flóttamanna frá Víetnam er komu til landsins í gær
eftir 43 stunda ferð frá Kuala Lumpur en þeir hafa hlotið íslensk nöfn sem
þeir eru þegar farnir að nota og reynt er að hafa þau sem líkust þeirra upp-
haflegu nöfnum.“
70% flóttamanna ílendast hér
Á morgun eru 30 ár liðin frá því að
34 flóttamenn komu hingað til lands
frá Víetnam. Af öllu því flóttafólki
sem kemur til Íslands er tiltölulega
hátt hlutfall sem festir rætur.
 Hvítabandið Eftir komu fólksins til landsins var farið með þau á Hvíta-
bandið þar sem þau snæddu kvöldmat áður en þau fóru í læknisskoðun.
HALLDÓR Nguyen, túlkur, þýðandi og höf-
undur víetnamsk-íslenskrar orðabókar, var um
tvítugt þegar hann kom hingað til lands fyrir
þrjátíu árum. Hann tekur undir að þessi þrjátíu
ár séu langur tími og játar því að þeim, sem
voru í hópnum, líði vel á Íslandi.
„Ég var einhleypur þegar ég kom til landsins
og ég fékk stuðning fyrir mig,“ segir hann. „Það
gekk mjög vel hjá okkur,“ bætir hann svo við. Í
fyrstu hélt hópurinn sambandi sín á milli en
Halldór segir alla þó hafa lifað bara sínu lífi.
„Við erum ekki mikið í sambandi núna og höfum
ekki verið í langan tíma.“
Hann kveðst þó vita að fólkinu hafi liðið vel en
upplýsir að tvær fjölskyldur hafi flutt aftur af
landi brott, önnur til Kanada og hin til Ameríku.
Halldór minnir jafnframt á þá sem hafa hasl-
að sér völl í veitingabransanum, tiltekur Kára
[Tran] sem á veitingastaðinn Asíu á Laugavegi,
og bræðurna Karl og Teit sem eiga veitingastað
á Nýbýlavegi í Kópavogi. „Það gengur vel hjá
okkur og hefur ekki verið neitt vesen,“ segir
Halldór. Hann giftist á sínum tíma íslenskri
konu, á með henni tvær dætur og einn son. Þau
skildu en Halldór býr nú með annarri konu og á
með henni eina dóttur.
Halldór segist verða var við að rafræna orða-
bókin sem hann ritaði fyrir Víetnama komi að
gagni. „Jú, jú, fólk er að nota hana núna og
fletta upp í henni,“ segir hann.
Morgunblaðið/Golli
Túlkur Halldór Nguyen hefur m.a. starfað sem túlkur hér á landi.
„Gekk mjög vel hjá okkur“
FRÁ árinu 1956 hafa 510
flóttamenn frá nokkrum lönd-
um flust til Íslands, með að-
stoð stjórnvalda og Rauða
krossins. Á síðari árum hefur
það verið ýmist árviss atburð-
ur eða gerst annað hvert ár,
að hópur flóttafólks komi
hingað. Fyrr á árum leið hins
vegar lengra á milli, stundum
áratugir.
Fyrst var það hópur fólks
frá Ungverjalandi, eftir upp-
reisnina gegn kommúnista-
stjórninni þar, árið 1956. Svo
kom hópur frá Júgóslavíu ár-
ið 1959. Eftir það liðu tuttugu
ár, þangað til 20. september
1979 þegar Víetnamarnir 34
komu hingað til lands. Þrír
aðrir hópar komu eftir það,
frá Póllandi 1982 og aftur frá
Víetnam árin 1990 og 1991.
Síðan má segja að straum-
hvörf hafi orðið árið 1996,
þegar stjórnvöld ákváðu að
taka skyldi á móti flóttafólki
á hverju ári. Á þeim tíma
breyttist vinnulagið líka mik-
ið og sveitarfélög fóru að
taka mun meiri þátt í mót-
töku flóttafólksins.
Í dag er það talið ómiss-
andi, enda mikið af þeirri
þjónustu sem fólkið þarf að
sækja fyrst um sinn á hendi
sveitarfélagsins og aðeins á
valdi sveitarstjórna að bjóða
fólk almennilega velkomið í
samfélagið á hverjum stað.
Þannig gekk það fyrir sig
allt fram yfir aldamótin, til
2001, að tekið var á móti
flóttafólki á hverju ári. Þá
var aftur farið í að gera þetta
annað hvert ár.
Síðast árið 2007, þegar
góðærið stóð sem hæst og Ís-
lendingar töldu sig vel af-
lögufæra, var ákveðið að taka
aftur upp árlega móttöku
flóttamanna. Á síðasta ári
kom svo hópur 29 palest-
ínskra kvenna frá Al-Waleed-
flóttamannabúðunum í Írak
hingað til lands. Þessi metn-
aðarfulla stefna entist hins
vegar ekki, því eitthvað
þurfti undan að láta í hinum
mikla niðurskurði sem nú á
sér stað hjá hinu opinbera.
Ekki verður því tekið á móti
flóttafólki í ár og óvíst er um
framhaldið.
Flóttamenn
síðan 1956