SunnudagsMogginn - 26.09.2010, Qupperneq 4

4 26. september 2010
Þúsaldarmarkmiðin ná meðal annars til þess að
bæta eigi heilsufar og innviði í fátækustu ríkjum
heims. Að fátækustu íbúar heimsins fái viðunandi
næringu er gríðarlega mikilvægt. Árið 2000 var
markið sett við að árið 2015 myndu helmingi færri
svelta, en árið 1990, eða 600 milljónir manna. Sam-
kvæmt tölum frá matvælastofnun Sameinuðu þjóð-
anna, FAO, þjást á þessu ári um 925 milljónir manna
af hungri og næringarskorti. Sennilega þjáist um
milljarður manna í viðbót af vannæringu. Vannærð
börn vaxa hægar, en þau, sem fá nóg að borða, eru
oft andlega á eftir og veikari fyrir sjúkdómum. Rann-
sókn sýnir að einstaklingur, sem ekki fær nóg af vít-
amínum og steinefnum í bernsku verður 30 árum síð-
ar með 40% lægri laun en vel nærð börn.
Talið er að á næstu fjörutíu árum muni jarðarbúum
fjölga úr sjö milljörðum manna í níu. Eigi að næra allt
þetta fólk og leysa úr skortinum mun matvælafram-
leiðsla þurfa að aukast um 70%. Hvernig á að gera
það? Margir binda vonir við erfðatæknina, en hún er
umdeild. Einnig er því haldið fram að breyta þurfi um
áherslur. Iðnvæðing landbúnaðar hefur haft mikið að
segja, en engu að síður eru smábændur víða hryggj-
arstykkið í landbúnaðinum. Í Brasilíu er til dæmis
mikið af framleiðslu stóru búanna flutt út. Smábænd-
ur framleiða 70% af landbúnaðarvörunum, sem neytt
er innan lands. 70% íbúa Afríku lifa á því, sem þeir
rækta á eigin skikum. Aðeins brot af opinberri þróun-
arhjálp fer hins vegar í landbúnað. Árið 1979 var
hlutfallið 18%, en árið 2007 var það komið niður í
5,5%. „Afleiðingarnar voru skelfilegar,“ segir Jac-
ques Diouf, forseti FAO.
Hvernig á að næra heiminn?
Vannært barn í Sómalíu. Hátt í tveir milljarðar jarð-
arbúa fá ekki nóg að borða.
Reuters
Á
þeim tíma sem Obama forseti stóð í
ræðustól og flutti ræðu sína fyrir
Sameinuðu þjóðunum munu 30 kon-
ur hafa dáið af barnsförum og 66
börn úr malaríu,“ sagði Ray Offenheiser, tals-
maður góðgerðarsamtakanna Oxfam, þegar
þriggja daga leiðtogafundi Sameinuðu þjóðanna
um fátækt og þúsaldarmarkmiðin, sem sett voru
fyrir tíu árum, lauk í New York á miðvikudag.
Ban Ki-moon, framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, kynnti að ríkisstjórnir, einstaklingar
og góðgerðarsamtök hefðu skuldbundið sig til að
safna fjörutíu milljörðum dollara til að bjarga líf-
um milljóna kvenna og barna.
Barack Obama sagði í ræðu sinni að þjóðir
heims myndu ekki ná þúsaldarmarkmiðunum,
sem miðast við árið 2015, að óbreyttu. Margt
hefði náðst, en það hefði „ekki gerst næstum því
nógu hratt“.
Obama boðaði breytingar í þróunarhjálp.
„Hugsið ykkur þær milljónir manna, sem treyst
hafa á matvælaaðstoð áratugum saman,“ sagði
hann. „Það er ekki þróun, það er að vera háður
og þann vítahring verðum við að rjúfa.“
Obama skoraði á þróunarríkin að taka frum-
kvæðið og sagði: „Þeim tímum, sem þróun ykk-
ar er ákveðin í erlendum höfuðborgum, verður
að ljúka.“
Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra var
meðal þeirra þjóðarleiðtoga, sem tóku til máls á
fundinum, og fjallaði hún meðal annars um áhrif
heimskreppunnar. „En þau vandamál, sem blasa
við þróuðu ríkjunum, eiga ekki að beina athygli
okkar frá brennandi málefnum dagsins,“ sagði
hún. „Athygli okkar á að beinast að sárri neyð
fátækustu svæða heimsins.“
Wen Jiabao, forsætisráðherra Kína, minnti
leiðtoga heims á loforð um að verja 0,7% af
vergum þjóðartekjum í aðstoð. „Að bjóða
brauðhleif er nytsamlegra en innantómt loforð,“
sagði Wen og gagnrýndi þjóðir heims fyrir að
hafa ekki staðið við orð sín. Hann sagði að auð-
ugustu þjóðir heims ættu að gefa án skilyrða.
