Saga - 1995, Page 110

108
GÍSLI GUNNARSSON
mæra þessar nýju kenningar, verðum við að snúast gegn þeim. Fleiri
dæmi má nefna um svipuð viðbrögð. Þetta er sennilega besta skýr-
ingin á því hvers vegna sumir vinstri menn hafa svo til ósjálfrátt
snúist gegn nýjungum í sögulegum fræðum.
Tilfinningaleg gagnsefjun nærist að sjálfsögðu prýðilega á lang-
sóttum samsærishugmyndum. Tökum sem dæmi sjónvarpsþátta-
röð Baldurs Hermannssonar „Þjóð í hlekkjum hugarfarsins", en ég
var réttilega titlaður sögulegur ráðgjafi Baldurs í þáttunum. Oft hef
ég heyrt þessa röksemdafærslu: Þú skilur það augsýnilega ekki,
Gísli, í hvers konar félagsskap þú ert lentur. Baldur Hermannsson
er skjólstæðingur Hrafns Gunnlaugssonar sem er skjólstæðingur
Davíðs Oddssonar! Sem sagt: Sannir andstæðingar núverandi ríkis-
stjómar hljóta líka að vera andstæðingar þáttaraðarinnar.1
En að sjálfsögðu skiptir einnig máli að sumir svonefndir vinstri
menn óttast þær pólitísku skírskotanir sem nýjar söguskoðanir geta
beint eða óbeint boðað. Það þarf ekki mikla þekkingu í hugmynda-
sögu til að sjá að kenningar þær sem lýst var hér að framan um
ágæti frjálsrar verslunar og jákvætt hlutverk kapítalismans í sögu-
legri þróun, falla ekki aðeins vel að þróttmikilli markaðshyggju nú-
tímans heldur einnig að klassískum marxisma 19. aldar. Þær eru
hins vegar í hróplegri mótsögn við „síðmarxisma" 20. aldar en sam-
kvæmt þeim hugmyndum má ekkert jákvætt finna í heimskapítal-
ismanum og einangrun þjóða frá heimsmarkaðnum er talin vera
meginnauðsyn. Þessi viðhorf hafa stundum verið nefnd „dalakofa-
sósíalismi".
„Dalakofasósíalistamir" sem og aðrir rómantískir þjóðemissinnar
em því eðlilega íhaldsmenn í söguskoðunum. Þetta hef ég að hluta
rakið í frásögn minni hér að framan af landsfundi Alþýðubandalags-
ins 1993.
Að vernda alpýðuna
Það viðhorf hefur viða heyrst að söguleg endurskoðun, sem sýnir
greinilega hve stéttskipt, íhaldssamt og grimmt gamla íslenska
1 Ekki er meiningin að ræða hér frekar um þáttaröð Baldurs Hermannssonar að
öðru leyti en þessu: Ég er ekki sáthn- við alla efnisframsetningu eða allt myndefni
þáttanna. Meginmáli skiptir hins vegar að texti þeirra var sannur og að þessi
sannleikur komst vel og rækilega til skila! Ég er því stoltur af hlutdeild minni
í þeim.