Saga - 1999, Blaðsíða 286

284
RITFREGNIR
taka sæti í Iðnfræðsluráði. Hann þekkir því hluta þessarar sögu af eigin
raun. Þegar þar við bætist að hann er prýðilega ritfær og býr yfir mikilli
frásagnargleði þarf ekki að koma á óvart að textinn er oft skemmtilegur.
En einmitt í þessu felast jafnframt helstu veikleikar verksins. Helgi er ekki
sagnfræðingur og segist ekki kunna skil „á viðurkenndum „rannsóknar-
aðferðum" sagnfræðinga" (bls. XIV). Það sem undirrituðum finnst vanta
þar upp á hefði hæglega mátt bæta með samvinnu við sagnfræðing. Hér
verður tæpt á fjórum atriðum:
1. Svo virðist sem höfundur hafi ekki spurt neinna sérstakra rannsókn-
arspurninga í upphafi verks heldur haldið af stað í söguleit og borið nið-
ur hér og þar en þó nokkurn veginn í tímaröð. Hann gerir ágætlega grein
fyrir opinberri umræðu um iðnfræðslu í tímans rás, baráttu iðnnema fýr-
ir að fá viðurkennd réttindi og stjórnmálastraumum í iðnnemahreyfing-
unni. Hann varpar einnig ljósi á ólíkar hugmyndir manna um iðnfræðslu
og hvernig þær gátu speglað tíðarandann. Hins vegar eru iðnfræðslunni
sjálfri gerð lítil sem engin skil; hvernig námsefnið í ólíkum námsgreinum
breyttist. Hann fjallar vissulega um hvernig nýjar greinar bættust við og
hraði í iðnfræðslulöggjöf jókst eftir því sem á 20. öldina leið, en um sjálft
iðnnámið hefur undirritaður orðið litlu nær eftir lestur þessarar bókar.
Helgi er auk þess gjarn á að segja söguna í nútíð, sennilega til að gera text-
ann líflegri og nálægari lesendum, en þessa frásagnaraðferð er hæglega
hægt að ofnota. Þegar verst lætur minnir hún um of á annálagerð.
2. Helgi vinnur yfirleitt ágætlega með heimildir en lætur þær fulloft
„tala" sjálfar, ýmist í textanum sjálfum eða skyggðum flötum sem stund-
um taka yfir heila síðu eða jafnvel opnu. Þegar mikið er um að vitnað sé
orðrétt í heimildir getur slíkt þreytt lesandann. í flestum tilfellum má na
sama marki með því að höfundur orði innihald ívitnaðrar málsgreinar og
felli í sinn eigin texta en geti neðanmáls um heimild. Svipuðu máli gegn"
ir um skyggða textafleti. Samviskusamur lesandi vill gjarnan lesa þá um
leið og komið er að þeim og ef textinn fellur ekki því betur að meginefn-
inu er hætt við að hann trufli frekar en hjálpi. Fyrir bragðið virðist texti
höfundar stundum slitróttar tengingar á milli ívitnana. Þess þarf einmg
að gæta mjög vel að skyggðu greinarnar falli að innihaldi þess texta paT
sem þeim er valinn staður. Nokkur misbrestur virðist vera á því. Þar er þ°
tæpast við höfund að sakast heldur forlag og útlitshönnuð. Þessi aðferð
hefur verið að færast í vöxt og getur stundum gætt textann lífi og lit en er
vandmeðfarin.
3. Helga tekst oft ágætlega að tengja sögu sína bæði innlendum og er-
lendum atburðum og gefa henni þar með aukna félagssögulega breidd-
Hins vegar er ljóst, bæði af textanum og heimildaskránni að hann hefm
ekki nýtt sér mörg rit sem komið hafa út á liðnum árum. Hann notar t.d-
aðeins eina bók úr flokknum Iðnsaga íslendinga. í ljósi þeirrar áherslu sem
höfundur leggur á tengsl iðnnemahreyfingarinnar við stjórnmál hefð*