Morgunblaðið - 15.12.2009, Blaðsíða 35

Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
JÓNAS Knútsson kvikmyndagerð-
armaður og latínuþýðandi er höf-
undur Bíósögu Bandaríkjanna.
Eins og nafnið gefur til kynna er
þar rakin saga bandarískra kvik-
mynda frá upphafi þeirra um alda-
mótin 1900 fram til ársins 2000.
Rúmlega 600 ljósmyndir prýða
bókina.
„Það stóð aldrei til að ég skrá-
setti alla þessa miklu sögu,“ segir
Jónas. „Ég hafði á sínum tíma
samið fjórar greinar um kvik-
myndasögu Þýskalands fyrir
Morgunblaðið og ætlaði að leika
saman leikinn og semja greina-
flokk um Bandaríkin. Ég var bú-
settur í West Hartford í Connecti-
cut fylki og þar er eitt besta
bókasafn í Bandaríkjunum í sínum
stærðarflokki. Þegar ég fór að
grúska áttaði ég mig á að ég vissi
í raun ekki nokkurn skapaðan hlut
um kvikmyndasögu Bandaríkjanna
þótt ég hefði legið yfir kvikmynda-
bókum frá því laust fyrir fermingu
á kostnað þarfari verka. Ég gerði
fyrsta uppkastið að þessari bók
árið 2000 og vann að henni í níu
ár.“
Elskar og hatar
Hollywood
Þegar Jónas er spurður hvort
hann sé einlægur aðdáandi Holly-
woodmynda svarar hann: „Það er
bæði og. „Ég bæði elska og hata“,
eins of rómverska skáldið Catullus
orti til Lesbíu sinnar forðum.
Munurinn á þessari bók og öðrum
bókum um Hollywood er að hún
er samin af manni sem býr í miðju
Atlantshafi, miðja vegu milli
Bandaríkjanna og Evrópu. Sagan
er sögð frá rammíslenskum sjón-
arhóli. Hættan við öll skrif um
Bandaríkin er sú að þau hafi of
sterka hægri eða vinstri slagsíðu
svo maður verður dálítið að gefa
sig viðfangsefninu á vald og reyna
að hafa það heldur sem sannara
reynist.“
Jónas segir uppáhaldstímabil
sitt í kvikmyndasögu Hollywood
vera byrjun áttunda áratugarins
þegar hann fór sem oftast í bíó á
barnsaldri. „Yfirleitt er talið að
gullár kvikmyndasögu Bandaríkj-
anna hafi verið á dögum seinni
heimsstyrjaldar 1939-1945 en ég
umbylti þeirri söguskoðun í bók-
inni því ég tel að mesta grósku-
tímabilið hafi verið krepputíminn,
það er að segja fjórði áratugurinn.
Þá eru talmyndir nýkomnar til
sögunnar, alls kyns leikhús- og
sirkuslýður kom askvaðandi af
austurströndinni, mógúlarnir réðu
hreint ekkert við þetta lið og
þarna verður karnival tímabil í
kvikmyndasögu Bandaríkjanna.“
Gög og Gokke
hafa sérstöðu
Beðinn um að nefna uppáhalds-
leikara, leikstjóra og kvikmynd
segir Jónas: „Þegar maður semur
svona sögu þá er maður eiginlega
blóðugur upp fyrir axlir því maður
er búinn að henda út svo mikið af
atgervismönnum og konum þannig
að ég frem ekki fleiri ódæði að
sinni. En ég vil taka skýrt fram að
enginn jafnast á við Gög og
Gokke.“
Blóðugur upp fyrir axlir
 Saga bandarískra kvikmynda komin á bók  Höfundurinn, Jónas Knútsson,
segir að sagan sé sögð frá rammíslenskum sjónarhóli  Vann í níu ár að bókinni
Morgunblaðið/Ómar
Jónas Knútsson „Ég vil taka skýrt fram að enginn jafnast á við Gög og Gokke.“
Menning 35FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 2009
Ég er ekki að reyna
neitt meðvitað,
nema það að tjá mínar eig-
in tilfinningar. 36
»
ÞÆR Florence Helga Thib-
ault og Anna Kristín Árnadótt-
ir hafa endurútgefið í bættri
mynd barnabókina Álfar og
huldufólk úr Þjóðsögum Jóns
Árnasonar.
Í bókinni eru sjö mynd-
skreyttar sögur um álfa og
huldufólk sem valdar voru úr
viðamiklu safni Jóns Árnason-
ar. Bókin er ætluð yngri kyn-
slóðinni og lagt upp með að
börn geti lesið og kynnt sér þjóðsögurnar á að-
gengilegan hátt.
