SunnudagsMogginn - 26.09.2010, Side 16

16 26. september 2010
Föstudagur kl. 00:35
Kjartan sofnaður. Viðmótið öllu einbeittara hjá Sven-Erik.
Föstudagur kl. 00:02
Létt yfir Sven-Erik svæfingarlækni í spjalli við Kjartan.
Föstudagur kl. 04:49
Sérfræðingarnir á hjarta- og lungnavélinni. Þegar skipt var um tónlist í aðgerðinni vildi sá eldri spila Lady Gaga.
Föstudagur 06:34
Hjartalæknarnir Hans og Ulf í kaffi. Kjartan að jafna sig með nýja hjartað.
’
Ég hef fengið
mikinn stuðning
héðan og þaðan,
ekki síst á facebook.
Eitt lítið „like“ segir
mér að fylgst sé með.
Og það er yndislegt að
finna, að maður er
ekki einn. Með þessari
tækni er hægt að gera
það, sem ekki var hægt
áður. Þá var maður
einn úti í heimi og
enginn vissi hvað var
að gerast.
1„Íslensku hjartalæknarnir bera það undir okkur efþeir eru með sjúkling með hjartasjúkdóm, sem
kemur til greina fyrir hjartaígræðslu,“ segir Vilborg Sig-
urðardóttir, yfirlæknir á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu.
„Allir fara í gegnum hefðbundið mat, sem í tilfelli Ís-
lendinga er unnið á Íslandi, en í því felst meðal annars
ómskoðun, hjartaþræðing, sýnataka, kransæðamynda-
taka, þolpróf og athugun á ástandi annarra líffæra, svo
sem nýrna og lifrar.“
2Gögnin eru send út til Sahlgrenska með beiðni umformlegt mat. „Ef við sjáum að þessi einstaklingur
er með alvarlega hjartabilun á lokastigi og ekki aug-
ljósar frábendingar fyrir ígræðslu, sem koma í veg fyrir
að hjartaígræðslan geti bætt almenn lífsgæði, þá kem-
ur hann hingað út í viðbótarrannsóknir frá þriðjudegi til
laugardags,“ segir Vilborg. „Síðan leggjum við erindið
fyrir þverfaglegan samráðsfund lækna af helstu fag-
sviðum og tökum ákvörðun um ígræðslu, af eða á. Til-
kynnt er um það sama dag og ef svarið er já, þá fær
sjúklingurinn leiðsögn og fræðslu. Markmiðið með því
að fá hann hingað út með aðstandanda með sér er að
við teljum hann hafa rétt á því, þar sem þetta er stór
aðgerð og stórt skref. Álagið er svo mikið þegar hjart-
að bíður, þá er stuttur tími, kannski um miðja nótt, og
mikilvægt að umhverfið sé kunnuglegt.“
3Síðan fer einstaklingurinn heim og er kominn á bið-lista fyrir hjartaígræðslu. „Það er háð því hve
margir eru á biðlista hversu fljótt hann kemst að. Í raun
eru engar tryggingar, því framboð er takmarkað á líf-
færum og framboð sveiflukennt milli ára. Það er helsta
fyrirstaðan.
Forgangsraðað er á biðlistanum, þannig að þeir sem
eru veikastir komast fyrst að.“
4Hringt er í hjartadeildina á Íslandi og óskað eftir aðsjúklingurinn sé kallaður inn. Þá er séð til þess að
hann sé fluttur út með sjúkraflugi.
5Sjúklingurinn kemur á hjartadeildina á Sa-hlgrenska, er undirbúinn, fluttur á skurðstofu og
inn til aðgerðar. Aðgerðin tekur allt að tíu tíma, þar
með talin svæfingin.
6Síðan vaknar sjúklingurinn sama dag eða nokkrumdögum seinna á gjörgæsludeild. Þar er hann frá
nokkrum dögum upp í nokkrar vikur. Tíminn á sjúkra-
húsinu er alla jafna ekki skemmri en fjórar vikur.
7Á þessum fjórum vikum er tekið sýni úr hjartavöðv-anum einu sinni í viku. Það er til að fylgjast með
að blóðþéttni ónæmisbælandi lyfja sé næg til að bæla
höfnun á hjartanu. Þéttnin má ekki vera of mikil, því
það getur valdið álagi á nýrun, og ekki of lítil, því það
getur valdið höfnun á hjartanu. Enginn getur fengið
nýtt hjarta án þess að vera á ónæmisbilandi lyfjum, því
annars hafnar líkaminn því. Venjan er að fyrstu tvær
vikurnar er þéttni ónæmisbælandi lyfja svo mikil að það
verður sjaldnast höfnun. En upp úr því eru ein og upp í
nokkrar hafnanir algengar og þá þarf stóran skammt af
sterum til að slá hana niður. Höfnun er eitthvað sem
flestir eða allir upplifa einu sinni eða oftar á fyrsta
árinu, en eftir það er það sjaldgæft, og þess vegna er
hætt sýnatökum eftir eitt ár. Hafnanirnar valda yfirleitt
ekki afturför, heldur tefja batann um nokkra daga.
8Smám saman líður lengra á milli sjúkrahúsvistar.Við sex mánaða tímabil er einstaklingurinn undir
eðlilegum kringumstæðum kominn með allt að 50%
þrek miðað við jafnaldra. Og eftir eitt ár er hann kominn
með frá 50 til 100% af fullu þreki.
9Fyrir utan ónæmisbælingu þarf fyrirbyggjandisýklameðferð á þessu fyrsta ári, en því fylgir að
forðast fyrstu vikurnar og mánuðina að vera innan um
fólk með kvefpestir.
Hjartaígræðsla
í stuttu máli
Aðgerðin
Fyrst er sjúklingurinn svæfður. Þá er strax farið að
opna brjóstholið og undirbúa að geta á stuttum tíma
tekið út gamla hjartað til að sauma það nýja inn. Svo er
innleitt með ónæmisbælandi lyfjum. Þegar símtal berst
um að nýja hjartað sé komið með flugvél er kveikt á
hjarta- og lungnavélinni og gamla hjartað tekið út. Nýja
hjartanu er haldið ísköldu í vökva sem hægir á efna-
skiptum og heldur hjartavöðvafrumunum í jafnvægi.
Það er saumað í líkamann, sett í það efni sem hægir
enn frekar á efnaskiptum á meðan það er saumað við
æðarnar. Þegar heitu blóði er svo leyft að renna um það
fer það nær undantekningalaust aftur að slá. Þegar bú-
ið er að stöðva blæðingar er hægt að taka af hjarta- og
lungnavélina og svo er brjóstholinu lokað.