Hann sagði að í lok 2009 hefði Kína gefið eftir
skuldir 50 ríkja að andvirði fjóra milljarða doll-
ara. Kínverjar myndu einnig gefa eftir lán, sem
kæmu á gjalddaga á þessu ári.
Til þessa hafa aðeins fimm ríki uppfyllt skil-
yrðið um að veita 0,7% af vergum þjóðartekjum
í þróunarhjálp. Ísland er ekki þeirra á meðal,
þótt það hafi verið lengi á dagskrá. Árið 2008 var
hlutfallið hæst, fór upp í 0,36% af vergum þjóð-
artekjum, en lækkaði samkvæmt upplýsingum
frá utanríkisráðuneytinu niður í 0,32% 2009 og
á þessu ári er gert ráð fyrir að það verði 0,24%.
Leiðtogafundinum var ekki fyrr lokið en
gagnrýnin hófst. Embættismenn Sameinuðu
þjóðanna hafa sagt að 120 milljarða dollara þurfi
til að ná markmiðunum og jafnvel meira. Mun
minna fé var lofað á fundinum. Samtökin Oxfam
segja að ekki sé allt sem sýnist með þær upp-
hæðir. „Það er ljóst að ríku löndin eru að setja
gömul loforð með að því er virðist háum verð-
miða í nýjan, glansandi Sameinuðu þjóðapappír
fremur en að þær séu að tilkynna fátækustu
þjóðum heims eitthvað nýtt,“ sagði Emma
Seery, talsmaður Oxfam. „Nánast helmingi fjár-
ins hefur þegar verið lofað annars staðar.“
Joanna Kerr, framkvæmdastjóri ActionAid,
sem vinnur gegn hungri, sagði að leiðtogafund-
urinn hefði verið „dýr hliðarsýning“ og „skriða
af velvilja, sem hefði kænskulega falið þá stað-
reynd að ekki var tilkynnt um neinar aðgerð-
aráætlanir til að taka á fátækt sem hefðu verið að
fullu fjármagnaðar“.
Salil Getty, framkvæmdastjóri Amnesty Int-
ernational, dró trúverðugleika yfirlýsinga á
fundinum í efa: „Leiðtogar heimsins eru í raun
að biðja okkur um að treysta sér, sem er ótrúleg
krafa þegar gjáin á milli þess sem þeir þurfa að
gera og hafa gert er skoðuð.“
Bent hefur verið á að af þeim sex milljörðum,
sem leiðtogar átta helstu iðnríkja heims lofuðu
að láta af hendi rakna á fundi sínum í L’Aquila í
fyrra, er megnið enn aðeins á pappírnum.
Í Der Spiegel var rifjað upp að rétt fyrir leið-
togafund Sameinuðu þjóðanna í New York hitti
Kofi Annan, fyrrverandi framkvæmdastjóri SÞ,
Angelu Merkel, kanslara Þýskalands, í Berlín.
Hann sagði henni að standa yrði við loforðin að
baki þúsaldarmarkmiðunum. Það væri einnig í
þágu ríku landanna: „Á því veltur stöðugleiki al-
þjóðasamfélagsins.“
Bilið milli
orða og
gerða
Loks alvara eða
gömul loforð í
nýjum umbúðum
Wen Jiabao, leiðtogi Kína, gagnrýndi þjóðir heims fyrir að standa ekki við skuldbindingar um þróunarhjálp. Barack
Obama, forseti Bandaríkjanna, sagði að margt hefði náðst, en hlutirnir yrðu að gerast hraðar.
ReutersVikuspegill
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Hjónin Bill Gates,
stofnandi Microsoft,
og Melinda Gates eru
meðal þeirra, sem
mest ætla að láta af
hendi rakna til að ná
þúsaldarmarkmiðum
Sameinuðu þjóð-
anna. Á næstu fimm
árum mun stofnun
þeirra veita Samein-
uðu þjóðunum 1,5
milljarða dollara til
ráðstöfunar. Féð á að
fara í baráttuna gegn
sjúkdómum.
Gjöf frá
Gates
Nýtt steinbakað, heilkorna brauð frá Jóa Fel
Kóngabrauð
- þétt, heilkorna, bragðgott, dökkt og án sykurs