Florence Helga myndskreytir og Anna Kristín
endursegir. Álfar og huldufólk... er seld í netsölu
og bókaverslunum Pennans/Eymundson.
Bækur
Álfar og huldufólk í
bók fyrir börn
Ein af myndum
bókarinnar.
KRISTINN Sigmundsson
verður einsöngvari á árlegum
jólatónleikum Kórs Bústaða-
kirkju í kvöld kl. 20. Í frétt frá
kórnum segir að miklu verði
kostað til, því Hljómsveit
Björns Thoroddsens ásamt
strengjakvartett sjái um allan
undirleik á tónleikunum.
Glæsileg efnisskráin verði að
mestu hugljúf jólatónlist bæði
íslensk og frá ýmsum öðrum
löndum ásamt vel völdnum aríum af óperusöngv-
aranum Kristni Sigmundssyni. Stjórnandi kórsins
er Renata Ivan. Miðasala er hafin í Bústaðakirkju
á tónleikana, en aðeins 300 miðar verða seldir á
tónleikana, sem verða ekki endurteknir.
Tónlist
Kristinn með Kór
Bústaðakirkju
Kristinn
Sigmundsson
ÚT er komin önnur ljóð-
myndabók Guðjóns Sveins-
sonar í Mánabergi, Litir & ljóð
II - kennir ýmissa grasa.
Bókin skiptist í fjóra kafla og
er óbeint framhald bókarinnar
Litbrigði & ljóð úr Breiðdal.
Byggjast báðar bækurnar
upp af heilsíðu litmyndum en
ljóð eru á hægra megin. Þar af
leiðir að höfundur nefnir þess-
ar bækur „ljóðmyndabækur“.
Bókin er tileinkuð Staðarborgarskóla þar sem
Guðjón kenndi um skeið. Mánabergsútgáfan gef-
ur út. Bókinni er dreift til nokkurra verslana á
höfuðborgarsvæðinu en hana má einnig panta í
síma 475-6633 á netfanginu manaberg@simnet.is.
Bækur
Litir og ljóð Guð-
jóns Sveinssonar
Guðjón
Sveinsson
„ÉG er svo fast-
heldin og gamal-
dags að þetta eru
alltaf sömu
drengirnir,“ segir
Diddú glaðbeitt,
ónáðuð á miðri
æfingu fyrir jóla-
tónleika hennar
og „drengjanna“ í
Mosfellskirkju í
kvöld kl. 20.30.
Drengirnir eru Brjánn Ingason og
Björn Th. Árnason fagottleikarar,
Sigurður Ingvi Snorrason og Kjart-
an Óskarsson á klarinettur og horn-
leikararnir Þorkell Jóelsson og Emil
Friðfinnsson. „Þetta er traust sam-
band,“ segir Diddú og best að trúa
því, því þetta er í þrettánda sinn sem
Diddú og drengirnir halda tónleika
fyrir jól í Mosfellskirkju. „Jólin í
Mosfellsdalnum eru alltaf öðru vísi
og áþreifanlegri en í borginni og
fólki líður alltaf vel á tónleikunum.“
Á efnisskránni verða verk í anda
árstíðarinnar eftir Mendelssohn,
Haydn og Krummer og fleiri, og
auðvitað Mozart. „Mozart er skylda,
það er svo mikil jólabirta yfir hon-
um; hann er svo nálægt englunum.“
Mozart er
svo nálægt
englunum
Diddú og drengirnir
Sigrún
Hjálmtýsdóttir
FORVÖRÐUR sýndi um helgina í
Listasafni Íslands fölsuð listaverk
sem ranglega hafa verið eignuð ís-
lenskum meisturum. Fölsunarmál
hafa skapað vantrú á íslenskum list-
markaði en vandamálið þekkist víða.
23. janúar næstkomandi opnar í
Victoria & Albert-safninu í London
sýning sem list og forngripadeild
lögreglunnar þar í borg stendur að.
Til sýnis verða fölsuð listaverk og
meintir forngripir, en verkin verða
sýnd til að sýna fólki hvernig fals-
arar fara að og auka árvekni vænt-
anlegra kaupenda.
„Við þurfum að auka meðvitund
fólks um falsanir, og reyna þannig
að koma í veg fyrir slíka glæpi í
framtíðini. Með upplýsingum um
hætturnar samfara fölsun lista-
verka, og aðferðirnar sem beitt er,
getur fólk gætt betur að sér, “ segir
fulltrú lögreglunnar í samtali við
The Telegraph. M.a. verða sýnda
falsanir á verkum frægra málara.
