Saga - 1995, Blaðsíða 173

HÁKON HÁKONARSON
171
Sturlu Sighvatsson í ofbeldi sínu og borið ábyrgð á vígi Snorra
Sturlusonar.9
A þessari öld hefur því sanngirni í garð Hákonar Hákonarsonar
aukist og smám saman hafa íslenskir sagnfræðingar hætt að lýsa
honum með fúkyrðum. Flestir sem mest áhrif hafa haft, hafa þó tek-
ið undir helstu ákæruatriðin og einkum þessi: Að Hákon konungur
hafi notfært sér innanlandserjur á íslandi til að leggja landið undir
S1g/ að íslenskir höfðingjar hafi verið viljalaus verkfæri í höndum
hans en norsku byskuparnir Sigvarður, Bótólfur og Heinrekur hlýðnir
sendisveinar. Lengi var það einnig mat flestra sagnfræðinga að Há-
hon hafi sjálfur borið meginábyrgð á ófriði aldarinnar en það var þó
aldrei einhlítt og flestir munu horfnir frá því.10
Afstaða sagnfræðinga til sögulegra viðburða er jafnan mótuð af tíð-
arandanum. Á 20. öld hefur afstaða íslenskra sagnfræðinga til Há-
konar Hákonarsonar mótast af því að litið hefur verið á tímabilið frá
^262 til 1904 sem samfellt niðurlægingarskeið í íslenskri sögu. Það er
margt sem bendir til þess að með endurmati á þessum þætti Is-
landssögunnar muni þáttur Hákonar Hákonarsonar einnig verða
endurskoðaður. í því ljósi virðist ómaksins vert að athuga hver af-
staða íslenskra sagnfræðinga á 13. öld til Hákonar hefur verið og
ekki síst hvort helstu ákæruatriði Jóns Aðils fá stuðning í sagnarit-
Urn samtímans.
Hákon Hákonarson og ísland
^rá Hákoni Hákonarsyni og Íslandspólitík hans segir einkum í
tveimur íslenskum sagnfræðiritum 13. aldar: Sturlungasögu og Há-
onarsögu Hákonarsonar. Hér er ekki um heimildafjöld að ræða og
þar við bætist að Sturla Þórðarson ritaði Hákonarsögu alla og drjúg-
an skerf af Sturlungu. Þessi rit verða því einungis notuð sem heim-
10
9 Sama rit, 40-53. Magnús Stefánsson. Kirkuvald eflist. Sam íslands II. Rvík 1975,
137-39.
Tekið skal fram að norskir sagnfraeðingar líta öðruvísi á málið: Hákon Hákonar-
s°n er jafnan hetjan í Noregssögunni, hinn dugmikli konungur sem eflir veg
lands og þjóðar, og innlimun íslands í ríki hans fremur góðverk en glæpur.
Þessi afstaða hefur lítið breyst frá P. A. Munch (Dcí norske folks historie 3. Kria
1857, 919, 1002-3; 4. Kria 1858, 277, 370 o.v.) til Knut Helle (Norge blir en stat
H30-I3ig Handbok i Norges historie 3. Bergen o.v. 1974,118-21).