Morgunblaðið - 29.05.2010, Blaðsíða 24

24 FréttirVIÐSKIPTI/ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2010
Bjarni Ólafsson
bjarni@mbl.is
Leiða má að því líkur að nýju bank-
arnir hafi keypt yfirdrátt heimil-
anna af gömlu bönkunum með 40
prósenta afslætti, að sögn Breka
Karlssonar, forstöðumanns Stofn-
unar um fjármálalæsi.
Seðlabankinn birti í síðustu viku
bráðabirgðagögn um reikninga ís-
lenska bankakerfisins og er það í
fyrsta sinn frá bankahruni sem
þessar tölur eru birtar. Kemur þar
fram að í september 2008 námu yf-
irdráttarlán hjá íslenskum bönkum
251,5 milljörðum króna. Þremur
mánuðum síðar, eða í desember
sama ár, nemur yfirdráttur í bókum
bankanna 129,7 milljörðum króna.
Breki sendi Seðlabankanum fyrir-
spurn um hvernig stæði á þessu.
„Svarið var að Seðlabankinn færir
yfirdráttarlán ekki sem stöðu gagn-
vart viðskiptavinum bankanna,
heldur eins og þau eru bókfærð í
bönkunum. Gögn Seðlabankans
sýna þess vegna ekki hvort krafa
bankanna á viðskiptavini og heimili í
formi yfirdráttar hefur hækkað,
heldur aðeins hver bókfærð staða
hjá bönkunum er.“
Ýmsar ástæður geta legið fyrir
því af hverju yfirdrátturinn er bók-
færður lægri en sem nemur heild-
arkröfum á viðskiptavini. Hluti af
yfirdrættinum gæti hafa verið hjá
erlendum aðilum og þar með ekki
flust yfir á nýju bankana og þá getur
verið að bankarnir hafi farið varlega
í að bókfæra yfirdrátt vegna þess að
óvissa hafi verið um heimtur á lán-
unum.
Breki segir hins vegar að sé gert
ráð fyrir því að nýju bankarnir hafi
fengið yfirdráttarlánin á 40 pró-
senta afslætti hafi verið um mjög
góða fjárfestingu að ræða fyrir
bankana, því hann hafi ekki séð neitt
sem bendi til þess að viðskiptavinum
bankanna hafi verið veittur afsláttur
af skuldum sínum við stofnanirnar.
„Þegar verðbólgan var sem mest
báru yfirdráttarlán vexti upp á tutt-
ugu prósent eða meira og eru bank-
arnir því ekki lengi að vinna upp
fjárfestinguna, þegar höfuðstóllinn
er fenginn með afslætti.“
Vextir á yfirdráttarlánum ein-
staklinga eru hjá nýju bönkunum
þremur á bilinu 13,75-14 prósent og
eru verðtryggðir. Hverjar 100 krón-
ur í útlánum hjá bönkunum á þess-
um krónum skila þeim því um fjór-
tán krónum á ári og við það bætast
svo áhrif verðbólgu. Ef viðkomandi
banki hefur fengið kröfuna á sextíu
krónur gæti ávöxtunin því numið
ríflega 30 prósentum á ári eða
meira.
Fengu yfirdráttarlánin á afslætti
 Bókfærður yfirdráttur hjá bankakerfinu lækkaði um nær helming milli september og desember árið
2008  Forstöðumaður Stofnunar um fjármálalæsi telur nýju bankana hafa fengið lánin með afslætti
Yfirdráttarlán
í bankakerfinu
» Samkvæmt bráðabirgðatöl-
um Seðlabanka Íslands námu
yfirdráttarlán bankakerfisins
251,5 milljörðum króna í sept-
ember 2008.
» Í desember sama ár námu
yfirdráttarlán bankanna 129,7
milljörðum króna og í desem-
ber 2009 voru þau 124,9 millj-
arðar.
» Yfirdráttarlán í erlendri
mynt hjá íslenskum bönkum
námu í september 2008 110,7
milljörðum króna, en í desem-
ber sama ár voru þau 55,3
milljarðar.Morgunblaðið/Kristinn
Lán Yfirdráttur er með dýrustu lánum sem fást, en vextir á þeim eru í kringum fjórtán prósent og verðtryggðir.
Þórður Gunnarsson
thg@mbl.is
Hagfræðingurinn Daniel Gros telur
að endurreist fjármálakerfi á Íslandi
þurfi að vera minna og einfaldara en
áður var. „Með því á ég við hefð-
bundna banka sem taka við inni-
stæðum og lána einstaklingum og
fyrirtækjum. Eins og Íslendingar
hafa kynnst getur risavaxið fjár-
málakerfi verið hættulegt fyrir fá-
menna þjóð,“ segir hann í samtali við
Morgunblaðið.
Einföld fjármálaþjónusta
Gros nefnir að uppbygging ís-
lenska hagkerfisins sé nokkuð ein-
föld: „Stærstur hluti þess gjaldeyris
sem kemur inn í landið er vegna út-
flutnings á sjávarafurðum og áli.
Vatnsaflsvirkjanir og framkvæmdir
tengdar þeim hafa einnig verið
veigamikill þáttur raunhagkerfisins.
