Fréttablaðið - 08.12.2011, Blaðsíða 40

40 8. desember 2011 FIMMTUDAGUR
KAFFIVÉLAR - MATVINNSLUVÉLAR - POTTAR & PÖNNUR
SAFAPRESSUR - ELDHÚSÁHÖLD
JÓLIN KOMA
Kynntu þér málið hjá sölumönnum Eirvíkur
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Metal
Íslensk hönnun
Íslenskt handverk
Stefán Bogi gullsmiður
Metal design • Skólavörðustígur 2 • sími 552 5445
Stórhuga baráttufólk fagnaði á ráðstefnu í Mexíkó árið 1975.
Ástæðan var sú að leiðtogar heims-
ins féllust á kröfur um að vinna
markvisst að því að auka jafnrétti
kynjanna. Til þess að sýna viljann
í verki var komið á fót sérstofnun
innan Sameinuðu þjóðanna; UNI-
FEM, sem átti að vinna að þessu
markmiði. Þau voru stórhuga og
bjartsýn. UNIFEM voru gefin tíu
ár til þess að eyða kynbundnu mis-
rétti. Árið 1985 var markmiðinu þó
ekki náð.
Þrjátíu og fimm árum síðar
var aftur fagnað. Ástæðan var
sú að ráðamenn heimsins urðu
við kröfum baráttufólks um allan
heim um að setja á fót fjárhags-
lega sterka stofnun innan SÞ sem
hefði það hlutverk að uppræta
kynja mismunun um heim allan;
UN Women. Krafan kom þó ekki
til af því að ekkert hefði áunn-
ist með starfi UNIFEM. Reyndar
er árangur UNIFEM nánast ótrú-
legur. Sérstaklega þegar tekið er
tillit til þess að Sameinuðu þjóð-
irnar settu aðeins eitt prósent af
heildar fjármagni sínu í að leiðrétta
árhundraða mismunun kynjanna.
Eitt prósent.
En peningar eru ekki allt, þó
að þeir skipti máli. Í gegnum tíð-
ina hafa ótal margar hetjur hætt
lífi sínu í baráttu fyrir því sem við
lítum á í dag sem sjálfsögð mann-
réttindi. Öll vitum við hvaða áhrif
Susan B. Anthony, Rosa Parks,
Aung San Suu Kyi og Wangari
Maathai hafa haft. Færri þekkja
sögu Mirabel-systranna frá Dóm-
iníska lýðveldinu. Systurnar fjórar
voru fremstar í fylkingu í baráttu
gegn einræðisherranum Rafaelo
Trujillo sem stjórnaði landinu með
harðri hendi í þrjá áratugi. Þrátt
fyrir pyntingar og fangelsisvist
héldu systurnar baráttunni ótrauð-
ar áfram þar til Minerva, Patricia
og Antonia voru myrtar á hrotta-
fullan hátt þann 25. nóvember 1960.
Belgica systir þeirra lifði árásina
af og heldur minningu þeirra systra
á lofti. Árlegt sextán daga átak
gegn kynbundnu ofbeldi er haldið
alþjóðlega á dánardegi systranna.
Þær eru mun fleiri kven-
hetjurnar sem við fáum sjaldnast
fregnir af. Dr. Hawa Abdi stóð keik
fyrir framan ógnandi uppreisnar-
menn á griðastað fyrir konur og
börn sem hún starfrækir í heima-
landi sínu Sómalíu, sem talið er
eitt hættulegasta land í heimi. Upp-
reisnarmennirnir hörfuðu. Stuttu
áður var Aisha Ibrahim, 13 ára
samlandi hennar, grýtt til bana.
Aftakan var hegning fyrir að hafa
verið nauðgað af þremur mönnum.
Chhaen býr í Kambódíu og á fjögur
börn. Hún er afmynduð í andliti og
á líkama eftir að svili hennar kast-
aði á hana sýru. Ástæðan? Hún hót-
aði að kæra hann til lögreglu fyrir
að hafa selt sína eigin dóttur. Í dag
berst Chhaen ásamt öðrum fórnar-
lömbum sýruárása fyrir þyngri
refsingum fyrir slíka glæpi.
