Saga - 1995, Page 233

RITFREGNIR
231
vægasta verstöð landsins á fyrri öldum ekki síður en nú á dögum. Sjó-
sóknin hefur verið helsti hvatinn til búsetu. Má vel greina þennan kjama
málsins í landnámssögu Grindavíkur er segir frá því að allar landvættir
fy'gdu Þorsteini og Þórði, bræðmm Hafur-Bjöms, þá þeir fiskuðu. Er ekki
blöðum um að fletta að Grindavík var þekkt af sjósókn á ritunartíma Land-
námabóka.
Grindavík varð sérstakt umboð Skálholtsstóls og var afgjaldið af umboð-
inu árið 1597 26 hundmð fiska. Þó að rétt sé hjá höfundi að fátt sé heimilda
Um sjósókn, afla og tekjur af sjávarútvegi í Grindavík á fyrri öldum er
samt talsvert unnt að álykta út frá heimildum frá 16. öld. í Minnis- og
reikningabók Guðbrands biskups segir frá því að eftirstöðvar skreiðar í
Grindavík árið 1586 séu um sjö hundmð fiska og líkur benda til að fleira
m*tti finna í stólsreikningunum sé betur að gáð. En þeir em sæmilega
varðveittir frá því um 1600. Þessar tölur gefa ágæta vísbendingu um mik-
'fvægi sjávaraflans sem á land barst í Grindavík fyrir biskupsstólinn í
Skálholti sem og biskupsstólinn á Hólum. Þegar litið er til verslunarinnar
'"a hiklaust draga þá ályktun að drjúgur afli hafi jafnan borist á land í
Grindavík, sem mikill fengur var í og dró hingað út kaupmenn og ræningja.
Frásögnin af verslun og siglingu til Grindavíkur er í sjálfu sér ágætt
yfirlit, en mér þykir sem höfundur geri sér minni mat úr heimildum en
efni standa til. Nokkuð virðist ljóst að sigling hefst til Grindavíkur á 14. öld
er útflutningur á skreið hófst fyrir alvöm. Síðan er verslunarsagan óslitin
°8 laukrétt að ísland varð um tíma eins konar fiskinýlenda fyrst Eng-
lendinga og síðar Þjóðverja.
Það er að sönnu rétt að Grindavíkurstríð breytti ekki miklu fyrir íbúana
við víkina, en Grindavík er samt fyrir bragðið einn af sögustöðum Evrópu-
sWða, ekki síður en Waterloo. Þó munu fáir heimamenn hafa verið í herj-
Um þeirra Napóleons og Wellingtons. Ég sakna frásagnar af heimsókn
Skúla fógeta til Grindavíkur árið 1754, þar sem hann vildi kanna mál ein-
°kunarkaupmanns. Var landfógeta vel fagnað. Dró kaupmaður upp fána
Jandfógeta til heiðurs og er hann hafði heilsað gestinum með kossi, settust
Pon að frönskum vínum, osti og sætabrauði. Er ekki að orðlengja að síðan
skiptist á drykkja og deilur. Þau mál öll em tilefni til merkilegrar aldar-
arslýsingar. Landfógeti var oft jafnframt embætti sínu sýslumaður í Gull-
nngusýslu og því líklegt að í skjalasafni landfógeta megi finna frekari
einaildir um sögu Grindvíkinga á 18. öld en sá heimildaflokkur hefur
ekki verið kannaður. Þá kannar höfundur heldur ekki verslunarbækur kon-
"ngsverslunar frá 18. öld sem em gagnmerkar heimildir um lifnaðarhætti
°8 efnahagsástand í landinu. Má einnig benda á að reikningar Grindavík-
Urverslunar frá 1733-35 em vel varðveittir í Borgarskjalasafni Kaupmanna-
tnar í skjölum Hörmangaraverslunarinnar. Athugun þessara heimilda