SunnudagsMogginn - 11.04.2010, Qupperneq 16

16 11. apríl 2010
Ó
venjulegur tölvupóstur barst Ólafi Garð-
arssyni hæstaréttarlögmanni 1. febrúar
klukkan 13.41. Sendandinn var Óskar Ragn-
arsson, maður sem Ólafur kannaðist ekkert
við. Í tölvupóstinum stóð: „Sæll Ólafur. Ég er læknir,
starfandi í Svíþjóð. Sá viðtal við þig í fréttum um helgina
og langaði þess vegna að ná sambandi við þig. Yrði þannig
þakklátur ef þú hringdir.“
Ólafur er aðstoðarmaður í greiðslustöðvun hjá Kaup-
þingi og situr í slitastjórn, þannig að honum berast stund-
um á annað hundrað tölvubréf á dag. „Ég hugsaði fyrst
með mér að þetta hlytu að vera einhver Kaupþingsmál-
efni, best væri að framsenda póstinn þangað, en ég gerði
það samt ekki. Mér fannst þetta svolítið á persónulegum
nótum.“
Eftir helgi lét Ólafur verða af því að hringja og segir að
Óskar hafi verið lengi að koma sér að efninu. „Hann var
greinilega hræddur um að hann væri að skipta sér af ein-
hverju sem honum kæmi ekki við. Ég varð eiginlega að
hjálpa honum og loks sagðist hann telja að ég væri með
sjúkdóm. Ég varð undrandi og spurði: „Sástu það á viðtali
við mig í sjónvarpinu!?““
Röddin vakti athyglina
Óskar er innkirtlalæknir, hefur búið í Svíþjóð í átta ár og
horfir yfirleitt á sjónvarpsfréttirnar áður en hann fer upp í
rúm á kvöldin, „bara af gömlum vana“. Föstudagskvöldið
29. janúar var í engu frábrugðið hvað þetta varðar, utan
ein fréttin sem vakti athygli Óskars. „Ég tók eftir rödd-
inni í Ólafi því ég hitti marga sjúklinga með þennan sjúk-
dóm og þeir hafa sérkennandi rödd,“ segir hann.
„Ég fór að gaumgæfa Ólaf betur og fannst útlitið bera
með sér að hann gæti verið með þennan sjúkdóm. Fólk
leitar oft til margra lækna út af ólíkum einkennum, því
sjúkdómurinn þróast hægt, og þess vegna getur dregist að
greina þá. Mér fannst ég tilneyddur að hafa samband við
Ólaf og spyrja út í þetta. Og þegar ég talaði við hann kom í
ljós að hann var með ýmis fleiri einkenni sem pössuðu við
sjúkdóminn. Það er ekki vani hjá mér að hringja í fólk sem
ég sé í sjónvarpinu – ég hef aldrei gert það áður.“
Áður en Óskar hringdi hafði hann samband við Helgu
Ágústu Sigurjónsdóttur, innkirtlalækni á Landspít-
alanum. Hún var að vinna í skjölum við skrifborðið sitt
þegar Óskar hringdi og spurði hvort hún hefði séð frétt-
irnar um helgina. Hún sagðist ekki hafa komist til þess,
því hún hefði verið á bakvakt, og þá sagði hann henni að
líta á tiltekna frétt á netinu: „Ef sá maður er ekki í eftirliti
hjá þér þarf hann að koma til þín núna.“ Hún sá hvað
Óskar átti við þegar hún horfði á fréttina og spurði hvað
hann vildi gera. „Það er akkúrat það sem ég vildi spyrja
þig,“ svaraði hann.
Þau urðu ásátt um að Óskar hringdi í Ólaf, enda ætti
hann heiðurinn af því að uppgötva sjúkdóminn, og Helga
Ágústa sagði: „Þú mátt bjóða viðkomandi að ég rannsaki
hann, ef hann er ekki þegar í rannsóknum.“
Æxlið farið að hafa áhrif
Í fyrsta samtali Ólafs og Óskars, sem staddir voru í sitt
hvoru landinu, fékk Ólafur að heyra að hann væri að öll-
um líkindum með heiladingulsæxli, sem veldur offram-
leiðslu á vaxtarhormóni og hefur fjölmargar hliðarverk-
anir.
Óskar sagði við Ólaf að þau Helga Ágústa hefðu ekki
verið viss um hvernig hann tæki tíðindunum en þegar
þau hefðu sett sig í hans spor, hvernig þau sjálf myndu
bregðast við, þá hefðu þau ákveðið að hafa samband. „Ég
sagðist ekki taka þessu illa – ekki þyrfti að afsaka neitt,“
segir Ólafur. „En ef ég væri með sjúkdóm vildi ég vita fyrr
en seinna hvort hann væri alvarlegur eða hvort ég gæti
áfram hlustað á framhaldssögur: „Segðu mér það bara –
ég vil vita allt.“
Óskar sagði að ef greiningin væri rétt, rannsóknir stað-
festu þeirra grunsemdir, þá væri þetta æxli við heilading-
ul og yfir 99% líkur á að það væri góðkynja. Ólafur spurði
þá hvaða áhrif þetta hefði og Óskar svaraði því til að ef
þetta væri raunin væri æxlið þegar farið að hafa áhrif.
