Morgunblaðið - 24.09.2009, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2009
– meira fyrir áskrifendur
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan
16.00 mánudaginn 5. október.
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
Morgunblaðið gefur út
stórglæsilegt sérblað um
tísku og förðun föstudaginn
9. október 2009.
Í Tísku og förðun verður fjallað um
tískuna haustið 2009 í hári, förðun,
snyrtingu og fatnaði auk umhirðu
húðarinnar, dekur og fleira.
Meðal efnis verður :
Nýjustu förðunarvörurnar.
Húðumhirða.
Haustförðun.
Ilmvötn.
Snyrtivörur.
Neglur og naglalökk.
Hár og hárumhirða.
Tískan í vetur.
Flottir fylgihlutir.
Góð stílráð.
Íslenskir fatahönnuðir.
Ásamt fullt af öðru spennandi efni.
Tíska og
förðun
ÞAÐ ER mikið
skrifað og rætt í dag
um mikilvægi for-
varna og almennrar
heilsuverndar til
hagsbóta fyrir ein-
staklinginn og ekki
síst samfélagið allt.
Það efast fáir um
mikilvægi þess að
draga úr áhættuþátt-
um vegna lífsstíl-
stengdra sjúkdóma, að vinna öt-
ullega að slysavörnum og auka
fræðslu meðal almennings. Mark-
mið þeirra sem taka ábyrgð á um-
fjöllun og fræðslu um þessi mál-
efni er að auka vitund okkar.
Þrátt fyrir mikla umræðu um
þessa þætti eru blikur á lofti og
hægt er að gera betur. En hvar
liggja vandamálin og í hverju?
Það er ljóst að af mörgu er að
taka og vil ég því einbeita mér að
nokkrum þáttum í þessari grein.
Það eru líklega flestir sammála
því að ein stærsta heilsuvá sem
við stöndum frammi fyrir í dag er
offita, sérstaklega offita barna og
verðandi mæðra. Á nýliðnum aðal-
fundi Læknafélags Íslands lýstu
sérfræðingar yfir áhyggjum af
þeirri þróun sem orðið hefur að
undanförnu. Heilbrigður lífsstíll er
grundvallaratriði í því augnamiði
að halda þyngd í skefjum, hollt og
fjölbreytt fæðuval ásamt hæfilegri
hreyfingu eru aðalatriðin í því
efni. Það kemur auðvitað fleira til
sem hefur áhrif á líðan okkar og
þar af leiðandi getu og vilja til að
taka á þessari þróun. Ég nefni
þessi tvö vegna þess að allir geta
haft áhrif á þau. Umræðan hefur
verið mjög mikil um hollustu
hvers konar svo sem fæðubót-
arefni, meðferðir, ráðgjöf og svo
er líkamsrækt auglýst rækilega.
Oftast er hér um að ræða ein-
staklinga eða fyrirtæki í forsvari
fyrir ákveðna vöru, hvort sem hún
er í formi einhvers sem við látum
ofan í okkur, látum skola út úr
okkur eða notum á annan hátt. Ég
ætla ekki að taka neina afstöðu í
þessari grein hvað þessa þætti
varðar enda mjög margt vel gert
og nauðsynlegt að
hafa fjölbreytni og
val fyrir okkur ein-
staklingana. Það sem
ég vil þó benda á er
sú staðreynd að lof-
orð um árangur einn-
ar vöru umfram
aðra, meðferð og/eða
tegund hreyfingar
umfram aðra er í
raun sölumennska
eins og hver önnur.
Af þessum orðum
mínum má vera ljóst
að ég tel mikilvægt að ein-
staklingurinn hugleiði vandlega
og reyni eftir fremsta megni að
vega og meta kosti og galla þess
sem í boði er hverju sinni. Mik-
ilvægt er að sú aðferð sem notuð
er gefi mælanlegan árangur til
lengri tíma og að hún sé ekki
heilsuspillandi. Þarna kemur orð-
ið lífsstílsbreyting mjög upp í
hugann og er líklega engin aðferð
jafn árangursrík og líkleg til að
skila einstaklingnum áleiðis. Þar
skiptir þá helst máli að jafnvægi
ríki milli næringar, hreyfingar og
atferlis.
