SunnudagsMogginn - 28.11.2010, Qupperneq 22

22 28. nóvember 2010
Sigmundur rekur mörg minnisstæð atvik
og vitnar til mergjaðra blaðaskrifa í bók-
inni. Lítum á dæmi:
„Sá einstæði atburður gerðist á leik
Fram og KR, þegar Knud Jörgensen, leik-
maður Fram, meiddist, að einn áhorfandi
leiksins sakaði Kristján Grímsson, lækni,
um ölvun. Þó nokkur læti urðu í kringum
uppákomuna, þannig að það þurfti að kalla
á lögreglu til að skerast í leikinn. Kristján
neitaði – ákveðið var að gera áfengisrann-
sókn á Kristjáni, enda samþykkti hann það
undir eins og taldi það einmitt æskilegt.
Niðurstöður blóðprufu sýndu að Kristján
hafði ekki sopið á áfengum drykk en Krist-
ján er kunnur að því að vera reglumaður
hinn mesti.
Sannleikurinn í málinu mun vera sá, að
Kristján er ekki vanur læknir á íþróttavell-
inum og þekkir ekki þær venjur, sem þar
eru viðhafðar.“
Útvarp Melavöllur
Daginn sem Íslandsmótið hófst 1931
mátti lesa þetta í Dagbók Morgunblaðsins:
„Hljómleikum verður víðvarpað öðru
hverju allan leikinn. Á milli hálfleika verður
eftirhermum og gamanvísum víðvarpað af
plötu, sem Bjarni Björnsson talar og syng-
ur á. Nýtur það sín ágætlega í hinum nýju
og fullkomnu viðtækjum vallarins.“
Blaðið Árvakur sagði frá því 1914 að
íþróttir og hreyfing væri besta meðal við
offitu: „Knattspyrna er ágætt megr-
unarmeðal, en það er ekki ráðlegt nema
fyrir vel hrausta menn að iðka þá íþrótt,
vegna hinna miklu hlaupa, áköfu og
snöggu hreyfinga.“
Þannig var sagt frá í Vísi þegar einn leik-
maður KR reyndi að bjarga skoti, sem
samherji hans átti á eigið mark í leik KR
og Fram 1913, 0:2. „Kristinn setur fótinn
hátt í loft upp og slær boltann lengra aftur
og inn í sitt eigið mark, af svo miklu afli og
forsi, að markvörður fékk engu tauti við
komið. Er þetta víst einsdæmi.“
Árið 1914 var fyrsta vítaspyrnan í op-
inberum kappleik á Íslandi. Þannig var les-
endum Vísis sagt frá:
„Þá er knötturinn settur beint fyrir fram-
an markið, 12 fet fyrir framan það, og að-
eins einn maður má verja. Pétur Magn-
ússon, einn af berserkjum Fram-manna
sparkar þá þegar er dómarinn flautar, og
knötturinn þýtur eins og fallbyssukúla inn
um mark Reykjavíkurmanna, rétt við stöng-
ina aðra, mátulega langt frá markmann-
inum til þess, að hann náði knettinum
ekki.“
Stúlkur í nýjum sumarkjólum
Þær voru oft skemmtilegar frásagnirnar frá
Melavellinum, eins og sjá má á frásögn
Kjartans Þorvarðssonar í Morgunblaðinu
eftir fyrsta leik Íslandsmótsins 1935:
„Þegar Guðjón Einarsson, dómari, gaf
merki um að fyrsti kappleikur mótsins væri
byrjaður, voru áhorfendur orðnir hátt á ann-
að þúsund manns. Þarna voru ungu stúlk-
urnar í nýjum sumarkjólum og kápum, með
fallega sumarhatta og þær „tóku sig vel
út“. Og þarna voru ungu mennirnir og
„skiptu spilinu“ með því að horfa ýmist á
leikinn eða stúlkurnar.“
Loks er hér smáauglýsing í Ísafold 1.
júní 1907 frá versluninni Edinborg: „Hefur
nú með síðustu skipsferðum fengið afar
mikið úrval af útlendum skófatnaði, t.d.
fótbolta-stígvél af bestu tegund.“
Ekki alltaf röndóttir. KR-liðið í upphafi Ís-
landsmótsins 1946. Óli B. Jónsson, Bergur
Bergsson, Kjartan Einarsson, Birgir Guð-
jónsson, Karl Karlsson, Jón Jónasson, Hörð-
ur Óskarsson, Ari Gíslason, Ólafur Hann-
esson, Haraldur Guðmundsson og Hafliði
Guðmundsson.
Læknir grunaður um ölvun
Gjörþekkir kappa frá 1920
En það er ekki nóg að hafa myndina, hver
mynd á sér nefnilega sögu. Hvar og hve-
nær var hún tekin og hverjir eru á henni?
Sigmundur hefur sökkt sér í að upplýsa
þetta og þekkir ófáa kappana orðið í sjón.
