SunnudagsMogginn - 18.07.2010, Side 54

54 18. júlí 2010
H
jónin Péturs Arason verslunarmaður og
Ragna Róbertsdóttir myndlistarmaður hafa
um árabil verið ötulir safnarar samtíma-
myndlistar, ekki síst í tengslum við rekstur
sýningarrýmanna Annarrar hæðar og síðar Safns á
Laugavegi 37, en starfsemi þess var því miður hætt fyrir
nokkrum árum. Telur safneign þeirra um 1.000 verk og
á sýningunni „Annað auga“ á Kjarvalsstöðum eru nú til
sýnis um 60 þessara verka, nánar tiltekið ljósmynda-
verk, og þar sést glögglega hversu vel með á nótunum
þau hjónin eru hvað snertir strauma og stefnur í mynd-
list samtímans.
Ljósmyndin hefur verið áberandi miðill í myndlist á
undanförnum áratugum og er sýningin skipulögð á
þann hátt að kynntar eru mismunandi áherslur mynd-
listarmanna. Salnum er skipt í fjóra sýningarhluta sem
hver hverfist um tiltekin svið. Sviðin skarast auðvitað,
þannig gætu ljósmyndir Hrafnkels Sigurðssonar af tjöld-
um úti í náttúrunni, staðsettar í hlutanum „Umhverfi/
ástand“, alveg eins átt heima á svæðinu sem lýtur að
samfélagslegum og menningarsögulegum vísunum,
sökum skírskotunar í landslagshefðina í málverki, eða
jafnvel í hlutanum sem sýnir ljósmyndina sem gjörn-
ingatengdan miðil þar eð uppstilling tjaldanna og
myndatakan felur í sér athöfn af slíku tagi. Fjórða sýn-
ingarsvæðið lýtur að „ljósmyndinni sem tímatengdum
skúlptúr“ og má þar nefna myndir Hamish Fulton sem
fela í sér tjáningu er tengist gönguferðalagi hans á Ís-
landi – en Fulton á sambærilega mynd í fyrstnefnda
hlutanum. Slíka göngu má líta á sem skúlptúr í tíma, en
jafnframt fela verkin í sér frásögn um stað og samhengi.
Sú aðferð að sýna verkin á skilgreindum merking-
arsviðum, gagnast sýningargestum vel og glæðir skiln-
ing þeirra án þess að njörva hann of mikið niður.
Það er margt að sjá á sýningunni; samansafn alls kyns
óvenjulegra og oft á tíðum ögrandi sjónarhorna og hug-
leiðinga um veruleikann og listina. Fræðandi og vel
unnir textar fylgja hverju verki, að vísu eru þeir stund-
um staðsettir of lágt á veggnum miðað við leturstærð.
Roni Horn er mikilvægur hlekkur í safni Péturs og
Rögnu og á hún mörg verk á sýningunni, þó að textinn
sem fylgir sé alltaf sá sami. Verkafjöldinn er mikill og
sýningargestir þurfa að halda árvekni sinni til að missa
ekki af ljóðrænum perlum á borð við Skipbrot eftir
Kristján Guðmundsson, tærleika sjoppumyndar Guð-
mundar Ingólfssonar eða fínlegum annarleika í fugla-
myndum Carstens Höllers. Myndverkin eru oft á tíðum
krefjandi, ekki síst þau sem vísa til sársaukafullra sam-
félagsvandamála og eyðileggingar eins og í Berl-
ínarverkum Tacitu Dean. Önnur kalla á heimspekilega
íhugun, t.d. verk Hreins Friðfinnssonar eða Sigurðar
Guðmundssonar, sem voru báðir virkir þátttakendur í
framúrstefnuhræringum í kringum 1970.
Safn Péturs og Rögnu er öðrum þræði vitnisburður
um þá framsæknu menningariðju sem hér hefur fest
rætur á síðustu áratugum, og sem mótast hefur af sam-
skiptum við alþjóðlegan listheim. Slík starfsemi er hluti
af íslenskri listasögu og vert er að hafa í huga að virtir
listamenn eins og Roni Horn, Hamish Fulton, Karin
Sander og Richard Long, sem eiga öll verk á sýningunni,
hafa öll unnið verk í íslensku umhverfi. Sýningin „Ann-
að auga“ skartar ekki aðeins mörgum góðum ljós-
myndaverkum, heldur hefur hún umtalsvert fræðslu-
gildi hvað lýtur að ljósmyndun í samtímamyndlist í
erlendu sem innlendu samhengi. Jafnframt gefur sýn-
ingin vísbendingu um gildi safneignarinnar í heild – og
það gefur auga leið hversu mikill fengur væri að því að
hafa slíkt safn aðgengilegt kennslustofnunum, söfnum
og almenningi, allt árið um kring.