Það kemur oft upp í þessari
umræðu að kostnaður sé hindrun
við það að nýta sér þessi eða hin
úrræðin eða að kaupa hollan mat.
Sérstaklega í því ástandi sem nú
ríkir hér á landi og víðar er það
áhyggjuefni. En er það raunveru-
lega svo að hollt líferni sé dýrt?
Sannarlega ef hollustan þýðir
nýjustu tegund af íþróttafatnaði,
dýrustu tegund af líkamsrækt og
að kaupa einungs lífrænt rækt-
aðan mat og bæta svo við fæðu-
bót ofan á allt. Sé litið til rann-
sókna og reynslu af
efnahagsþrengingum er það
reyndar svo að sala á óhollri
fæðu eykst til muna, enda oft-
sinnis ódýrari, umdeildur syk-
urskattur var tilraun í þágu lýð-
heilsu sem ekki er víst að muni
skila tilætluðum árangri. En
þrátt fyrir þessar staðreyndir er
það reyndar svo að þarna skiptir
hugarástand mestu máli og sú
staðfesta að efla eigin velferð.
Efnahagur fólks getur sann-
arlega haft áhrif og því er einmitt
mikilvægt núna að reyna eftir
fremsta megni að halda áfram
þeim úrræðum og styrkjum sem
ríki og sveitarfélög hafa beitt til
að jafna möguleika barna sem
dæmi til íþróttaiðkunar. Það er þó
ekki nóg. Við sem einstaklingar
verðum að horfa í eigin barm og
átta okkur á því að heilbrigði er
fyrst og fremst á okkar eigin
ábyrgð og ekki annarra. Því lýsir
það fyrst og fremst eigin hug-
arfari frekar en einhverju öðru
hvernig okkur tekst til.
Einnig er oft rætt um kostnað í
heilbrigðiskerfinu og víðar vegna
offitu og lífsstílstengdra sjúk-
dóma, ljóst er að hann er gríð-
arlegur fyrir samfélagið í heild.
Það er eflaust hægt að reikna sig
fram og til baka í þeim breytum
sem þarf að taka tillit til varðandi
slíka útreikninga, en ljóst er að
kostnaðurinn er margir milljarðar
á ársgrundvelli. Þá er ég að horfa
til vinnutaps, örorku, andláts,
veikinda og aukins lyfjakostnaðar
svo eitthvað sé nefnt af þeim
breytum sem tilheyra.
Hvað er þá til ráða?
Ég vil hvetja hvern og einn til
að velta því fyrir sér hvað hann
geti gert til að bæta eigin heilsu,
leita sér ráða með tilliti til þessara
tveggja megin þátta, sem eru
hreyfing og næring. Horfa langt
fram á veginn og líta til lífsstíls-
breytingar frekar en skyndiúr-
ræða. Horfa gagnrýnum augum á
það sem í boði er hverju sinni og
velta fyrir sér kostum og göllum.
Ekki bíða eftir því að missa
heilsu, taktu af skarið! Það er
ljóst að forvarnir og heilsuvernd
skila bættum lífsgæðum og ár-
angri í baráttunni við offitu og
lífsstílstengda sjúkdóma.
Forvarnir og heilsuvernd
Eftir Teit
Guðmundsson » Við sem einstakling-
ar verðum að horfa í
eigin barm og átta okk-
ur á því að heilbrigði er
fyrst og fremst á okkar
eigin ábyrgð og ekki
annarra.
Teitur Guðmundsson
Höfundur er læknir og fram-
kvæmdastjóri Heilsuverndar.
FORSETI bæj-
arstjórnar Árborgar,
Jón Hjartarson, sem
jafnframt er helsti leið-
togi Vinstri grænna á
Suðurlandi, fer mikinn í
grein sinni hér í Morg-
unblaðinu á sunnudag.
Með tilvitnun í sjálft
nóbelsskáldið segir
hann þjóðina bera
ábyrgð á eigin óförum
þar sem hún hafi sjálf-
viljug valið að fela Sjálfstæðis-
flokknum að vera leiðandi afl í ís-
lenskum stjórnmálum um áratuga
skeið. Með því hafi þjóðin sáð í akur
óvinar síns. Kveðjurnar úr Árborg
eru ansi kaldar til þjóðarinnar, kjós-
enda Sjálfstæðisflokksins og okkar
sem störfum fyrir hann.