„Hörður Felixson gerði því skóna um
daginn að ég væri farinn að þekkja leik-
menn sem voru upp á sitt besta um 1920
betur en þá sem eru að leika í dag,“ segir
Sigmundur hlæjandi.
Fyrsta bindi sögu Íslandsmótsins hefst
á forleik, þar sem þróun tuðrusparks á
Íslandi er rakin allt frá árinu 1892 fram að
fyrsta Íslandsmótinu 1912. „Ég byrja á því
hvernig knattspyrnan náði fótfestu hér á
landi og linni ekki látum fyrr en Rík-
harður og Eyleifur voru bornir út af í
sögulegum úrslitaleik ÍA og KR um Ís-
landsmeistaratitilinn 1965. Þar með lauk
gullöld Skagamanna sem hófst 1951 og
líka gullöld KR sem hófst með Þórólfi
Beck 1959. Það ár gerðu KR-ingar sér lít-
ið fyrir og fengu fullt hús stiga í fyrstu
tvöföldu umferð Íslandsmótsins,“ segir
Sigmundur.
Hann segir úr mismiklum heimildum
að moða en sum árin var lítið fjallað um
knattspyrnu í íslenskum blöðum. „Ætli
það hafi ekki helgast af áhuga þeirra sem
störfuðu á ritstjórnunum hverju sinni.
Stundum fór meira pláss í að greina frá
því hverjir voru að koma heim með skip-
um frá útlöndum,“ segir Sigmundur og
brosir.
Fimm daga framhaldssaga
Öfgarnar gátu vissulega verið í hina átt-
ina. Þannig fjallaði eitt blaðanna um 2:0-
sigur Fram á KR sumarið 1913 í fimm
daga. „Úr varð bráðskemmtileg fram-
haldssaga,“ segir Sigmundur. Ætli það
hafi verið gúrka?
Á heildina litið þykir Sigmundi um-
fjöllun um knattspyrnu í blöðunum hafa
verið þokkaleg fyrstu árin. „Athygli vek-
ur að gjarnan var deilt hart á menn. Stóru
orðin ekki spöruð. Fréttamenn mættu
gjarnan taka það sér til fyrirmyndar í
dag,“ segir hann sposkur. „En umfjöll-
unin var líka oft á léttu nótunum.“
Margt kyndugt hefur komið upp úr
krafsinu. Til dæmis hefur Sigmundur
fundið heimildir fyrir því að a.m.k. tveir
menn hafi varið markið með gleraugu á
nefinu. Stefán Ólafsson skákmaður sem
lék með Val í kringum 1920 og Einar
Björnsson, markvörður KA, síðar Vals-
maður og íþróttafréttamaður Alþýðu-
blaðsins, 1929.
Gagnabanki Sigmundar er orðinn mik-
ill að vöxtum. Hvað ætlar hann að gera
við hann þegar bækurnar verða komnar
út?
„Gögnin munu vonandi enda hjá
knattspyrnufélögunum sjálfum. Með
einu skilyrði: Að þau týni þeim ekki!“
Sjálfur er Sigmundur ekki laus allra
mála næsta haust en hann hefur einnig
skuldbundið sig til að skrifa sögu íslenska
landsliðsins í knattspyrnu fyrir KSÍ. Það
verk hefur hann að hluta unnið meðfram
þessu en áætlað er að sú bók komi út á
árinu 2012. Spurður hvort enn fleiri bæk-
ur séu í pípunum glottir hann kankvís út
í annað. „Það er aldrei að vita.“
Bræður frá Blómsturvöllum. Magnús og Þor-
steinn Einarssynir á æfingu á Melavellinum.
Þorsteinn „Steini mosi“ var einn mesti
markahrókur KR-inga á árunum 1923-39.
Komu til dyranna eins og þeir eru klæddir.
Dómarinn Þorlákur Þórðarson, Víkingi,
ásamt línuvörðunum Sigurði Ólafssyni, Val,
og Jóni Þorlákssyni, Fram.
Mjög umdeilt atvik á Melavellinum 1950. Benedikt Vestmann, bakvörður ÍA, stendur með
hægri fótinn á marklínu og spyrnir knettinum með vinstri fæti – eftir skot frá Ara Gíslasyni,
sem sést ekki á myndinni. Á myndinni er markvörður ÍA, Magnús Kristjánsson, og fyrir fram-
an markið KR-ingurinn Hörður Óskarsson. Var knötturinn kominn inn fyrir marklínu þegar
Benedikt spyrnti í hann? Dómarinn dæmdi ekki mark, en KR-ingar vildu fá mark dæmt.
Leiknum lauk með jafntefli, 1:1.
’
Ein fullorðin kona lét
sig til að mynda ekki
muna um að pússa
upp verðlaunasafn föður
síns fyrir myndatöku.
Sigmundur er ennþá á höttunum eftir heim-
ildum, ekki síst gömlum ljósmyndum. Hafi
fólk þær í fórum sínum má gjarnan hafa sam-
band við hann í síma 553 2406 eða á netföng-
in soss@simnet.is og 100.knattspyrna@
gmail.com.