Morgunblaðið - 19.09.2009, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 2009
Samkomulaghefur orðiðum að Ólaf-
ur Þ. Stephensen
hætti störfum sem
ritstjóri Morgunblaðsins.
Ólafur tók við ritstjórastarf-
inu í júní í fyrra. Leiðir Ólafs
og Morgunblaðsins hafa hins
vegar legið saman mun leng-
ur. Hann var blaðamaður á
Morgunblaðinu frá 1987 til
1998. Þá hvarf hann til ann-
arra starfa, en sneri aftur í
upphafi árs 2001 í starf að-
stoðarritstjóra. Eftir stutta
viðdvöl á ritstjórastóli 24
stunda lá leiðin síðan aftur á
Morgunblaðið.
„Morgunblaðið á að vera
áreiðanlegt, skemmtilegt og
lipurt ritað fréttablað,“ skrif-
aði Vilhjálmur Finsen í fyrsta
tölublað Morgunblaðsins 2.
nóvember árið 1913. Ólafur
gerði þessa setningu að kjör-
orði sínu og vann ötullega að
því að blaðið stæði undir því;
að skyldur blaðsins væru við
lesendur en ekki
hagsmuni úti í
þjóðfélaginu. Í rit-
stjóratíð Ólafs
urðu miklar ham-
farir og hrikti í stoðum ís-
lensks samfélags. Slíkir tímar
eru prófsteinn á ágæti fjöl-
miðils.
Nú skilur leiðir. Um þau
tímamót er best að nota orð
Ólafs sjálfs. Þegar hann
kvaddi starfsfélaga sína í gær
sagði hann: „Það er mikið um
það rætt hvernig eigendur
fjölmiðla beiti valdi sínu. Ég
tel að þeir eigi að gera það
með þeim hætti sem eigendur
Árvakurs hafa gert. Þeir ráða
ritstjórann og þeir geta látið
hann fara. Það eru hreinlegri
stjórnarhættir en að eigend-
urnir hafi afskipti af dag-
legum rekstri ritstjórn-
arinnar.“
Samstarfsmenn Ólafs Þ.
Stephensen á Morgunblaðinu
kveðja hann með innilegum
þökkum fyrir samfylgdina.
Skyldur blaðsins eru
við lesendur}Framlag Ólafs
Meingölluð úr-ræði vegna
greiðsluörð-
ugleika urðu til
þess að sex
manna fjölskylda,
sem rætt er við í
Morgunblaðinu í dag, flúði úr
landi. Frásögn fjölskyld-
unnar hljómar eins og mar-
tröð, en er því miður íslensk
lífsreynslusaga.
Fjölskyldan ákvað að
sækja um greiðsluaðlögun í
apríl vegna skuldar, sem
komin var í 55 milljónir. Þeg-
ar í ljós kom að átta vikna bið
var hjá ráðgjafarstofunni
ákvað fjölskyldan að leita til
lögfræðings til að fá allar
kröfur frystar. Síðan kom
leyfi frá dómara til að fjöl-
skyldunni yrði skipaður um-
boðsmaður til að vera milli-
liður milli skuldara og
lánardrottins. Fjölskyldunni
var sagt að þá yrði allt fryst,
en annað kom á daginn.
Brátt stóð fjölskyldan
frammi fyrir fjárnámi í húsi
sínu og hjá aðila sem gengið
hafði í ábyrgð fyrir láni fjöl-
skyldunnar.
Fjórum mánuðum eftir að
ferlið hófst var málið tekið
fyrir dóm og beiðninni um
greiðsluaðlögun, þar sem
gert var ráð fyrir því að
skuldir, sem ábyrgðarmað-
urinn stæði fyrir, yrðu
greiddar að fullu, var hafnað.
Ástæðan var sú að þá hefði
kröfuhöfum verið mismunað.
Greiðsluaðlögun
nær ekki til
ábyrgðarmanna
og er eftir sem áð-
ur hægt að ganga
að eignum þeirra.
Saga þessi er
löng og flókin og ýmis áföll
urðu á leiðinni. Til dæmis var
bankareikningum fjölskyld-
unnar lokað. Nú er fjöl-
skyldan flutt til útlanda þar
sem föðurnum bauðst vinna,
en gjaldþrot blasir við. Fjöl-
skyldufaðirinn gagnrýnir
hins vegar kerfið harðlega og
segir að bankarnir, sem eru í
eigu ríkisins, vinni beinlínis
gegn skuldurunum.
Saga þessarar fjölskyldu
er með ólíkindum. Gagnrýni
á þau úrræði, sem fyrir hendi
eru, er eitt og öll spjót standa
á ríkisstjórninni að kynna
nýjar aðgerðir. Annað og
verra er að upplýsingar um
það hvað gerist þegar sótt er
um þau úrræði, sem þó eru
til, skuli ekki liggja á lausu.
