Morgunblaðið - 29.05.2010, Side 22

22 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2010
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Tekjur sveitarstjórnar Álftaness
nægja ekki til að standa straum af
afborgunum lána, hvað þá af leigu-
greiðslum, einkum vegna sundlaug-
ar og íþróttahúss, þrátt fyrir að sett
hafi verið 10% álag á útsvar og fast-
eignaskattur hækkaður. Til að „ein-
hver afgangur“ myndist frá rekstri
þarf álagið á útsvarið og fasteigna-
skattinn að standa að minnsta kosti
fram yfir árið 2015.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í drögum að greinargerð með
áætlun fjárhaldsstjórnar fyrir árin
2011-2015 sem lögð voru fram á bæj-
arstjórnarfundi í fyrradag.
Eftir að Álftanes varð greiðslu-
þrota fékk sveitastjórnin endurskoð-
unarfyrirtækið KPMG til að gera
áætlun um rekstur sveitarfélagsins.
Fjárhaldsstjórnin hefur nú endur-
skoðað áætlunina.
Samkvæmt endurskoðuninni
aukast tekjur á milli ára en jafn-
framt er gert ráð fyrir að lán og
launatengd gjöld lækki á árinu 2011
um 37 milljónir frá áætlun KPMG,
um 9,2 milljónir á árinu 2012. Þá er
gert ráð fyrir að önnur útgjöld lækki
um 36 milljónir frá því sem áætlun
KPMG gerir ráð fyrir. Þannig náist
afgangur af rekstri, fyrir fjármagns-
liði, upp á 306 milljónir árið 2013.
Fjárhaldsstjórnin telur að hægt sé
að ná þessum rekstrarbata án þess
að skerða þurfi þjónustu, umfram
það sem segir í skýrslu KPMG.
Yfirvinnuþak í næsta bæ
Fjárhaldsstjórnin vekur sérstaka
athygli á háum yfirvinnugreiðslum
hjá sveitarfélaginu en hefðu sömu
reglur gilt á Álftanesi og hjá ná-
grannasveitarfélagi hefði mátt spara
26 milljónir, eingöngu við rekstur
leikskóla árið 2008.
Hjá sveitarfélaginu hafi nokkuð
verið um greiðslur umfram kjara-
samninga, m.a. fyrir unna og óunna
yfirvinnu. Sem dæmi um miklar yf-
irvinnugreiðslur er nefnt að greidd
var yfirvinna ásamt launatengdum
gjöldum vegna leikskóla í sveitarfé-
laginu fyrir 30,3 milljónir. Í ná-
grannasveitarfélagi Álftaness sé sú
regla hins vegar viðhöfð að hver
starfsmaður á leikskóla megi ekki
vinna meira en sem nemur samtals
30 klukkustundum í yfirvinnu á ári.
Hjá Álftanesi sjái þess á hinn bóginn
merki að greiddar hafi verið fleiri yf-
irvinnustundir til einstakra starfs-
manna í einum mánuði en sem þessu
nemur. Ef þessi regla hefði gilt hjá
sveitarfélaginu hefði yfirvinna ásamt
launatengdum gjöldum verið um 4
milljónir á árinu 2008 en ekki 30,3
milljónir vegna leikskóla.
Helmingað við uppmælingu
Í báðum leikskólm sé greitt sam-
tals 34,38 klukkustundir á dag fyrir
ræstingu. Samkvæmt nýrri uppmæl-
ingu eigi hins vegar að greiða 16,45
klukkustundir á dag. Þannig sér
verið að borga fyrir um tvöfalt
fleiri tíma en uppmæl-
ingin segi til um. Hægt
sé að nefna fleiri þann-
ig dæmi.
