Morgunblaðið - 27.04.2010, Blaðsíða 15

Fréttir 15ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 2010
HAFFRÆÐINGAR frá Japan og
Ástralíu hafa mælt mjög sterkan
hafstraum sem ber kaldan sjó frá
Suðurskautslandinu norður á bóginn
meðfram risastórri sléttu á hafs-
botninum. Rannsóknir á slíkum
straumum eru taldar geta hjálpað
vísindamönnum að fylgjast með
áhrifum loftslagsbreytinga á heims-
höfin.
Skýrt er frá mælingunum í grein
sem birt hefur verið á vefsíðu tíma-
ritsins Nature Geoscience.
Vísindamenn undir forystu
Yasushi Fukamachi við Hokkaido-
háskóla í Japan notuðu átta mæli-
tæki sem komið var fyrir á 3.500
metra dýpi á Kerguelen-sléttunni,
nálægt Suðurskautslandinu. Í ljós
kom að straumurinn flutti rúmlega
12 milljónir rúmmetra á sekúndu af
mjög köldu og söltu vatni frá Suður-
skautslandinu norður á bóginn.
Þetta mun vera fjórum sinnum
meira magn en í næststerkasta
djúpstraumnum sem mældur hefur
verið við Suðurskautslandið.
Á þessum tveimur árum var
meðalhraði straumsins um 20 senti-
metrar á sekúndu og er það mesti
hraði sem mælst hefur á hafstraumi
á svo miklu dýpi, að sögn fréttastof-
unnar AFP.
Mestur var hraði straumsins um
700 metrar á klukkstund og hann
flutti allt að 30 milljónir rúmmetra á
sekúndu.
Mikilvægar rannsóknir
Vefsíða tímaritsins Nature hefur
eftir Richard Alley, jarðvísinda-
manni við Ríkisháskóla Pennsylv-
aníu, að rannsóknir á slíkum haf-
straumum geti hjálpað vísinda-
mönnum að spá um hvernig
heimshöfin og jörðin bregðist við
aukinni losun koltvísýrings. Ef hit-
inn fari að mestu í að verma djúpsjó-
inn frekar en yfirborðssjóinn hækki
sjávarborðið minna en ella vegna
þess að kaldur sjór í hafdjúpunum
þenst minna út en hlýr yfirborðs-
sjór.
Hafstraumarnir ráða einnig miklu
um það hversu mikið af koltvísýringi
höfin geta bundið. Plöntusvif vinnur
lífræna næringu úr koltvísýringi við
ljóstillífun. Þegar það deyr sekkur
það en sjávarstraumurinn ræður því
hvort það fer niður á hafsbotninn,
þannig að kolefnið safnast þar fyrir,
eða berst aftur upp á yfirborðið.
Fundu sterkan
djúpstraum
Gæti hjálpað vísindamönnum að
spá um áhrif loftslagsbreytinga
Heimild: Antarctic Climate and Ecosystems Cooperative Research Centre
HAFSTRAUMUR VIÐ SUÐURSKAUTSLANDIÐ
Vísindamenn hafa fundið mjög sterkan hafstraum nálægt Suðurskautslandinu, en hann er á við 40 Amasonfljót og
rannsóknir á honum gætu hjálpað vísindamönnum að fylgjast með áhrifum loftslagsbreytinga á heimshöfin.
Miðlar varma
til loftsins
Hlýr yfirborðsstraumur
Kaldur, saltur djúpstraumur
HRINGRÁS HAFSTRAUMA
Hefur einnig verið kölluð færiband heimshafanna,
temprar loftslagið í heiminum
NÝFUNDNI STRAUMURINN
Er hluti af hringrásarkerfi heimshafanna. Djúpstraumurinn meðfram
Kerguelen-sléttunni er hluti af sjávarstraumakerfi sem ræður úrslitum um
hversu mikinn hita og koltvísýring höfin geta tekið í sig
Ross
SUÐURSKAUTSLANDIÐ
Adelie
ÁSTRALÍA
NÝJA-SJÁLAND
Ástralíu-
og SuðurskautsdældKerguelen-slétta
Indlandshaf
Kyrrahaf
SUÐURSKAUTSLANDIÐ
Indlandshaf
Atlantshaf
Salt
Vindur
Landgrunn
Suður-
skautslandsins
Yfirborðssjór
Straumur umhverfis
suðurskautið frá
vestri til austurs
Miðlag
Djúpsjór
Botnvatn
Sjórinn berst norður í
djúphafsflæmið
við Kerguelen-sléttu
í sunnanverðu
Indlandshafi og
breiðist út
Mikilvægur þáttur í hringrásinni
Til verður mikið magn af mjög köldum, söltum sjó á nokkrum
svæðummeðfram strönd Suðurskautslandsins og hann sekkur
síðan á botninn og streymir til annarra djúphafsflæma
Hraðasti djúp-
straumur sem
hefur fundist,
meðalhraðinn er
um 20 cm á
sekúndu
Flytur um
12 milljónir
rúmmetra af
mjög köldum,
söltum sjó
frá Suðurskauts-
landinu á sekúndu
Höfin binda
mikið magn af
koltvísýringi,
sem er sú lofttegund
sem er talin
eiga mestan þátt í
hlýnun jarðar
Þéttur, súrefnis-
ríkur sjór sem
sekkur nálægt
Suðurskautslandinu
BRESKI
stjarneðlis-
fræðingurinn
Stephen Hawk-
ing segir að nær
öruggt sé að
geimverur séu til
en hyggilegast sé
að forðast þær
því að íbúar á
öðrum hnöttum
kunni að vilja
gera innrás á jörðina til að ræna
auðlindum hennar.