Auga
gefur leið
MYNDLIST
Annað auga – Ljósmyndaverk úr safneign
Péturs Arasonar og Rögnu Róbertsdóttur
bbbbn
Listahátíð/Listasafn Reykjavíkur – Kjarvalsstaðir
Til 22. ágúst 2010. Opið alla daga kl. 10-17. Aðgangur ókeypis.
Sýningarstjóri: Birta Guðjónsdóttir.
Anna Jóa
Roni Horn: Portrait of an Image með Isabelle Huppert. Ljósmyndir á sýningunni Annað auga á Kjarvalsstöðum.
A
ð mörgu er að huga við lestur og
skoðun nýrrar bókar Einars Fals
Ingólfssonar ljósmyndara, Sögu-
staðir, þar sem hann teflir sam-
an vatnslitamyndum breska lista- og
fræðimannsins W.G. Collingwood árið
1897 og eigin ljósmyndum teknum
2007-9. Hlýnun jarðar, saga ferðalaga,
ólíkir myndrænir miðlar, en ekki síst tím-
inn sem líður án þess að nokkuð fáist við
gert flétta þræði þessarar einkar fallegu og
innihaldsríku bókar.
Nítjánda öldin var mikil ferðaöld, upp-
haf ferðamannaiðnaðar. Í kjölfar ferðalaga
aðalsmanna, sem fóru það sem kallað var
the Grand Tour um Evrópu sér til mennt-
unar og fróðleiks, urðu ferðalög vinsæl hjá
almenningi. Ferðabækur urðu til, frá-
sagnir af ferðalögum voru mikið lesnar og
þróuðust úr hálfgerðum skáldskap yfir í
ferðabækur eins og við þekkjum þær í
dag. Ferðalangar nítjándu aldar skrásettu
ferðir sínar, lýstu því sem fyrir augu bar
og túlkuðu framandi menningu og lands-
lag eftir eigin höfði. Ferðalangar settu sig
oft í spor þeirra sem áður höfðu heimsótt
fræga staði og í skrifum sínum vitnuðu
þeir í ljóð fortíðar, list eða sögulega við-
burði. Þannig varð til ferðalag í tíma og
rúmi. Bretar voru hér fyrirferðarmiklir,
breska stjórnin sendi fjölda manns til
ferðalaga í breskum nýlendum á nítjándu
öld, með það að markmiði að safna upp-
lýsingum, plöntu- og steinasýnum
o.s.frv.
Það má líta á ferð breska lista- og fræði-
mannsins W.G. Collingwoods árið 1897 á
slóðir Íslendingasagna í þessu samhengi.
Heimsókn á sögustaði var í fyrirrúmi og
nákvæm skrásetning ferðalagsins mik-
ilvægt markmið. Einar teflir hér saman
ljósmyndum sínum og vatnslitamyndum
og ljósmyndum Collingwood. Oft verður
til samanburður á opnu eða síðu sem sýnir
tímans rás. Mannlegar minjar hverfa und-
ir græna torfu á ekki lengri tíma en einni
öld á meðan fjall stendur óhagganlegt í
bakgrunni. Náttúran breytist líka, ár
minnka eða skipta um farveg, vötn breyta
um lögun. Hlýnun jarðar er sýnileg, í dag
er ekki snjór í fjöllum eins og þá var á
sama árstíma, nú er ólíkt hlýrra en þá var.
En ekki síst kemur vel fram ólík nálgun
listamannanna tveggja. Ljósmyndir Coll-
ingwood eru svarthvítar heimildir um
fólk og staðhætti, en hann leyfir sér að
komast á svolítið skáldlegt flug í vatns-
litamyndum sínum. Hér koma fram önn-
ur viðhorf til náttúru og ferðasagna en í
dag þegar sannleikurinn og verðið skiptir
mestu. Collingwood gerir heldur meira úr
fjöllum en fyrirmyndin gefur tilefni til og
hagræðir landslagi í samræmi við ákjós-
anlega myndbyggingu. Einar Falur nálgast
myndefnin fyrst og fremst með það að
leiðarljósi að finna nákvæmlega sama stað
og Collingwood birtir en hann leyfir einn-
ig eigin höfundareinkennum að fljóta
með. Þannig kemur hann í veg fyrir að
merkingarheimur bókarinnar lokist í ein-
földum samanburði, opnar söguna fyrir
lesandanum.
Leiksvið náttúrunnar
BÆKUR
Sögustaðir, Í fótspor W.G.
Collingwood
bbbbn
Myndlist
Einar Falur Ingólfsson, Crymogea,
Þjóðminjasafnið, 2010.
Einar Falur innan um ljósmyndir sem hann tók á slóðum Collingwoods og finna má í bókinni.
Ragna Sigurðardóttir
Morgunblaðið/RAX
Lesbók