Skuldsettar fjölskyldur eru
undir nógu álagi þótt þeim sé
ekki vísað inn í völundarhús
þegar þau leita hjálpar.
Það er einnig stór galli að
greiðsluaðlögun skuli ekki ná
til skulda þegar um er að
ræða ábyrgðarmenn og erfitt
að átta sig á því hvers vegna
málum er þannig háttað. Þá
er greinilegt að til einhverra
úrræða þarf að grípa til þess
að auka jafnræðið milli
skuldara og lánardrottna.
Fólk á ekki að lenda
í völundarhúsi
þegar það leitar
sér hjálpar}
Greiðsluaðlögunin
breyttist í martröð
O
ft má satt kyrrt liggja.“
Svona voru viðbrögðin, sem
sumir lesendur sýndu við grein
undir yfirskriftinni „Ódýrt og
fæst úti um allt“ í Morgun-
blaðinu á sunnudag. Í greininni, sem und-
irrituð skrifaði, var fjallað um smjörsýru og
áhrif efnisins, en fyrst og fremst um hversu
auðvelt það er að nálgast náskylt efni, sem
breytist í smjörsýru í líkamanum. Vörur með
því efni fást í apótekum, málningarvöruversl-
unum og á bensínstöðvum. Greininni fylgdi
líka mynd af umbúðum vöru, sem inniheldur
slíkt efni.
Margir kunnu mér þakkir fyrir að benda á
þetta vímuefni, sem ákveðinn hópur ungs
fólks sækir í. Efnið hefur líka verið misnotað á
annan hátt, það t.d. sett út í drykki kvenna á
veitingastöðum og viðkomandi þá verið auðveld bráð
nauðgara.
Þeir voru hins vegar nokkrir, sem fundu umfjöllun
þessari flest til foráttu. Þeim fannst ekki rétt að benda
hugsanlegum neytendum á enn eitt efnið, sem gæti kom-
ið þeim í vímu. Nóg væri nú samt. Og þeim fannst líka, að
jafnvel þótt sagt hefði verið frá efninu, þá hafi verið
gengið of langt með því að skýra frá því hvernig það er
meðhöndlað til að það nýtist sem vímuefni.
Þessi sjónarmið eiga að sjálfsögðu rétt á sér. Eftir
áralanga reynslu af umfjöllun um fíkniefni tel ég mig þó
vita, að þeir sem sækjast í vímu eru ávallt nokkrum
skrefum á undan þeim, sem um slíkt fjalla.
Allstór hópur veit hvernig hann nálgast
smjörsýru, eða efni sem veita sams konar
vímu. Sá hópur hefur orðið sér úti um efnið
og mun áreiðanlega hafa einhver ráð til þess
áfram. Og verði hann sér úti um efnið, mun
hann sannarlega nálgast upplýsingar um
hvernig best sé að meðhöndla það til að áhrif-
in séu sem mest.
Upplýsingarnar í greininni um smjörsýru
og áhrif hennar komu þessum óánægðu les-
endum, sem höfðu samband við mig, mjög á
óvart. Enginn þeirra hafði heyrt af þessari
leið til að komast í vímu. En þrátt fyrir það
sáu þeir ekkert gildi í að vita af þessu. Oft má
satt kyrrt liggja, var viðkvæði þeirra.
Það er ekki svo. Foreldrar, sem finna leysi-
efni eða hreinsiefni í fórum unglinganna
sinna, verða að vita að hugsanlega noti þeir efnið til ann-
ars en að þrífa og skrúbba. Konur, sem sækja skemmti-
staði, verða að gera sér grein fyrir að stundum er ein-
hverri ólyfjan byrlað út í glös þeirra og þá verða þær að
þekkja áhrifin.
Það er ekki hægt að berjast við óvin, sem enginn þekk-
ir. Það er ekki hægt að sigrast á honum, án þess að horf-
ast í augu við hann og vita hvaða tökum á að taka hann.
Ef lesendum Morgunblaðsins blöskrar svo mjög að lesa
um auðveldan aðgang að vímuefnum er nær að þeir beiti
sér fyrir að hann verði takmarkaður, í stað þess að krefj-
ast þess af fjölmiðli að hann þegi yfir því. rsv@mbl.is
Ragnhildur
Sverrisdóttir
Pistill
Óþekkti óvinurinn
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Þ
remur árum eftir að hag-
fræðingurinn Nicholas
Stern hristi upp í heims-
byggðinni með skýrslu
sinni um efnahagsleg
áhrif loftslagsbreytinga virðast um-
hverfismálin vera að finna sér leið að
hjarta Íslendinga. Aldrei hefur verið
meira framboð á fyrirlestrum, ráð-
stefnum, námskeiðum og alls kyns
samkomum um umhverfismál og að-
sóknin er mikil.
Heimsókn nóbelsverðlaunahafans
og formanns loftslagsnefndar Sam-
einuðu þjóðanna, dr. Rajendra K.
