Saga - 1995, Qupperneq 122

120
ÞORSTEINN HELGASON
Eyjólfsson lögréttumaður skráði frásögn af ráninu í Eyjum eftir
þeim sem sluppu naumlega á land og e.t.v. fleiri heimildum.
Frásaga hans er ónákvæm og einhliða og mætti geta sér þess til
að skelfing heimildarmanna hafi verið svo mikil að í skynjuninni
og minningunni um atburðina hafi öll blæbrigði þurrkast út. Slíkt
mun alkunnugt í vitnasálfræði. Fjögur sendibréf íslendinga frá
Barbaríinu eru varðveitt og eru þau merkilegar heimildir um her-
leiðinguna og gefa tilefni til samanburðar við erlendar heimildir.
c. Tyrkjaránssaga Björns Jónssonar á Skarðsá frá 1643 er viðleitni til
formlegrar sagnaritunar um þennan stórviðburð og þar er stuðst
við aðrar heimildir, þ. á m. ferðasögu Ólafs Egilssonar en einnig
rit sem týndust í brunanum í Kaupmannahöfn 1728: frásögn
Halldórs Jónssonar af Grindavíkurráninu, rit Einars Loftssonar
úr Vestmannaeyjum og eitt bréf úr herleiðingunni frá Jóni Jóns-
syni Grindvíkingi.
d. Annálar og brot. Hér er um að ræða stutta lýsingu á ráninu á
Austurlandi sem austanpiltar í Skálholti skráðu veturinn eftir að
atburðimir gerðust, ennfremur stuttan en sjálfstæðan annál sem
greinir m.a. frá öðmm ritum um ránið, loks brot úr Skarðsárannál,
grein í Biskupasögum Jóns Halldórssonar, prestasögum hans og
Hirðstjóraannál.
e. Nokkur opinber tilskrif em varðveitt og fjalla flest um eftirleik-
inn á Islandi, t.d. erfðamál, eignaskiptingar og giftingar. Þó tæpa
sumir á atburðarásinni, svo sem Oddur biskup Einarsson í minn-
isbók sinni 1630.
Tyrkjaránið í erlendum heimildum og ritum
Erlendar fmmheimildir um Tyrkjaránið á íslandi em sárafáar að
því er séð verður. Jón Þorkelsson birtir í útgáfu sinni kafla úr
þekktri franskri frásögn eftir Emanuel d'Aranda þar sem hann segir
frá fangavist í Algeirsborg en þaðan losnaði hann 1642. Hitti hann
þá íslenskan pilt sem sagði honum sögu sína og bað hann flytja mál
sitt fyrir danska sendiherranum á Spáni. Að sögn piltsins hafði ís-
lenskur trúskiptingur á sjóræningjaskipi stungið upp á íslandsferð
við herra sinn og skipstjóra; til íslands hefðu þeir farið og haft 800
manns upp úr krafsinu. Islendingar höfðu fram að því haldið, segir