SunnudagsMogginn - 11.04.2010, Side 22

22 11. apríl 2010
S
tundum er gott að vera fáfróður.
Undirritaður, sem þykir japanskt
sushi og sashimi hnossgæti, vissi
ekki fyrr en nýlega að líklegast
hafði hann aldrei náð hæstu hæðum í að
njóta þeirrar matargerðar. Einn af góðu
bitunum hefur ávallt verið túnfiskur en
það er ekki sama túnfiskur og túnfisk-
urinn í túngarðinum heima.
Atlantshafsbláuggatúnfiskur er eðal-
túnfiskurinn en aðeins 1% af túnfiski til-
heyrir þeirri tegund. Viðskipti með blá-
uggatúnfisk eru með ábátasömustu
viðskiptum í sjávarútvegi í dag. Fyrir ári
síðan var greint frá því í Morgunblaðinu að
metverð hefði fengist fyrir 128 kg blá-
uggatúnfisk þegar tveir japanskir sushi-
veitingastaðir reiddu fram tæpar 13 millj-
ónir króna fyrir góðgætið, eða um 100.000
krónur fyrir kílóið. Þetta var hæsta verð
fyrir túnfisk á uppboði í Japan frá árinu
2001 þegar greiddar voru 26 milljónir fyrir
einn fisk. Reyndar er það aðeins einn fisk-
ur á ári sem selst á slíku verði, fyrsti fiskur
ársins, enda þykir mikið happ fiskkaup-
enda að fá að verða þess heiðurs aðnjót-
andi að hreppa hann.
Það er annars konar túnfiskur á borðum
íslenskra sushi-unnenda. En þótt blá-
uggatúnfiskur sé almennt ekki á borðum
Íslendinga þá eru til Íslendingar sem gera
út á þetta flaggskip túnfisktegunda. Kró-
atíska fyrirtækið Kali Tuna er dótturfélag
Atlantis Group sem var stofnað árið 2002
og er í meirihlutaeigu Íslendinga. Atlantis
Group sérhæfir sig í lax- og túnfiskeldi og
sölu sjávarafurða, sérstaklega til Japan.
Með nýlegum kaupum á öðru króatísku
eldisfyrirtæki varð Atlantis Group stærsti
framleiðandi á bláuggatúnfiski í Evrópu og
jafnvel í heiminum.
Land hinnar rísandi sólar
Aðgangur að Japansmarkaði er lykilþáttur
í starfsemi Atlantis Group. Forstjórinn Óli
Valur Steindórsson fór til náms í Japan
þegar hann var í menntaskóla og lærði
tungumálið og siði heimamanna. Á sumr-
in vann hann með námi fyrir SH í Japan og
eftir háskólanám á Íslandi flutti hann til
Japan og vann við að selja fisk þar í 10 ár.
Þá fékk hann innsýn í viðskipti með tún-
fisk.
Árið 2002 stofnaði Óli Valur ásamt öðr-
um fyrirtækið Atlantis Group. Stofnendur
fyrirtækisins hafa tengsl við Japan og á
þeirri þekkingu byggir það sérstöðu sína
og samkeppnisstöðu. Um 200 manns
vinna nú fyrir Atlantis Group við ræktun
og sölu á túnfiski og er fyrirtækið stærsti
erlendi innflytjandinn á Japansmarkaði
með um 8% af heildarinnflutningi á
bláuggatúnfiski.
Túnfiskeldi er vísindi
Óli Valur segir að þótt stundum fáist hátt
verð fyrir bláuggatúnfiskinn hafi hann þó
ekki enn uppgötvað aðra aðferðafræði en
að byggja fyrirtækið upp á nísku og út-
sjónarsemi. „Þetta eru mikil vísindi og
auðvelt að gera mistök eða vera óheppinn.
Það verður að horfa í hverja krónu,“ segir
hann.
Túnfiskurinn er veiddur í hringnót að
nóttu til en veiðiglugginn er einn mán-
uður, 15. maí til 15. júní. Ljós eru kveikt á
bátunum og sardínan sækir í birtuna og
túnfiskurinn fylgir á eftir. Þá er kastað.