Pachauri, hingað til lands nú um
helgina er aðeins ein af fjölmörgum
uppákomum á misserinu og fleiri
„alþjóðlegar kanónur“ hafa verið hér
eða eru væntanlegar. Hátt í tíu eða
fleiri málþing og ráðstefnur hafa
verið skipulögð nú á haustmisseri og
þá eru aðeins nefndar þær sem þeg-
ar hafa verið auglýstar. A.m.k. tvær
fyrirlestraraðir eru að auki í gangi
með vikulegum erindum og þá eru
ótalin ýmis námskeið víða um land.
Eygi von um nýsköpun
Stefán Gíslason umhverfisstjórn-
unarfræðingur telur að aukinn
áhuga megi að mestum hluta rekja
til þeirrar kreppu sem Íslendingar
eru nú í. „Fólk leitar í eitthvað heild-
stætt eða varanlegt því það má segja
að skammtímasjónarmið hafi orðið
gjaldþrota í hruninu.“ Þá eygi fólk
von um nýsköpun í græna geiranum.
„Það gildir bæði um almenning og
fjárfesta í öllum hinum vestræna
heimi. Sumir þeirra sem sækja at-
burðina eru atvinnulausir sem hafa
tíma og horfa í kring um sig eftir
nýjum tækifærum. Þeir vita að far-
miðinn inn í framtíðina er grænn.“
Margt af því sem nú er í algleym-
ingi er þó ekki ný vísindi, svo sem
umræðan um visthæf farartæki sem
gríðarlegur áhugi skapaðist á í kjöl-
far ráðstefnu hér á landi í síðustu
viku. „Menn hafa talað um þetta í
mörg ár en enginn viljað hlusta,“
segir Stefán. Enda hefur áhugi Ís-
lendinga á loftslagsmálum hingað til
þótt hverfandi, líka á árunum 2006
og 2007 þegar skýrslur Sterns og
loftslagsnefndar Sameinuðu þjóð-
anna komu út og ollu mikilli vakn-
ingu á alþjóðavísu. Vissulega fór
fram umræða í fjölmiðlum um
skýrslurnar sem og kvikmynd Als
Gores um hlýnun loftslags en efa-
semdaraddir hljómuðu á sama tíma
hátt. „Nú held ég að menn séu að
átta sig á að þetta er ekki nein vit-
leysa,“ segir Stefán.
Hann bætir því við að þótt al-
menningur sé e.t.v. lítið meðvitaður
um loftslagsráðstefnuna sem fram
fer í Kaupmannahöfn í desember,
þar sem leiðtogar heims hyggjast
komast að samkomulagi sem taka á
við af Kyoto-bókuninni, þá hafi hún
sín áhrif á umræðuna.
Brynhildur Davíðsdóttir, dósent í
meistaranámi í umhverfis- og auð-
lindafræði við Háskóla Íslands, segir
aðsókn í námið hafa tvöfaldast á einu
ári. „Þetta er vakning sem er loksins
að koma til Íslands. Það er gríðar-
legur áhugi.“ Sömu sögu er að segja
af grunnnámi í umhverfis- og orku-
fræði við Háskólann á Akureyri. Þar
stunduðu 24 námið í fyrra en 42 nú.
Þá eru ótalin námskeið Endur-
menntunarstofnunar og annarra.
Grænn farmiði
inn í framtíðarlandið
Morgunblaðið/hag
Umhverfið Menn virðast skynja aukin tækifæri í vistvænni framtíð.
Áhugi á umhverfismálum hefur
aldrei verið eins mikill á Íslandi og
nú. Sprenging hefur orðið í fram-
boði á uppákomum er varða mála-
flokkinn og tvöföldun er í aðsókn
að námi í umhverfisfræðum.
Það er
óhætt að
segja að
heimsókn dr.
Rajendra K.
Pachauri
hingað til
lands um
helgina sé
stórvið-
burður í um-
hverfisgeir-
anum. Dr. Pachauri tók árið
2007 við friðarverðlaunum Nób-
els fyrir hönd milliríkjanefndar
Sameinuðu þjóðanna um lofts-
lagsmál (IPCC) sem hann veitir
forystu, um leið og Al Gore,
fyrrverandi varaforseti Banda-
ríkjanna, fékk sömu verðlaun.
Dr. Pachauri er sömuleiðis for-
stöðumaður vísinda- og tækni-
stofnunarinnar TERI í Delhi á
Indlandi sem hefur gert sam-
starfssamning við Háskóla Ís-
lands, en sérsvið TERI eru rann-
sóknir á orkunýtingu og
endurnýjanlegum orkugjöfum.
Dr. Pachauri flytur opinn fyr-
irlestur í hátíðarsal aðalbygg-
ingar Háskóla Íslands í dag kl.
11.30.
Sérfróður um
nýtingu auðlinda
Dr. Rajendra K.
Pachauri
Óskar Magnússon.Útgefandi:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
og ábyrgðarmaður:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/