Saga - 1982, Síða 111

STÉTTIR, AUÐUR OG VÖLD
109
57 NGL I, 154 (IV, 164); II, 382; KL IV, 79, sbr. NGL V (skrár).
58 NGL I, 264, 270, 273; II, 315, 351; V, 29, sbr. og Grágás la, 12; Hinschius
V (1895) 147.
59 DI II, 83; Jónsbók 215-17; Stu II, 95.
60 DI IV, 209.
61 Stu II, 224-25.
62 HÞ (1979) 236; DI III, 528; V, 250-51.
63 GK (1980) 6, 10 nm„ 24, 30.
64 Grágás la, 246-48; Ib, 30; II, 84; Jónsbók 99-100.
65 KL III, 227-28; NGL V, 27-30.
66 Magnús Stefánsson (1975) 103; DII, 402, 465, 476-77, 592; II, 62, 63, 86.
Auk sálugjafa gáfu menn frjálslega til kirkna og presta svokallað ,,offur“,
t.d. vax til að styrkja kirkjuhald (sbr. DI V, 493) en líka annað fé sem
kirkjubóndi gat varið til prestmötu og viðhalds kirkju. Biskup skipti sér því
aðeins af ráðstöfun offurs að það næmi hundraði eða meira skv. heimild
frá 1319 (DI II, 490; IX, 9). Var það þá e.t.v. talið fram í máldögum en
erfitt er að sjá hvenær um slíkt er að ræða þar sem gjafirnar eru ekki flokk-
aðar. í þremur dæmanna hér er um að tala gjafir ábúenda (sálugjafir?); í
hinu fjórða kann að ræða um offur að einhverju leyti (DI II, 63). Annað er
ekki beinlínis sagt gefið heldur ,,fengið“, „lagt til“ (DI I, 592; II, 62, 86).
Offur voru trúlega oftast smágjafir og sjaldan nýir tekjustofnar.
67 DI II, 378, 407-10.
68 DI II, 425, 430, 445, 450, 453, 457, 470(?). Sbr. og 451, 485.
69 I ellefu máldögum getur beinlínis að prestar gæfu til kirkna (DI II, 425,
433, 436 (2), 439, 441, 459, 469, 473, 476 (2), 479, 484), í fjórum segir að
prestar hafi „lagt til“ eignir (448, 457, 465, 471), prestur „lét laust“
hundrað skv. einum (474) og skv. tveimur hlaut kirkja eignir eftir presta
(464, 483). Hér mun hvergi átt við greiðslur fyrir spjöll (sbr. 465, 469).
Fimm Auðunarmáldaganna 95 eru skertir. Sumar gjafirnar í máldögunum
90 kunna að vera offur fremur en sálugjafir en offur eru ekki nefnd sér-
staklega.
70 DI I, 465, 476-77, 417; II, 403; I, 596; II, 117; III, 528.
71 GK (1980) 6; Stu I, 508.
72 HÞ (1979) 233; Stu II, 73.
73 HÞ (1979) 237-38; Stu I, 371; II, 79; DI II, 450-51; III, 525-26; II, 453-54;
Árn o.fl.
74 Sandhólar líklega 10 h (Saurbær með Sandhólum 60 h); hálfur Háls 10 h;
Vellir 40 h. Sbr. DI II, 451; III, 524; Björn Lárusson (1967); Ný jarðabók
112. E.t.v. átti Þorvarður einhverjar jarðir sjálfur en um það verður seint
eða aldrei vitað.
73 Stu I, 371. Þorvarður var sagður „óheill og illráður" (Stu II, 217) og
tninnir á nafna sinn Örnólfsson í Glúmu (ÍF IX, 73, 81). Barði Guðmunds-