Álag á íbúa Álftaness
fram yfir árið 2015
Hefðu getað spar-
að 26 milljónir í
rekstri leikskóla
með yfirvinnuþaki
Launakostnaður
sem hlutfall af tekjum
Sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu
önnur en Álftanes:
Sveitarfélagið Álftanes:
Í drögunum segir að þegar rekstur
sveitarfélagsins sé skoðaður sé það
einkum tvennt sem skeri sig úr.
Annars vegar mjög mikill launakostnaður
sveitarfélagsins og hins vegar mikill
rekstrarkostnaður grunn- og leikskóla.
Laun og launatengd gjöld hafi aukist
mjög sem hlutfall af tekjum; úr 52,6%
árið 2004, í 62,6% árið 2006 og í 72,2%
árið 2009 þegar hámarki var náð.
49,3%
65,5%
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Kornrækt hefur aukist mjög á und-
anförnum árum og taldir eru mögu-
leikar til að fjórfalda hana. Það
myndi samsvara öllu kjarnfóðri sem
nú er flutt til landsins. Til þess að
nýta 60 þúsund tonna framleiðslu
þarf hins vegar að þróa frekari úr-
vinnslu. Áhugi er meðal loð-
dýrabænda sem aðstöðu hafa til að
rækta bygg að láta hitameðhöndla
kornið þannig að það henti til fóðr-
unar minka og erlendar rannsóknir
sýna að það nýtist einnig unggrísum
og kálfum.
Íslenska byggið er aðallega notað
í fóður fyrir mjólkurkýr og er þá ým-
ist súrsað eða þurrkað og valsað. Þá
fer nokkuð til framleiðslu í brauð-
gerðarhúsum og tilraunir hafa verið
gerðar með mölun og pökkun í neyt-
endaumbúðir.
Mikið er flutt inn af fóðurkorni,
ekki síst fyrir nautgripi, svín og
hænsni.
Þarf að hita og sprengja byggið
Loðdýrabændur og svínabændur
hafa tekið þátt í kornræktarbylting-
unni með kúabændum enda þurfa
þeir að koma úrgangi frá dýrunum í
lóg og hann nýtist vel sem áburður á
akra. Byggið nýtist þó ekki að fullu
og þarf að gefa innflutt fóðurkorn
með.
„Við reyndum að nota kornið okk-
ar eingöngu en náðum ekki nógu
góðum árangri. Dýrin urðu ekki
nógu stór og við höfum því flutt inn
sérstaklega meðhöndlað bygg og
notað til helminga á móti okkar upp-
skeru,“ segir Sigurður Jónsson,
minkabóndi í Ásgerði í Hruna-
mannahreppi.
Bragi Líndal Ólafsson fóðurfræð-
ingur skýrir þetta með því að benda
á að minkarnir séu rándýr með
stuttan meltingarveg og þau hafi
takmarkaða möguleika til að melta
kornfóður.
Í dönskum fóðurverksmiðjum er
byggið hitameðhöndlað og sterkjan
sprengd á svipaðan hátt og þegar
kornflex er búið til. Síðan er það
valsað. Þannig verður það melt-
anlegra fyrir loðdýrin og vatns-
drægnin eykst sem eykur samloðun
en það er kostur þegar verið er að
laga loðdýrafóður.
Gagnast grísum og kálfum
Sigurður og Þorbjörn sonur hans í
Ásgerði, Bragi og Sigurður Ágústs-
son í Birtingaholti fóru til Danmerk-
ur í vetur til að kynna sér þessa
framleiðslu og gerðu bændum grein
fyrir athugunum sínum á fundi á
Flúðum. Sigurður er með korn-
þurrkunarstöð í Birtingaholti og
þeir félagarnir hafa verið að kanna
hvort sú aðstaða gæti komið að not-
um, með viðbótartækjum, við upp-
byggingu á lítilli verksmiðju til að
hitameðhöndla bygg fyrir loðdýr og
fleiri húsdýr. Kornið þarf að bleyta
fyrir þessa framleiðslu þannig að
kostnaður við þurrkun sparast.
