Saga - 1982, Side 217

MARKMIÐ SÖGUKENNSLU
215
1) Saga skýrir uppruna nútímans, hvernig og hvers vegna hlut-
irnir hafa orðið eins og þeir eru.
2) Saga er andstæða nútímans, veitir innsýn inn í samfélag sem
er allt öðru vísi.
3) Saga er til að draga af henni lærdóma. Ákveðnar aðstæður
endurtaka sig á einhvern hátt, ákveðin þjóðfélagsleg lögmál
orka alltaf eins, og ef við lærum á þau getum við ráðið betur
við hliðstæð samtímavandamál.
Ég ætla að ræða þessi gildi Burstons hvert fyrir sig, en ég fer
Þar iðulega út fyrir endursögn á orðum hans og liklega jafnframt
skoðunum.
Fyrst skulum við líta á þriðja atriðið. Er hægt að draga lær-
dóma af sögunni? Burston gerir þessu efni ekki mikil skil og hefur
sýnilega lítinn áhuga á því. Ég held að við verðum hér að aðgreina
Þrennt, ekki geróskylt að vísu.
í fyrsta lagi er að telja svokallaðar söguskoðanir eða löggengis-
kenningar, eins og þjóðernishyggjuna að baki vekjandi sögunni
eða sögulega efnishyggju í sumum túlkunum hennar. Það yrði
!angt mál, um efni sem mörgum er kunnugt fyrir, ef ég færi að
ræða gildi slíkra kenninga eða skoðana ýtarlega hér. í lokakafla á
ég eftir að drepa aðeins á hvort við eigum kost á einhverjum
meginlínum til að fylgja í sögu í stað þeirrar sem hrun þjóðernis-
stefnunnar svipti okkur. En ég held að það geti varla orðið
markmið kennslunnar að kenna gildi slíkra meginlína, þær eru
frernur tæki til að auðvelda okkur að skoða og kenna söguna.
í annan stað höfum við á sumum sviðum þjóðfélags eins konar
lögmál sem óvéfengjanlega hafa nokkurt gildi og eru til skilnings
a gangi þjóðfélagsins. Þetta á líklega einkum við i hagfræði. Við
v'lum nokkuð um hvaða áhrif peningamagn í umferð hefur á
verðlag og atvinnu. Það hlýtur að teljast gott að uppvaxandi þjóð-
félagsþegnar öðlist þessa þekkingu, það hjálpar þeim t.d. væntan-
^ega við að meta framgöngu stjórnmálamanna okkar í stríðinu við
Verðbólguna. En slík lögmálsbundin þekking nær yfir mjög tak-
mörkuð svið þjóðlífsins. Ef við ætluðum að gera hana að aðal-
atriði sögukennslu lentum við líklega úti í því að kenna hagfræði