Saga - 1982, Blaðsíða 249

NÝJAR STEFNUR í FRANSKRI SAGNFRÆÐl 247
lengd langtíma og hafði mikil áhrif á franskt stjórnmálalíf fram
að byltingunni 1789.
En að öðrum verkum ólöstuðum er þó líklegast að sú mikla bók
sem Philippe Ariés gaf út árið 1977 um viðhorf Vesturlandabúa til
dauðans frá lokum fornaldar fram á þessa öld, verði talin merkust
þeirra rita sem nú hafa verið gefin út í Frakklandi um hugmynda-
sögu.í inngangi segir Ariés frá tildrögum þess að hann fór yfirleitt
að fást við þetta verkefni. Hann hafði farið að velta fyrir sér þeim
sið Suður-Evrópumanna að fara í kirkjugarða ár hvert á allraheil-
agramessu og skreyta leiði látinna ættingja með blómum, og hafði
honum fyrst dottið í hug að einhver tengsl kynnu að vera milli
þessa siðar og forfeðradýrkunar eða dauðradýrkunar í fornöld.
En við rannsókn kom í ljós að það var ekki aðeins svo að þarna
voru engin tengsl á milli, heldur höfðu viðhorf manna til dauða og
framhaldslífs gjörbreytzt margsinnis síðan fornöld lauk. Að því er
virtist héldust viðhorfin óbreytt öldum saman en umbyltust svo
kannski skyndilega á fremur stuttum tíma. Sem dæmi um þetta
mætti nefna ýmis atriði í greftrunarvenjum.
A tímum Rómverja var stranglega bannað að greftra nokkurn
mann innan borgarmúra, en skömmu eftir sigur kristninnar
snerist þessi siður við þannig að það varð ekki aðeins leyfilegt
heldur talið æskilegt að grafa menn í borgarkirkjum eða við þær.
Þessi siður hélzt svo í meir en þúsund ár þótt aðrir greftrunarsiðir,
legsteina- og minnismerkjagerð gjörbreyttust nokkrum sinnum á
þeim tíma. En um miðja 18. öld fóru menn skyndilega að líta svo á
að greftrun í borgum væri skaðleg heilsu lifandi manna — hún
spillti andrúmsloftinu og ylli hinum skæðustu sjúkdómum — og
var þá víða tekið til við að flytja burt bein úr aldagömlum graf-
reitum án þess að nokkrir hreyfðu mótmælum og setja nýja graf-
reiti utan borgarmarkanna. Um miðja 19. öld var þó svo komið
að borgirnar höfðu stækkað svo að þessir nýju grafreitir voru
aftur komnir inn fyrir borgarmörk. Borgaryfirvöld ætluðu þá
aftur að taka til við að flytja beinin, en þá bar svo við að almenn-
'ngur mótmælti harðlega: sá siður var þá kominn upp og hafði að
því er virðist skapazt á stuttum tíma að heimsækja grafir og hirða