Talið er loðdýraræktin noti nú 300
til 400 tonn af byggi og hveiti á ári
og er hluti þess valsað og hita-
meðhöndlað bygg sem er dýrt fóður
hingað komið. Talið er hagkvæmt að
framleiða þetta fóður hér og sér-
staklega myndu þeir loðdýrabændur
sem sjálfir hafa aðstöðu til að rækta
korn hafa áhuga á því. Sú fram-
leiðsla myndi hins vegar ekki duga
til að standa undir fjárfestingu í
nauðsynlegum tækjabúnaði og
rekstri. Því hefur verið litið til ann-
arra búgreina sem nota innflutt
korn.
Bragi bendir á að hitameðhöndlað
bygg myndi gagnast öðrum skepn-
um, ekki síst ungviði þar sem melt-
ingarvegur er tiltölulega óþrosk-
aður. Nefnir hann að hagstætt sé að
gefa grísum þetta fóður fyrstu 6-7
vikurnar og gyltunum á meðgöngu.
Rannsóknir sýni að grísir vaxi hrað-
ar þegar þeir hafa aðgang að þessu
fóðri með mjólkinni og eftir fráfær-
ur. Sama gildi um ungkálfa sem fái
nú innflutt kjarnfóður. Hins vegar
er ekki talið að þetta fóður gagnist
hænsnum sem fá aðallega innflutt
hveiti, maís og soja. Erlendis hafa
verið þróaðar aðferðir til að gera
bygg hæft til að gefa hænsnfuglum.
Þarf að reikna til enda
Samkvæmt fyrstu áætlun gæti
tækjabúnaður til að framleiða þetta
fóður kostað 15-20 milljónir kr.
Bragi segir að vega þurfi stofnkostn-
aðinn við að koma upp aðstöðunni á
móti hagræðinu sem hægt er að ná.
„Það dæmi hefur ekki verið reiknað
til enda,“ segir hann.
„Svínabændur hafa sýnt áhuga á
þessu og ef kúabændur sem sjálfir
rækta korn vildu nýta þessa aðstöðu
væri kominn grundvöllur fyrir þess-
ari framleiðslu,“ segir Sigurður
Jónsson.
Kornflex
fyrir minkana
 Nauðsynlegt er að hitameðhöndla
og sprengja byggið svo það nýtist til
fulls í fóður minka, unggrísa og kálfa
Passað upp á hvolpana Hvítrefurinn skilar verðmætum afurðum.
Kornræktin eykst
» Kornrækt hefur aukist og
skilar nú um 16 þúsund tonna
uppskeru á ári. Meginhlutinn
er bygg.
» Sérfræðingar telja unnt að
þre- til fjórfalda uppskeruna.
Fjórföldun þýðir yfir 60 þús-
und tonna framleiðslu á ári.
Samsvarar það öllu kjarnfóðri
sem flutt er inn til landsins.
» Til þess að unnt sé að stór-
auka kornræktina þarf fjöl-
breyttari úrvinnslu byggs sem
nú er mest notað sem kjarn-
fóður í kýr. Möguleikarnir liggja
ekki síst í aukinni notkun í loð-
dýrarækt, svínarækt og naut-
griparækt.
Bygging sundlaugar og endur-
bætur á íþróttahúsi hafa leikið
fjárhag Álftaness grátt. Eitt er
að reisa slík mannvirki, annað að
reka þau. Morgunblaðið spurðist
fyrir um þá rekstraráætlun sem
lá fyrir þegar ákveðið var að ráð-
ast í framkvæmdirnar.
Pálmi Þór Másson bæjarstjóri
sagði í gær að við leit í skjala-
safni bæjarins hafi slík rekstr-
aráætlun ekki fundist.
Samkvæmt skýrslu KPMG
nema núvirtar skuldbindinga
vegna íþróttahúss og sundlaug-
ar um þremur
millj-
örðum.
Áætlun finnst ekki
HVAÐ UM REKSTURINN?