„Svo spurði hann nokkurra spurninga,“ segir Ólafur.
„Hann sagðist hafa heyrt á röddinni að ég væri með
þennan sjúkdóm og spurði hvort röddin hefði dýpkað. Ég
sagðist ekki hafa orðið var við það, en kom þó ekki alveg
af fjöllum, því það rifjaðist upp að vinkona dóttur minnar
sagði við hana að hún heyrði alltaf þegar ég kæmi á
vinnustað hennar því ég væri með svo djúpa rödd. Ég
man að þetta olli mér heilabrotum – var ég með svona
djúpa rödd?“
Stærri skór og hringur
Óskar hafði einnig tekið eftir bjúg og skorum í andliti og
þykkingu á enni. Nokkuð sem Ólafur kannaðist við en
hafði talið fylgja aldrinum, hann væri um fimmtugt. Og
einkennin voru fleiri.
„Hann spurði hvort ég notaði stærri skó en áður,“ segir
Ólafur. „Ég sagði já, ég væri nýbúinn að kaupa mér skó og
hefði talað um það við Laufeyju, konuna mína, að ég þeir
væru hálfu númeri stærri en áður. Ég skýrði það með því
að fæturnir þrútnuðu með aldrinum eða ég vildi hafa
rýmra um tærnar. Þannig talar maður sig frá öllum ein-
kennum.
Hann spurði hvort ég svitnaði meira en áður. Ég sagði
eins og var að ég svitnaði alltaf í íþróttum en hefði aldrei
svitnað mikið á daginn nema síðasta hálfa árið. Þá hefði ég
í fyrsta skipti á ævinni beðið konuna mína um að kaupa
handa mér svitalyktareyði.
Hann spurði hvort ég væri með kæfisvefn. Ég sagði já,
að eitt eða tvö ár væru síðan konan mín hefði sagt að ég
hætti að anda á nóttunni. Þá taldi ég það vitleysu, en fór
til læknis og var spurður ýmissa spurninga, svo sem hvort
ég sofnaði undir stýri eða væri þreyttur á daginn. Ég neit-
aði því og læknirinn sagði að ólíklegt að ég væri með
kæfisvefn. Ég fékk mælitæki heim með mér og það kom í
ljós að ég hætti að anda 58 sinnum á klukkustund. Það
hlýtur að vera heimsmet! Eftir það hef ég verið með tæki
heima sem mér gekk bölvanlega að venja mig við. Eftir
aðgerðina hætti ég að nota það.
Óskar spurði hvort ég væri með bjúg og ég sagðist
stundum sjá för eftir sokka á fótunum, nokkuð sem ég
hefði ekki orðið var við áður, en hefði talið að fylgdi aldr-
inum.
Þá spurði hann hvort ég ætti erfitt með að kyngja. Ég
sagði að ég hefði farið til læknis út af því vandamáli; það
festust stundum bitar í hálsinum á mér og þá þyrfti að
drekka vatn til að koma þeim niður. Læknirinn sagði mér
að opið væri þröngt og ég velti því fyrir mér, hvers vegna
Andlit og nef undirbúið með bakteríudrepandi hreinsunarþvotti.
Ólafur sofandi og í bakgrunni staðsetningartæki sem eru notuð við aðgerðina.
Heiladingull er líffæri sem er eins og einn fjórði framan af litla putta.
Æxlið í Ólafi var tveir sentimetrar á breidd, sem kallast stórt í sam-
hengi við þennan litla heiladingul, sem þó er meginstjórnstöð horm-
óna líkamans.
Heiladingullinn stýrir meðal annars skjaldkirtli, nýrnahettum, kyn-
hormónum, mjólkurhormónum og vitaskuld vaxtarhormónum. Þegar
æxlið þrengir að heiladinglinum, þá getur það haft alvarleg áhrif á
hormónastarfsemi líkamans.
Eitt dæmi um offramleiðslu á vaxtarhormónum vegna æxlis við
heiladingul er hæsti maður í heimi, Sultan Kosen frá Tyrklandi, sem
nýlega kom til Íslands. Hann fékk heiladingulsæxli í æsku, sem of-
framleiddi vaxtarhormón, og þrátt fyrir að hafa farið í þrjár aðgerðir
hefur enn ekki tekist að uppræta það að fullu. Þar sem vaxtarlínur
voru ekki lokaðar olli offramleiðsla vaxtarhormónsins lengingu bein-
anna. Jóhann risi var með æxli af sama toga.
„Það er mikilvægt að losa æxlið hægt og rólega, þannig að það
detti út, í stað þess að tæta það frá og skaða aðliggjandi vefi,“ segir
Ingvar. „Maður vinnur átta sentimetra inn í nefið og það eina sem
sér á fólkinu eftir aðgerðina er að nasaholur eru aðeins víðari fyrst á
eftir. Þetta er mjór gangur inn, maður er með löng verkfæri, og það er
lítið svigrúm til að athafna sig. Maður fer ekki með putta þarna inn!“
Heiladingulsæxli