Það er rétt að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur frá stofnun hans árið
1929 verið kjölfesta í íslenskum
stjórnmálum. Kjósendur hafa fylkt
sér um stefnu flokksins, stefnu sem
felur í sér þann einfalda boðskap að
einstaklingurinn njóti þess frelsis að
hann geti með framtaki sínu skapað
sér sín eigin tækifæri. Stefnu þar
sem lagt er upp með að stétt vinni
með stétt að því að efla samfélagið,
því þannig skapist sterk heild sem
allir njóti góðs af. Stefnu sem efast
um að ríkisvaldið sé best til þess fallið
að leysa öll verkefni og vandamál, en
er jafnframt umburðarlynd gagnvart
mismunandi lífsháttum.
Þessi gildi hafa ávallt
átt ríkan hljómgrunn
hjá íslensku þjóðinni og
hefur flokkurinn notið
fylgis úr öllum stéttum
samfélagsins. Nokkrir
tugir þúsunda íslend-
inga eru skráðir í Sjálf-
stæðisflokkinn og vinna
af heilindum innan hans
að því sameiginlega
markmiði okkar allra að
skapa bætt samfélag og
aukin lífsgæði til handa
landsmönnum öllum.
Allan þennan stóra hóp fólks kýs for-
seti bæjarstjórnar í Árborgar að
kalla óvin íslensku þjóðarinnar.
Gífuryrði af þessu tagi eru vart
svaraverð og bera þess helst merki
að viðkomandi sé ósáttur við að hans
eigin flokkur kemur ekki nógu vel út
úr skoðanakönnunum. Á þeirri stað-
reynd er sú einfalda skýring að VG
nær ekki að fylgja stefnu flokksins í
viðamiklum málum, þrátt fyrir að
sitja í ríkisstjórn. Því taka kjósendur
eftir.
Í dag ríkir lítið traust til íslenskra
stjórnmálamanna. Við sem störfum í
stjórnmálum verðum að leggja okkar
af mörkum til þess að bæta úr því.
Traustið verður ekki endurbyggt af
auglýsingastofum í Reykjavík eða
nýjum slagorðum. Það verður að
endurvinna með nýjum aðferðum og
hafa gagnsæi, ábyrgð og röggsemi að
leiðarljósi.
Það gerum við ekki með hrakyrð-
um og niðurlægjandi athugasemdum
um kjósendur og ákvarðanir þeirra í
kjörklefanum. Ég hvet því Jón til að
taka sér tak, horfa fram á við og
leggja fram einhverjar lausnir á þeim
gríðarstóru verkefnum sem fram-
undan eru í íslensku samfélagi. Af
nógu er að taka. Eitt er víst að við
náum ekki árangri ef stjórnmála-
menn hífa sig ekki upp úr skotgröf-
unum. Við þurfum að bera virðingu
hvert fyrir annars skoðunum. Það er
trú mín að allir sem starfa í stjórn-
málum gera það til að bæta íslenskt
samfélag, hvort sem þeir starfa í VG
eða Sjálfstæðisflokknum.
Íslendingar geta hins vegar, hér
eftir sem hingað til, treyst því að hin
gömlu góðu gildi sjálfstæðisstefn-
unnar eru í fullu gildi og gleymast
ekki hvort sem flokkurinn er í stjórn
eða stjórnarandstöðu. Við sem störf-
um í forystusveit Sjálfstæðisflokks-
ins munum leggja okkar lóð á vogar-
skálarnar til þess að endurvinna það
traust sem hefur glatast og byggja
upp íslenskt samfélag.
Er ég óvinur þjóðarinnar?
Eftir Unni Brá
Konráðsdóttur » Íslendingar geta
hins vegar, hér eftir
sem hingað til, treyst
því að hin gömlu góðu
gildi sjálfstæðisstefn-
unnar eru í fullu gildi
Unnur Brá
Konráðsdóttir
Höfundur er þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins í Suðurkjördæmi.