Fölsuð verk
í London
Út er komin hljómdiskur með a capp-ella söng Hamrahlíðarkórsins undirstjórn Þorgerðar Ingólfsdóttur ernefnist Jólasagan. Heitið helgast af
niðurröðun efnis í tíma eftir frásögn Nýja
testamentisins um rás atburða í Betlehem
og myndar þannig framvindu, jafnvel þótt
aðföngin séu úr ýmsum áttum og tímum eða
allt aftur til miðalda. Ennfremur má inn á
milli heyra sex verk eftir Dietrich Buxte-
hude (1637-1707) í meðförum Guðnýjar Ein-
arsdóttur á Noack orgel Langholtskirkju, og
tengjast þrjú þeirra jólasögunni.
Eftir heimasíðu Smekkleysu að dæma
mun þetta fyrsta jólalagaplata HHK þar á
bæ, þó mann rámi í að Tónverkamiðstöðin
hafi áður gefið út álíka efni með kórnum.
Þrátt fyrir rómaða nútíma net-tækni er ann-
ars íhugunarvert hversu erfitt virðist að
finna heildaryfirlit yfir hljómdiskaútgáfu ís-
lenzkrar listtónlistar á einum stað, og væri
afar þarft og þakkarvert ef einhver viðeig-
andi óháð menningarstofnun héldi henni til
haga.
Jólatónlist er vítt hugtak og spannar orðið
allt frá amerísku jólasveinspoppi á við
Hurry down the chimney tonight! í vönd-
uðustu barokkdeild Bachs og Händels, Jóla-
óratóríuna og Messías –
sem oft er engu þyngri
áheyrnar en hitt, þótt
skilji talsvert meira eftir.
Eða hvern langar ekki,
eins og heyra gat nýlega í
Gufunni, til að dansa við
sveifluþrungna túlkun Les Artes florissantes
kórsins á For unto us a child is born?
Viðlíka sveifla er að vísu vandfundin á
HHK skífunni, líkt og vænta má af fornu
undirleikslausu viðfangsefnum hennar. Þjóð-
lagaþátturinn er þó sterkur og skilar víða
mögnuðum hátíðarblæ fyrri tíma, ásamt
áheyrilegum nútímainnslögum í formi tveggja
Jólalaga Ríkisútvarpsins – Vitringanna frá
Austurlöndum eftir Snorrra S. Sigfússon
(2000) og Jólasöngs Huga Guðmundssonar
(2006). Ofurtær söngur kórsins fellur engu
verr að heiðríkju aldagömlu verkanna, og að
viðbættum tandurskýrum orgelleik Guðnýjar
fer saman hlustunarupplifun við hæfi allra er
notið geta samevrópsks tónlistararfs jólanna
frá ólíkum tímum.
Jólin í aldanna rás
Íslenzkur hljómdiskur
Hamrahlíðarkórinn bbbmn
„Jólasagan“. Inn- og erlend jólalög ásamt orgelverkum
eftir Buxtehude. Hamrahlíðarkórinn u. stj. Þorgerðar
Ingólfsdóttur; Guðný Einarsdóttir orgel. Hljóðritað í
Kristskirkju (12/2000 & 11/2003), Háteigskirkju (12/
2006) og Langholtskirkju (orgelverk, 10/2007). Upp-
taka: Tæknirekstrardeild Ríkisútvarpsins. Tæknimenn:
Georg Magnússon, Páll Sveinn Guðmundsson (org-
elverk) og Bjarni Rúnar Bjarnason (stafræn meistrun).
Útgefandi: Smekkleysa SMC 12, 2009. Heildarlengd:
62:21.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
Gög og Gokke, eða Stan Laurel og
Oliver Hardy, sem Jónas Knútsson hef-
ur í hávegum, áttu gríðarlega farsælan
feril í Hollywood. Þeir léku saman í
106 kvikmyndum, þeirri fyrstu árið
1921 og síðustu árið 1951. Myndir
þeirra byggðust á átökum milli persón-
anna sem þeir léku en í raunveruleikanum voru þeir miklir vinir.
Árið 1956 fór Hardy í strangan megrunarkúr að læknisráði og
léttist um 50 kíló á skömmum tíma. Í kjölfarið fékk hann röð af
hjartaáföllum. Hann lést úr hjartaáfalli árið 1957. Laurel lifði til
ársins 1965 og síðustu árin upplifði hann endurnýjaðar vinsældir
vegna sjónvarpssýninga á kvikmyndum þeirra félaga.
Óviðjafnanlegir