Saga - 1999, Blaðsíða 316

314
RITFREGNIR
fyrr en eftir aldir í kristni. Síðan er rangt að kristin lög hafi afnumið hefnd-
arrétt, hvað sem segja má um frilluhald. Hann er jafnvel til í Járnsíðu, eft-
ir lok þjóðveldis. Loks var ekkert í íslenskum lögum sem við mundum
kalla kvenréttindi fyrr en á 20. öld.
14. íslendingabók Ara fróða er sögð skrifuð „in 1120" (bls. 40-41), en
hún getur ekki hafa orðið til fyrr en eftir 1122.
15. Stólsskólarnir voru „permeated with magic" fram að siðaskiptum
(bls. 41). Ekki veit ég hvaðan Hastrup hefur heimild til að fullyrða þetta.
16. Þriðjungur þjóðarinnar féll í móðuharðindum (bls. 43). Rétt hlutfall
er nálægt fimmtungur.
17. Nú eru 10-11% íslendinga bændur (bls. 46). Sé miðað við það hlut-
fall þjóðarinnar sem hefur framfæri af landbúnaði þarf að fara aftur und-
ir 1970 til að finna svo háa tölu. Nú er hún komin undir 5%.
Flestar eru þessar villur auðvitað smáatriði og breyta engu um túlkun
efnisins. Þær sýna aðeins að höfundur hirðir ekki um að fara rétt með, og
því ættum við þá að treysta því sem hann segir frá eigin vettvangskönn-
un? Stöku sinnum má líka standa Hastrup að ýkjum eða mistúlkunum.
Hún bregður þannig upp bráðlifandi mynd af hrútasýningu, sem hún
skynjaði sem karlaheim, þar sem væri óviðeigandi að konur kæmu. En
samkvæmt vitnisburði hennar var það meginverkefni dómnefndar að
mæla með höndunum stærð og þyngd á eistum hrútanna (bls. 155). Ef
Skaftfellingar gera það hafa þeir annað mat á ágæti hrúta en Arnesingar
höfðu þegar ég var að alast upp þar. Ætli Hastrup hafi ekki freistast til
þess að færa svolítið í stílinn karlkynseðli samkomunnar?
Auðvitað gerum við öll villur. En Kirsten Hastrup virðist forðast að
leita til innfæddra um aðstoð við að hreinsa texta sinn. Þess vegna eru líka
margar villur í tilvitnunum hennar á íslensku. Mest eru það algengar út-
lendingavillur, vantar kommur yfir stafi og slíkt. En einu sinni hefur hún
látið dönskuna blekkja sig, þegar hún heldur að týnast merki að þynnast
(bls. 115).
Auk þess sem Hastrup grefur undan sér með staðreyndavillum skín
á fjölmargan annan hátt í hvað efniviður hennar er rýr miðað við áform
höfundar. Um sumt er hún átakanlega háð öðrum höfundum. Þannig rek-
ur hún túlkun Gísla Pálssonar á málverndarstefnu íslendinga fyrirvara-
laust og ósjálfstætt (bls. 83-90). Stundum notar hún vettvangsskýrslur
sínar langt umfram það sem þær standa undir. Þannig hefur hún kosið að
skilja ekki gamansemi Halafólks þegar það sagði henni að tröll hefðu dáið
út á íslandi fyrir um það bil 200 árum (bls. 69).
Mest ofbýður mér þó umfjöllun hennar um þorrablót og þorramat. I
augum Islendinga er þetta varla annað en dæmigerð markaðssetning í
markaðssamfélagi, svo áberandi á íslandi af því að íslendingar eru svo
rótlausir og veikir fyrir markaðssetningu. Hastrup fjallar um þennan sið i
löngu máli (bls. 96-107) og er ekki alls kostar samkvæm sjálfri sér. Á ein-