Fréttablaðið - 08.12.2011, Blaðsíða 34

8. desember 2011 FIMMTUDAGUR
ASKJA · Krókhálsi 11 · 110 Reykjavík · Sími 590 2100 · askja.is
Viðurkenndur sölu- og þjónustuaðili Mercedes-Benz og KIA á Íslandi.
Volkswagen Passat
árg. 2007, ekinn 62 þús. km.
1968cc, dísil, sjálfsk.
Verð 3.250.000 kr.
Toyota RAV4
árg. 2007, ekinn 63 þús. km.
2000cc, bensín, sjálfsk.
Verð 3.290.000 kr.
Mini One
árg. 2006, ekinn 99 þús. km.
1364cc, dísil, beinsk.
Verð nú 1.490.000 kr.
Kia Sorento 4x4
Eigum úrval notaðra Kia
Sorento sportjeppa, dísil
eða bensín. Nánar á askja.is
Verð frá 2.290.000 kr.
Volkswagen Golf
árg. 2007, ekinn 33 þús. km.
1600cc, bensín, sjálfsk.
Verð 1.990.000 kr.
Hyundai Sonata
árg. 2008, ekinn 91 þús. km.
2000cc, bensín, sjálfsk.
Verð nú 1.890.000 kr.
Peugeot
árg. 2005, ekinn 72 þús. km.
1400cc, bensín, beinsk.
Verð 1.290.000 kr.
Toyota Avensis
árg. 2006, ekinn 112 þús. km.
1794c, bensín, sjálfsk.
Verð 1.890.000 kr.
TILBOÐSBÍLL
TILBOÐSBÍLL
Verð áður 2.290.000 kr.
Verð áður 1.790.000 kr.
Í nýlegri blaðagrein hefur for-stjóri Landsvirkjunar, Hörður
Arnarson, greint frá því að hug-
mynd þeirra Landsvirkjunar-
manna sé að kaupa upp netalagn-
ir og hlunnindi nokkurra bænda
við Þjórsá og telur hann sig síðan
getað ráðskast með og gjörbreytt
öllu vistkerfi Þjórsár. Þetta full-
yrði ég að stríði gegn gildandi
lögum, reglum og almennu sið-
ferði.
Um veiðirétt á Íslandi gilda
margvísleg lög sem verið væri
að brjóta ef þessar hugmyndir
gengju eftir og ber fyrst að nefna
lög um lax- og silungsveiði. Veiði-
rétturinn er eins og önnur hlunn-
indi, lögvarin eignarréttindi sem
stjórnarskrá landsins stendur
vörð um. Veiðiréttinn og önnur
hlunnindi er ekki hægt að selja
frá jörðum og hefur svo lengi
verið. Markmið laganna er að
kveða á um veiðirétt í ferskvatni
og skynsamlega, hagkvæma og
sjálfbæra nýtingu fiskistofna þar
og verndun þeirra.
Stjórn og nýting veiðiréttinda
á hverju vatnasvæði er í höndum
lögskipaðs veiðifélags sem kýs
sér stjórn sem starfar í umboði
félagsmanna, einnig þeirra sem
eiga netaveiðiréttindi. Ekki er
hægt að skerða þennan rétt.
Utanaðkomandi aðili getur ekki
keypt einstakar jarðir og breytt
lífríki fljótsins, skaðað hagsmuni
annarra og breytt arðskrá veiði-
félags upp á sitt eindæmi með
alvarlegum afleiðingum fyrir
núverandi eigendur og komandi
kynslóðir.
Aðild að veiðiréttindum í
Þjórsá eiga um 160 lögbýli, u.þ.b.
500 aðilar. Forsjá þeirra er í
höndum Veiðifélags Þjórsár sem
er skylt að tryggja vöxt og við-
gang fiskistofna og sjálfbæra
nýtingu þeirra.
Rétt er að hafa í huga að engin
formleg beiðni hefur enn bor-
ist til Veiðifélags Þjórsár frá
Landsvirkjun er varðar breyt-
ingar á vatnsrennsli í Þjórsá eða
virkjunar áform á vatna svæðinu.
Telur Landsvirkjun sig geta
keypt upp öll lögbýlin við ána?
Veiðifélagið hefur skyldum að
gegna lögum samkvæmt. Skyldur
veiðifélagsins eru marg þættar,
m.a. að tryggja jafnræði milli
landeigenda, að standa vörð um
heildarhagsmuni allra og vernd-
un lífríkisins alls. Þessar skyldur
koma skýrt fram í lögum um lax-
og silungsveiði.
Ef hægt væri að kaupa upp
einstakar jarðir, breyta ánni og
hefja þar orkuframleiðslu sem
hefði áhrif á vistkerfið væru
allar veiðiár á Íslandi meira og
minna í uppnámi, t.d. Grímsá,
Norðurá, Langá og Laxá í Kjós.
