Saga - 1982, Blaðsíða 229

NÝJAR STEFNUR í FRANSKRI SAGNFRÆÐI 227
skyndilega einn mikilvægasti þáttur heimsmyndarinnar. Hann var
ekki lengur óendanleg og tilgangslaus víðátta, heldur fékk hann
nú skýra og afmarkaða merkingu. í augum kristinna guðfræðinga
var veraldarsagan öll risavaxinn gleðileikur, sem hafði bæði
uPphaf og endi og skýra byggingu. Sagan hófst með sköpuninni
°g syndafallinu og henni lauk með dómsdegi, en fyrir utan þessi
työ endamörk var ekki til neinn tími og þvi síður saga. Öll sú at-
burðarás sem hófst með syndafallinu var í innsta eðli sínu sagan
um endurlausn mannkynsins, og voru meginþættir hennar fyrst
syndaflóðið og löggjöf Móses en hápunkturinn vitanlega hold-
tekja og dauði Krists og trúboð lærisveinanna. Öll veraldleg saga
var felld inn í þetta mynstur. Þrátt fyrir kenninguna um að sagan
væri fyrst og fremst samsafn fordæma höfðu ýmsir fornir sagna-
ntarar tekið sér fyrir hendur að lýsa því hvernig Rómverjar höfðu
smám saman lagt undir sig Miðjarðarhafslönd og sameinað þau í
eitt heimsveldi, en þeir höfðu þó engar kenningar á reiðum hönd-
um um tilgang þessara atburða. í augum ýmissa kristinna guð-
fræðinga var stofnun Rómaveldis hins vegar mikilvægur þáttur i
endurlausnarsögunni: guð hafði viljað sameina heimsbyggðina
fyrir holdtekju Krists, svo að auðveldara yrði að boða fagnaðar-
enndið allt út til yztu endimarka jarðar. í jólaguðspjallinu er
fmðing Krists einmitt tengd fyrstu skrásetningu allrar heims-
Þyggðarinnar eins og þá og var sagt, og var það engin tilviljun í
augum guðfræðinganna að Kristur kom í heiminn einmitt um það
leyti sem sameiningu veraldarinnar var að Ijúka.
Það nýja viðhorf sem þessi söguskoðun byggist á er í stuttu máli
Þannig að menn hugsa sér tímann ekki lengur sem hring, þar sem
s°mu atburðirnir endurtaki sig, heldur eins og línu, sem hafi
akveðið upphaf og stefni síðan beint að ákveðnu marki. Það er
sJalfsagt ekki ofmælt að segja að þessi nýja mynd af tímanum sé
em mesta bylting í hugmyndasögu Vesturlanda frá upphafi, og
Þefur hún haft geysivíðtæk áhrif á öllum sviðum heimspeki síðan.
^ún gerbreytti þegar i upphafi öllum grundvelli sagnfræðinnar.
^yrsta afleiðing þessarar línubundnu tímamyndar er nefnilega sú
aú sagan endurtekur sig ekki, a.m.k. ekki í þeirri merkingu, sem
^enn lögðu áður í það hugtak: hvert augnablik sögunnar er alveg