Morgunblaðið - 15.12.2009, Blaðsíða 12

bendir hún á alþjóðlegu rannsóknina TALIS (Teaching
and Learning International Survey vorið 2008) um stöðu
og viðhorf kennara og skólastjórnenda til eigin starfs og
aðstæðna, en niðurstöður hennar birtust sl. sumar. Þar
komi m.a. fram að hérlendis hafi verið nær 50% afföll
kennara eftir fyrsta starfsár þeirra og skeri Ísland sig úr
í samanburði við önnur lönd. Réttindanám og rann-
sóknaverkefni séu minna stunduð hér á landi en í flestum
öðrum þátttökulöndum og einnig sé virkni og áhugi hvað
starfsþróun varðar minni. Þetta sé umhugsunarefni með
gæði kennslunnar í huga.
Svandís segir að gera megi ráð fyrir því að nemendum
á hvert stöðugildi eigi eftir að fjölga á nýjan leik á meðan
við vinnum okkur út úr krepp-
unni en bendir jafnframt á
að ekki hafi verið færðar
sönnur á það að fá-
mennir bekkir skili
betri námslegum ár-
angri. Sama eigi við
um fjölda kennslu-
stunda. Þær séu til
dæmis mun fleiri hjá
okkur en í finnskum
grunnskólum en
námsárangur hérlendis
sé ekki í samræmi við það.
Það væru því öfugmæli að
halda því fram að fjöldi kennslu-
stunda í hverri grein tryggði gæði
og árangur náms.
Nýleg úttekt félagsvísindastofn-
unar Háskóla Íslands fyrir
menntamálaráðuneytið á stöðu
lestrarkennslu í íslenskum grunn-
skólum sýni m.a. að kennarar
treysta sér hreinlega ekki til þess
að kenna nemendum að lesa eftir
að yngsta stiginu sleppir, hvað þá
að þjálfa upp læsi og efla lesskiln-
ing í víðum skilningi öll 10 árin í
grunnskólanum, en
það eru einmitt
þeir þættir sem
PISA mælir
meðal ann-
ars. Svo
þurfi að
viðhalda og
efla les-
skilnings-
og læs-
isþáttinn
þegar í fram-
haldsskólann
kemur. „Hjá okkur
er því augljóslega pottur
brotinn bæði í námi og kennslu kennaraefna
og framboði til símenntunar kennara á þessu
sviði,“ segir Svandís.
Svandís segir ennfremur að það að ætla að
standa vörð um núverandi fjölda kennslu-
stunda með þeim formerkjum að þannig
tryggjum við gæði skólastarfs og viðhöldum
menntunarstigi barna okkar til framtíðar sé
röng nálgun. „Það þarf að standa vörð um og
efla gæði og inntak náms og kennsluhátta,“
segir hún. Nauðsynlegt sé að vera með báða
fætur á jörðinni og horfa raunsætt á þær að-
stæður sem við búum nú tímabundið við. Í
þeim geti svo sannarlega falist tækifæri til
þess að efla skólastarf og námsárangur.
1.154
þúsund krónur kostaði
hver nemandi 2008, en
2004 var rekstrar-
kostnaður á nem-
anda 927 þúsund
krónur, miðað við
verðlag ársins
2008.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
STARFSMANNAHALD í grunnskólum landsins hefur
bólgnað út á nýliðnum árum og viðbúið að taka þurfi á
því eins og öðru í hagræðingaraðgerðum sveitarfélag-
anna í skólunum. Samkvæmt upplýsingum frá Sambandi
íslenskra sveitarfélaga er stefnt að því að ná rekstr-
arkostnaði grunnskóla niður um þrjá til þrjá og hálfan
milljarð króna á næsta ári.
Svandís Ingimundardóttir, skólamálafulltrúi hjá Sam-
bandi íslenskra sveitarfélaga, bendir á að samkvæmt
skýrslu OECD um menntamál sé grunnskólinn á
Íslandi talinn einn sá dýrasti í heimi og skipi
þar sess með Noregi, en þessi hlutfallslegu háu
framlög hafi þó hvorki skilað Íslandi né Noregi
hagstæðum árangri í PISA undanfarin ár,
frekar hafi hallað undan fæti en hitt. Í skýrsl-
unni sé komist að þeirri niðurstöðu að með því
að beita áhrifaríkari kennsluaðferðum sé hægt
að lækka útgjöld til menntamála um allt að
30% án þess að minnka gæði og umfangi
kennslu.
Hún segir að á Íslandi séu hlutfallslega
fæstir nemendur á hvert stöðugildi í sam-
anburði við nágrannaþjóðirnar og fjöldi
nemenda í bekk nokkuð undir meðatali
bekkjarstærða OECD landanna, sam-
kvæmt upplýsingum úr Education at a
Glance frá 2007. Þar komi líka fram að
allur ytri aðbúnaður hérlendis sé yf-
irleitt í háum gæðaflokki. Samkennsla
árganga í smærri skólum sé ekki eins
mikil og í samanburðarlöndunum. Þá
hafi ný störf eins og störf stuðningsfull-
trúa og skólaliða bæst við og töluverð
aukning hafi orðið í millistjórnendalagi
skólanna. Þá hafi sums staðar verið boðið
upp á akstur heim úr skóla tvisvar á dag. Á
öllum þessum sviðum þurfi að draga saman
seglin, en staðan sé reyndar mismunandi í
sveitarfélögunum og alls staðar verði reynt
að komast hjá uppsögnum.