„Ef geimverur heimsæktu okkur
kynni niðurstaðan að verða svipuð
og þegar Kólumbus fór til Ameríku.
Það var ekki mjög hægstætt fyrir
frumbyggjana í Norður-Ameríku,“
sagði Hawking í nýjum sjónvarps-
þætti á Discovery Channel.
Hawking segir að jarðarbúar
eigi ekki að reyna að vekja athygli
íbúa á öðrum hnöttum á jörðinni.
Þvert á móti eigi þeir að reyna eins
og þeir geta að forðast samskipti
við þá.
Geimverur
varhuga-
verðar
Stephen
Hawking
Varar við hugsan-
legri innrás
HJÓNASKILNUÐUM aldraðra hef-
ur stórfjölgað í Danmörku á síðustu
árum, að sögn danska dagblaðsins
Politiken. Um 588 hjón yfir 60 ára
aldri fengu skilnað á síðasta ári,
meira en tvöfalt fleiri en fyrir tíu
árum.
Mörg hjónanna ákveða skilnað
þótt þau hafi verið gift í 30-45 ár.
„Hjónin byrja að hugsa um skiln-
að þegar þau eru ekki lengur önn-
um kafin við barnauppeldi eða í
vinnu og fá allt í einu tíma til að
horfa hvort á annað. Þá uppgötva
þau að í rauninni þekkja þau ekki
hvort annað lengur,“ hefur Politi-
ken eftir Margrethe Kähler, hjóna-
bandsráðgjafa á vegum samtaka
eldri borgara í Danmörku.
Fleiri skilja á
gamals aldri
DMÍTRÍ Medvedev, forseti Rússlands, fór í opin-
bera heimsókn til Noregs í gær og hyggst meðal
annars ræða við norsk stjórnvöld um langvinna
deilu ríkjanna um skiptingu lögsögu í Barentshafi.
Norðmenn og Rússar hafa deilt um 176.000 fer-
kílómetra svæði í Barentshafi frá árinu 1970.
Medvedev sagði í viðtali, sem norska dagblaðið
Aftenposten birti á laugardag, að það væri „alveg
mögulegt“ að ríkin tvö næðu málamiðlunarsam-
komulagi um skiptingu lögsögunnar.
Málið verður rætt á fundi Medvedevs með Jens
Stoltenberg, forsætisráðherra Noregs, í Ósló í
dag. Jonas Gahr Støre, utanríkisráðherra Noregs,
sagði þó í gær að ekki væri búist við samkomulagi
um málið á fundinum. „Andrúmsloftið í viðræðun-
um er jákvætt en eins og ég hef sagt áður þá næst
ekki samkomulag á svo stuttum tíma,“ sagði utan-
ríkisráðherrann í sjónvarpsviðtali. „Við færumst
þó nær samkomulagi með hverjum deginum sem
líður.“
Fyrst og fremst kurteisisheimsókn
Leiðtogarnir ætla einnig að ræða orkumál, sam-
starf við stjórnun fiskveiða, loftslagsmál, kjarn-
orkuafvopnun og málefni norðurheimskautsins.
Talið er að á norðurskautssvæðinu séu meðal ann-
ars miklar olíu- og gaslindir og vísindamenn jarð-
fræðistofnunar Bandaríkjanna, USGS, hafa sagt
að ef til vill séu þar allt að 100 milljarðar fata af
olíu.
Gert er ráð fyrir því að leiðtogarnir undirriti
nokkra samninga en ekki hefur verið skýrt frá efni
þeirra. Þetta er þó fyrst og fremst „kurteisisheim-
sókn“ því samskipti landanna hafa verið mjög vin-
samleg, að sögn Indra Øverlands, yfirmanns
Rússlandsdeildar Alþjóðamálastofnunar Noregs.
Ræða deilu um Barentshaf
Reuters
Kurteisisheimsókn Dmítrí Medvedev Rússlandsforseti, eiginkona hans Svetlana og Haraldur Noregskonungur slá á létta strengi við móttökuathöfn í Ósló.
 Dmítrí Medvedev Rússlandsforseti í heimsókn í Noregi og ræðir meðal annars
málefni norðurheimskautsins á fundi með Jens Stoltenberg forsætisráðherra