Þarna gætu bændur við foss-
ana í ánum hafið framleiðslu á
raforku og nýtt orku eða vatn á
annan hátt. Um meðferð og nýt-
ingu vatnsfalla gilda ströng lög,
sbr. veiðilöggjöfina, vatnalög, lög
um stjórn vatnamála og náttúru-
verndarlög. Þá hafa ýmsir
alþjóðasamningar þýðingu,
svo sem samningurinn um líf-
fræðilega fjölbreytni og Bernar-
samningurinn.
Það hafa lengi verið ákvæði í
lögum sem banna röskun á vist-
kerfi vatna, tryggja eðlilega
gönguför fiska og áframhald-
andi veiði til að jafna arðinum af
henni á hendur þeirra sem hlut
eiga í veiðivatni. Elstu ákvæði í
þessu efni er að finna í Grágás og
fjalla um samveiði. Þá eru einn-
ig í Járnsíðu og Jónsbók hliðstæð
ákvæði um friðun á fiski í ám og
vötnum.
Í meginreglu 7. gr. vatnalaga
frá 1923 er mælt fyrir um að ekki
megi breyta vatnsbotni, straum-
stefnu eða vatnsmagni vatna-
kerfis nema sérstök heimild eða
lagaleyfi sé til þess.
Árið 1990 var gert samkomu-
lag um að gera fiskveg framhjá
Búðafossi við Árnesey – með
fjármagni frá Landsvirkjun og
Fiskræktarsjóði. Framkvæmdin
átti að vera endurgjald Lands-
virkjunar fyrir þá röskun sem
virkjunarframkvæmdir á afrétti
ollu. Landsvirkjun stóð einn-
ig að umbótum við Hestafoss í
Árneskvíslinni til að auðvelda
fiski för um svæðið. Við þetta
opnaðist göngufiski 25 km leið
upp í efri hluta árinnar, allt að
Þjófafossi við Búrfell og í fisk-
gengar ár í Þjórsárdal. Óvíst er
hvaða afleiðingar nýjar hugmynd-
ir hafa á samkomulag frá þessum
tíma og væntanlega þyrfti að taka
upp alla þá samninga.
Gott dæmi um afar róttæka
breytingu á vatnsfalli, sem orðið
hefur frá því byggð hófst hér á
landi, er í Þjórsá við Árnes. Í tím-
ans rás hefur straumvatnið grafið
sig meir og meir niður í vestari
kvíslinni sem var trúlega sára lítil
fyrst í stað. Vatnsmagnið hefur
nú aukist á kostnað eystri kvíslar-
innar, sem er reyndar enn tölu-
vert vatnsfall. Í grein sem Einar
Hannesson skrifaði um veiði-
mál í Tímann hinn 28. desember
1993, hafði hann eftir Sigurjóni
Rist „að Búðafoss muni með öllu
hverfa með tímanum, því Þjórsá
haldi áfram að brjóta sig niður í
farveginn ofan við fossinn. Smám
saman jafnast þannig út hæðar-
munur á löngum kafla og þegar
jafnvægi næst verða vafalaust
aðeins flúðir eftir, eins og sjá má
nokkru ofar í ánni.“
Eftir stendur að það væri óeðli-
legt að hægt væri að breyta vist-
kerfi Þjórsár þannig að örfáir
nytu góðs af en aðrir fengju ekk-
ert. Enginn er hafinn yfir lög og
almennt viðskiptasiðferði. Áætl-
un Landsvirkjunar er viðsjárverð
og líkleg til að rústa mikilvægum
fiskistofnum á öllu vatnasvæði
Þjórsár.
Viðsjárverð virkjun
Fjárhagsáætlun hvers árs er góður mælikvarði á mat
þeirra sem hana gera um hvað er
mögulegt og hvað ekki. Meirihluti
sjálfstæðismanna í Reykjanesbæ
hefur nú lagt fram fjárhags-
áætlun sína fyrir árið 2012. Hún
er í senn uppgjör þeirra við níu
ára valdatímabil sitt um leið og
hún er sýn þeirra á þá framtíð
sem þeir hafa byggt upp íbúum
Reykjanesbæjar til handa.
Allt til sölu
Það er öllum ljóst að sú fjárhags-
áætlun sem nú hefur verið lögð
fram er full af óvissuþáttum. Það
er sameiginlegur skilningur að
hana beri ekki að afgreiða fyrr en
sem mest af þeirri óvissu hefur
verið eytt. En hún gefur þó vís-
bendingar um hve alvarleg staða
bæjarins er í raun og veru. Til
þess að unnt verði að reka bæjar-
félagið áfram þurfa allir þeir
óvissuþættir sem til staðar eru að
falla með okkur. Og verðum við þá
að selja þær eignir sem eftir eru?