Þessir atvinnuvegir krefjast ekki
mjög þróaðrar fjármálaþjónustu, þó
svo að hefðbundinnar fjármögnunar
sé vitaskuld þörf. Einfalt, lítið og
stöðugt bankakerfi getur útvegað þá
þjónustu. Ef íslensk fyrirtæki þurfa
á flókinni fjármálaþjónustu að halda
í sinni starfsemi, ættu þau að sækja
slíka þjónustu til erlendra banka.“
Hagfræðingurinn bendir á að eng-
inn myndi hafa trú á því í dag ef Ís-
lendingar hæfust handa við að
byggja upp voldugt fjármálakerfi.
Hins vegar sé mikill fjöldi fólks hér á
landi sem hafi þekkingu á banka-
rekstri, sem felur í sér sóknarfæri
fyrir erlenda banka. „Í Lúxemborg
eru nánast engir lúxemborgskir
bankar, þar eru bara útibú eða dótt-
urfélög banka frá öðrum löndum. Ef
bankarnir á Íslandi eru í erlendri
eigu þurfa Íslendingar ekki að halda
uppi jafn umfangsmiklu eftirliti og
nú er, því yrði að einhverju leyti út-
vistað til erlendra aðila.“
Gros segir að mikilvægt sé fyrir
Íslendinga að fjármögnun sé í aukn-
um mæli byggð á innlendu fjár-
magni. „Til framtíðar ætti að treysta
meira á innlendan sparnað. Á síðustu
árum nýttu of margir erlenda fjár-
mögnun, sem endaði ekki vel eins og
mörg fyrirtæki og heimili eru til
vitnis um. En til þess að það gerist
þarf sparnaðarhlutfall á Íslandi að
hækka verulega.“
Innlend skráning óhentug
„Samkvæmt einföldum lögmálum
um stærðarhagræði er Ísland of lítið
fyrir hlutabréfamarkað líkt og er í
stærri löndum,“ nefnir Gros. Rafræn
viðskipti með hlutabréf geri það að
verkum að íslenskum fyrirtækjum
sé hugsanlega betur borgið í erlend-
um kauphöllum. „Þó auðvitað geti
verið einhvers konar eftirmarkaður
með hlutabréf á Íslandi,“ segir hann.
Einfaldara og minna
fjármálakerfi á Íslandi
 Flókin fjár-
málaþjónusta verði
fengin erlendis frá
Morgunblaðið/hag
Málstofa Gros ræddi hugmyndir sínar um framtíðarskipan fjármálakerf-
isins á málstofu í Háskóla Íslands. Til hægri er Sigríður Benediktsdóttir.
Borgarar annarra ríkja en Banda-
ríkjanna gátu í gær loksins fest
kaup á Apple iPad snertiskjátölv-
unni, en formleg sala á vörunni er
nú hafin í Ástralíu, Kanada, Frakk-
landi, Þýskalandi, Japan, Spáni,
Sviss og Bretlandi. Lengri tími mun
líða þar til Apple leyfir sölu á
undragripnum hér á landi, en sam-
kvæmt upplýsingum frá Apple
VAD á Íslandi munu höfuðstöðv-
arnar í Bandaríkjunum væntanlega
gefa grænt ljós á söluna í haust.
Íslenskir iPad áhugamenn eru þó
ekki alveg heillum horfnir því að
minnsta kosti tvær íslenskar vefsíð-
ur bjóða iPad til sölu, en það eru
síðurnar buy.is og isiminn.is, en
tölvurnar kosta þar frá tæpum
hundrað þúsund krónum.
Líkt og með fleiri vörur, sem
komið hafa frá Apple undanfarin
ár, hefur iPad-tölvan reynst gríð-
arlega vinsæl og í byrjun maí höfðu
um milljón eintök selst og hefur
verð hlutabréfa í Apple hækkað
hratt eftir að tölvan kom fyrst út í
byrjun apríl á þessu ári.
Reuters
Eftirvænting Víða um heim var mikil eftirvænting hjá fólki eftir því að
koma höndum á iPad tölvur og voru langar biðraðir við verslanir Apple.
Alþjóðlegur iPad
Daniel Gros nefnir að erlendir
fjárfestar muni ekki koma að ís-
lenska fjármálakerfinu að sjálfu
sér. Ein leiðin til að alþjóðavæða
kerfið væri að nýta danska
bankann FIH, sem Seðlabankinn
tók sem veð gegn neyðarláni til
Kaupþings: „Íslenska ríkið á nú
danska bankann FIH með óbein-
um hætti. Hægt væri að væri að
sameina ríkisbankann NBI þeim
banka. Sameinaður banki yrði
síðan á ábyrgð danskra eftirlits-
aðila. Stjórnvöld þurfa að vera
skapandi í hugsun til að finna
varanlegt fyrirkomulag á ís-
lenska fjármálakerfinu.“
Sameining
við NBI?
FIH Í DANMÖRKU
www.birkiaska.is
Birkilauf- Betulic
Birkilauf hefur góð áhrif á bæði vökvajafnvægi
líkamans og húð, örvar starfsemi nýrna og þvagfæra.
Hraðar efnaskiptum og losar vatn úr líkamanum,
dregur úr bólgum og afeitrar líkamann (detox).