Saga - 1995, Blaðsíða 76

74
ANNA AGNARSDÓTTIR
samfélagi og ólíkri þjóðfélagsstöðu karla og kvenna hérlendis og er-
lendis á 17. öld dýpki. Því er samanburður við erlenda sögu svo
mikilvægur ef við eigum að finna sannleikann um íslenska fortíð.
Islenskir sagnfræðingar nú til dags eru ekki einangraðir innan
sinnar fræðigreinar. Þeir hafa flestir hverjir hlotið menntun erlendis
á einhverju skeiði námsferilsins. Þeir sækja erlendar ráðstefnur og
heimsþing sagnfræðinga þar sem þeir eru virkir þátttakendur. Það
er orðin viðtekin venja í rannsóknaraðferðum íslenskra sagnfræðinga
að tengja Islandssöguna almennri söguþróun, að kynna rannsókn-
amiðurstöður frægra erlendra sagnfræðinga, beita kenningum þeirra
á íslenskar aðstæður og gera samanburð. Ef við tökum sem dæmi
þrjár nýjustu doktorsritgerðimar í sagnfræði sem varðar hafa verið
við Háskóla Islands er þróunin augljós. íslenskir sagnfræðingar
leita nú svara við nýjum spumingum sem engum datt í hug að spyrja
hér áður fyrr. Loftur Guttormsson spurði hvemig böm höfðu það á
Islandi á einveldisöld? Hann kynnti meðal annars rannsóknamiður-
stöður Philippes Aries um bemskuna og athugaði fjölskyldugerð á ís-
land í samanburði við fjölskyldugerð í Skandinavíu og á Englandi.21
Helgi Þorláksson varði doktorsritgerð sem fjallaði um utanríkis-
verslun Islendinga á miðöldum og nýtti meðal annars kenningar
Karls Polanyis, sem er þekktur hagrænn mannfræðingur.22 Nýliðinn
í hópnum, Már Jónsson, útskýrði þróunina á íslandi í blóðskammar-
málum á tímabilinu 1270-1870 með hliðsjón af þróuninni erlendis,
einkum í Danmörku og Þýskalandi.23 Það þarf ekki annað en að líta í
heimildaskrár þessara fræðimanna til að sjá að víða er leitað fanga í
erlendar heimildir.
Ráðstefnustjóri Guðmundur Jónsson bað mig um að ræða eitthvað
um viðhorf sagnfræðinema. Þessir ungu sagnfræðingar em auðvitað
þeir Islendingar sem munu rannsaka söguna og miðla henni til al-
mennings og móta þar með söguskoðun Islendinga á næstu öld. Það
er því forvitnilegt að athuga hvaða svið sagnfræðinnar þeir hafa valið
sér til rannsóknar í BA-ritgerðum sínum.
Lausleg könnun sem ég gerði fyrir þessa ráðstefnu sýnir eftirfar-
andi: Frá því að ný reglugerð um sagnfræðinám tók gildi árið 1977
21 Loftur Guttormsson, Bemska, ungdómur og uppeldi á einveldisöld. Tilraun til fé-
lagslegrar og lýðfræðilegrar greiningar (Rvk, 1983).
22 Helgi Þorláksson, Vaðmál og verðlag. Vaðmál í utanlandsviðskiptum og búskap ís-
lendinga á 13. og 14. öld ([Rvk], 1991).
23 Már Jónsson, Blóðskömm á íslandi 1270-1870 (Rvk, 1993).