Skólastarfið mikilvægast
Svandís segir að
ekki megi ein-
blína á
rekstr-
artölur því
ekki sé síð-
ur mik-
ilvægt að
varpa ljósi
á gæðakröf-
ur í kennslu-
háttum og
skólastarfi. Ef
það sé samdóma álit
að PISA mælikvarðarnir
séu þeir sem eigi að nota á ís-
lenskt skólastarf þurfi að
huga betur að inntaki og
gæðum kennsluhátta.
Í þessu sambandi
Standa vörð um gæðin
 Grunnskólinn á Íslandi talinn einn sá dýrasti í heimi en hlut-
fallslega há framlög hafa ekki skilað hagstæðum árangri í PISA
 Segir það öfugmæli að halda því fram að fjöldi kennslu-
stunda í hverri grein tryggi gæði og árangur náms
43.511
nemendur voru í
grunnskólum
landsins 2008 en
44.511 árið 2004.
8,7
nemendur voru á
hvert stöðugildi
starfsfólks við
kennslu 2008 en
11,5 nemendur ár-
ið 2000.
12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 2009
Skólakerfi á krossgötum
Menntasvið borgarinnar
hagræðir um 775 milljónir
MENNTASVIÐ Reykjavíkurborgar á að hagræða um 775 milljónir króna á
næsta ári og horft verður til aukins sveigjanleika í skólastarfi sem kunni að
standa til boða í viðræðum Sambands íslenskra sveitarfélaga við mennta-
málaráðuneytið án þess að skerða grunnþjónustu, samkvæmt frumvarpi að
fjárhagsáætlun borgarinnar 2010.
Rekstrarkostnaður grunnskóla í Reykjavík nemur um þriðjungi alls
kostnaðar við grunnskóla landsins.
Vegna hagræðingar verður ýmsum verkefnum á Menntasviði borg-
arinnar frestað á næsta ári. Verulega verður dregið úr innkaupum á bún-
aði og þjónustu, símenntunarkostnaði og öðrum starfsmannatengdum
kostnaði. Styrkir verða lækkaðir og hagrætt í almennum rekstri og laun-
um. Hagrætt verður í yfirstjórn og miðlægum liðum eins og þróunarverk-
efnum, könnunum og kostnaði við skólasafnamiðstöð. Ekki verður ráðið í
stöður sem losna nema nauðsynlegt sé, hagrætt í fjárframlögum til stjórn-
unar, veikindaafleysinga og til félagsstarfs nemenda. Hagrætt verður í al-
mennum rekstri með breyttu og bættu vinnufyrirkomulagi, s.s. útvistun
verkefna, samráðningum starfsfólks grunnskóla og frístundaheimila, al-
mennu rekstraraðhaldi, hagkvæmari innkaupum og fleiri þáttum.
Engin hagræðing verður á sérkennslu, nýbúakennslu eða á almennu
kennslumagni.
Dregið úr yfirvinnu
79,6% 11,1% 7,4% 1,9%
Dregið úr forfallakennslu
78,8% 11,5% 7,7% 1,9%
Dregið úr kostn. við prent., ljósr., pappír...
71,7% 13,2% 9,4% 5,7%
Dregið úr búnaðarkaupum
69,2% 19,2% 9,6% 1,9%
Dregið úr vöru-/þjónustukaupum
65,4% 21,2% 9,6% 3,8%
Dregið úr kostnaði v/vettvangsferða
59,6% 21,2% 13,5% 5,8%
Samkennsla aukin
54,7% 22,6% 20,8% 1,9%
Dregið úr aksturskostnaði
54,7% 18,9% 17,0% 9,4%
Dregið úr framkvæmdum
51,0% 21,6% 17,6% 9,8%
Dregið úr kostn. við endur- og símenntun
47,1% 25,5% 23,5% 3,9%
Hækkun á verði skólamötuneyta
45,1% 27,5% 23,5% 3,9%
Kennsluskylduhámark kennara fullnýtt
43,1% 15,7% 23,5% 17,6%
Úthlutuðum kennslustundum fækkað
42,3% 15,4% 36,5% 5,8%
Dregið úr viðhaldi
40,8% 20,4% 26,5% 12,2%
Dregið úr kostnaði v/félagsstarfa nem.
39,2% 15,7% 39,2% 5,9%
Hagrætt í skipulagi sérkennslu
36,5% 30,8% 26,9% 5,8%
Hagræðing í mötuneyti
29,4% 19,6% 31,4% 19,6%
Skólaliðum fækkað
29,4% 15,7% 41,2% 13,7%
Kennurum fækkað
27,5% 15,7% 49,0% 7,8%
Stjórnunarkvóti lækkaður
26,9% 23,1% 40,4% 9,6%
Fjölgun nem. í bekkjum
25,5% 27,5% 33,3% 13,7%
Frístund/skóladagv.Hækkun á gjaldskrá
25,5% 17,6% 33,3% 23,5%
Stuðningsfulltrúum fækkað
21,6% 21,6% 39,2% 17,6%
Hagræðing í skólaakstri/fækkun ferða
20,8% 30,2% 24,5% 24,5%
Helstu hagræðingaraðgerðir sveitarfélaga
Ákveðið Til umræðu Ekki til umræðu Á ekki við
í grunnskólum