Túnfiskurinn er svo fluttur í eldiskvíar
með því að draga nótina en það er nokkurt
fyrirtæki. Ekki er hægt að sigla nema á um
einnar mílu hraða og þar sem túnfiskurinn
er sóttur út í Miðjarðarhaf, lengst hefur
Kali Tuna sótt fiskinn 1.100 mílur út, getur
flutningurinn tekið 4-6 vikur.
Fiskurinn sem er veiddur er um 2-3ja
ára og svo er hann alinn áfram í eldis-
kvíunum. „Flestir túnfiskframleiðendur
ala fiskinn aðeins í 3-6 mánuði en við höf-
um farið aðra leið, segir Óli Valur. ,,Við
höfum alið fiskinn lengur, allt upp í 3 ár,
til að setja stærri og verðmeiri fisk á mark-
að. Þegar fiskurinn er alinn þetta lengi er
lykillinn að velgengni sá að hámarka fóð-
urnýtingarhlutfallið en túnfiskurinn er al-
inn á feitum uppsjávarfiski, síld, ansjósum
og sardínum. Þegar við keyptum fyrir-
tækið voru menn hér að nota 20 kg af fóðri
fyrir hvert kíló af túnfiski sem slátrað er,
en við höfum náð þessu niður í 14 kg og
stefnum lægra, segir hann. Túnfiski er
iðulega slátrað á veturna en þá er sjórinn
kaldari og kjötið best hvað varðar fitu og
þéttleika. Í lok þessa árs verður Kali Tuna
Í bláum
ugga
Íslendingar drepa niður fæti í ólíklegustu at-
vinnuvegum um víða veröld. Heimur túnfisk-
seldis er einn þeirra og þar blandast saman
helstu flækjur fyrirtækjareksturs, umgengni um
náttúruauðlindir og alþjóðleg hagsmunagæsla.
Steinar Þór Sveinsson
Óli Valur Steindórsson forstjóri Atlantis Group fóðrar túnfiskinn
Dr. Ivan Katavić frá háskólanum í Split í Króatíu hefur unnið með Kali Tuna að því verkefni að fá blá-
uggatúnfiskinn til að hrygna í kvíum. Hann er fyrrverandi aðstoðarráðherra í landbúnaðarráðuneyti Kró-
atíu þar sem hann hafði með höndum alla stjórnun sjávarútvegsmála í Króatíu. Katavić hefur sem
stjórnandi rannsóknarstofnunar í sjávarlíffræði í Split unnið með túnfiskræktendum í Króatíu að rann-
sóknum á túnfiski á undanförnum árum. Einnig fer hann fyrir samninganefnd Króatíu við Evrópusam-
bandið um sjávarútvegsmál.
Hann segir að ekkert bendi til þess að stofn bláuggatúnfisks í Adríahafi sé að minnka. ,,Okkur tekst
að ná kvótanum sem okkur er úthlutað á þeim mánuði sem ICCAT ætlar okkur til þess. Ég sé enga vís-
indalega ástæðu til þess að banna alþjóðlega verslun með bláuggatúnfisk enda virðast þær aðgerðir
sem þegar hefur verið gripið til, þ.e. minnkun kvóta og styttri veiðitími, vera að skila sér, segir hann.
Dr. Katavić segir að ESB og ICCAT eigi alltaf þann möguleika að setja núll kvóta á veiðar bláugga-
túnfisks í stað þess að lista hann á CITES viðauka I og banna alþjóðlega verslun með hann. „Það skilar
litlu að banna alþjóðlega verslun þegar veiðar munu halda áfram og fiskurinn verða seldur innan sama
markaðssvæðis. Það er hugsanlega einfalt mál að setja tegundir á CITES listann en það er flókið að
taka þær af honum. Það er að mínu mati óþarfi að lista bláuggatúnfiskinn nú þegar við erum að nálgast
það að loka hringnum og ná sjálfbærni í eldi hans,“ segir Dr. Katavić.
Skilar litlu að banna alþjóðlega verslun
Dr. Ivan Katavić segir bláuggatúnfiskinn ekki í hættu.