Við þurfum að selja skulda-
bréfið í HS Orku, og við verðum
að selja einhvern hlut okkar í HS
Veitum ef mögulegt er. Við höfum
þegar selt landareignina á Reykja-
nesi, til greiðslu á helmingi þess
fjármagns tekjuskatts sem mynd-
aðist við umdeilda sölu á Hitaveitu
Suðurnesja. Það sem verra er – við
eigum líka eftir að borga landið
sem búið er að selja! Áfram skuld-
um við þó um það bil 900 milljónir
af fjármagnstekjuskattinum.
Á undanförnum árum hefur hall-
að undan fæti, um leið og frétt-
ir hafa borist af stöðugt vaxandi
skuldum bæjarsjóðs. Þær skuldir
og skuldbindingar námu á síðasta
ári tæpum 29 milljörðum króna,
eða 395% af tekjum bæjarsjóðs.
Samkvæmt sveitarstjórnarlögum
mega þessar skuldir þó ekki nema
hærri upphæð en 150% af tekjum
bæjarsjóðs eða um það bil ellefu
milljörðum króna. Það þarf því
samkvæmt reikningum bæjar-
sjóðs að spara um það bil 9 millj-
arða á næstu árum. Við þurfum
að spara, um leið og við tryggjum
rekstrarhæfi bæjarins til fram-
tíðar.
Reykjanesbær og Eftirlitsnefndin
Skýrsla rannsóknarnefndar
Alþingis um aðdraganda hrunsins
sýnir okkur að flestar þær upp-
lýsingar sem þurfti til að forð-
ast hrunið lágu fyrir. Lærdómur-
inn hlýtur að vera sá að enginn er
eyland þegar að opinberri umsýslu
kemur. Þeim upplýsingum sem
fyrir liggja á að deila með þeim
hagsmunaaðilum sem hlut að eiga.
Í tilfelli Reykjanesbæjar eru það
íbúar bæjarins sem nú eiga rétt
á þeim upplýsingum sem fyrir
liggja. Þeim upplýsingum ráða
eftirlitsnefndin og bæjarstjórn
nú yfir. Það getur varla talist boð-
legt nú þegar ljóst er að erfiðleik-
ar steðja að að þeim upplýsingum
sé haldið leyndum. Það gildir ekki
lengur að segja „Ykkur kemur
þetta ekki við“ því það erum við
íbúarnir sem þó borgum brúsann
ef illa fer.
Eftirlitsnefnd um fjármál
sveitar félaga hefur nú um langt
skeið kallað eftir upplýsingum um
stöðu bæjarsjóðs Reykjanes bæjar.
„Hlutverk nefndarinnar er að
fylgjast með reikningsskilum og
fjárhagsáætlunum sveitarfélaga
og að hafa eftirlit með því að fjár-
stjórn sveitarfélaga sé í samræmi
við ákvæði sveitarstjórnarlaga.
Leiði athugun nefndarinnar í ljós
að afkoma sveitarfélags sé ekki í
samræmi við ákvæði laganna eða
fjármál sveitarfélagsins stefni
að öðru leyti í óefni skal nefndin
aðvara viðkomandi sveitarstjórn
og kalla eftir skýringum“. Það
hefur eftirlitsnefndin þegar gert.
Nærvera nefndarinnar vekur
því spurningar um hver hin raun-
verulega staða er. Hvort fjárstjórn
sveitarfélagsins hafi verið í sam-
ræmi við ákvæði sveitarstjórn-
arlaganna, og/ eða hvort fjármál
sveitarfélagsins stefni í óefni?
Er ekki kominn tími til að
útskýra stöðuna. Að endi verði
bundinn á þá óvissu sem misvís-
andi fréttaflutningur um stöðuna
veldur. Að bæjarstjórn og eftir-
litsnefndin sameiginlega útskýri
hver sýn þerra er hvað framtíð
bæjarins varðar. Íbúafundur boð-
aður af þessum aðilum væri góður
vettvangur til þess. Með slíkum
fundi væri svarað kröfum um
aukið íbúalýðræði og gegnsæi í
stjórnsýslunni í kjölfar hrunsins,
um leið og óvissunni yrði eytt.
Menn gætu snúið sér að því að
leysa vandann, í stað þess að deila
um hver hann er.
Er ekki kominn tími til að
menn útskýri stöðuna?
Virkjanir
Orri Vigfússon
formaður NASF,
verndarsjóðs villtra
laxastofna
Fjármál
Hannes
Friðriksson
varabæjarfulltrúi
Samfylkingar í
Reykjanesbæ