Annað dæmi: Í Brasilíu er nú
hart tekið á heimilisofbeldi fyrir
tilstilli 20 ára baráttu Maríu de
Penha. Fyrrverandi eiginmaður
hennar beitti hana ofbeldi í ára-
raðir og hún er lömuð fyrir neðan
mitti eftir skotárás hans. María
barðist við dómskerfið í tuttugu ár
til að fá hann dæmdan. Það tókst,
þótt hann hafi einungis fengið
tveggja ára dóm. En vegna óbil-
andi baráttu Maríu geta konur sem
verða fyrir ofbeldi eiginmanns nú
leitað réttar síns í Brasilíu.
Ofangreindar konur eru allar
hetjur. Á íslensku er orðið hetja
kvenkyns og það er kynlega öfug-
snúið að samkvæmt orðabók er
hetja skilgreind sem „kappi, hraust-
menni“. Merking þess að „bera sig
hetjulega“ er sögð sú að haga sér
„karlmannlega“. Rosa Parks, Aung
San Suu Kyi, Minerva-systurn-
ar, dr. Hawa Abdi, Aisha Ibrahim,
Chhaen og Maria de Penha eru allar
hetjur sem hafa barist gegn kúgun
og ofbeldi karla. Þær eru hetjur –
en ekki í merkingunni að þær beri
sig karlmannlega eða að þær séu
kappar. Þessar konur, ásamt þeim
hundruð þúsunda kvenna sem
hætta lífi sínu í baráttu fyrir rétt-
indum sínum á hverjum degi eru
(án nokkurs kynlegs öfugsnúnings)
sannar hetjur, konur afreksdáða.
Ef þú hefur stundum velt fyrir
þér hvernig þú getir lagt þitt af
mörkum til að skapa réttlátari
heim þá er nú tækifæri til að koma
þeim hugleiðingum í framkvæmd.
Með því að hlusta á reynslusögur
kvenna, miðla þeim áfram, fara
í kröfugöngur og skrifa greinar
getum við þrýst á stjórnvöld og
vakið athygli á því að við líðum
ekki lengur að málefni kvenna séu
sett neðst á forgangslista þeirra.
Ríkisstjórnir heimsins hafa stofn-
að UN Women og ljáð okkur með
því tækifæri til að láta til okkar
taka. Nýtum þetta tækifæri!
Starfsfólk UN Women, grasrótar-
samtök, kvennahreyfingar, friðar-
hreyfingar og mannréttindasamtök
eru sem fyrr vopnuð kjarki, hug-
sjón og ástríðu til að leggja sitt af
mörkum til baráttunnar.
Hvað með þig?
Í gegnum tíðina
hafa ótal margar
hetjur hætt lífi sínu í
baráttu fyrir því sem við
lítum á í dag sem sjálf-
sögð mannréttindi.
Haga hetjur sér karlmannlega?
Í blaðinu DV 26.-27. október er eitthvað sem á að heita frétt. Á
forsíðu blaðsins er stór fyrirsögn:
„Stúlkur á Bjargi í vændi.“
Á blaðsíðu tíu er fyrirsögnin
útskýrð: Að sögn einnar viststúlku
fengu stelpurnar á Bjargi að fara
út hálftíma á dag. „Það var skúr
þarna á bak við og þar reyktum
við. Þangað komu reglulega tveir
bílar með flottum körlum sem
tóku með sér tvær stelpur í hvert
skipti.“ Þessi viststúlka lýsir því
svona. Áfram heldur frásögn þess-
arar „heimildarkonu“ blaðsins: „Ég
hjálpaði þeim yfir girðinguna svo
þær kæmust í bílana. Þetta var eini
frjálsi tíminn og kerlingunum datt
ekki í hug að þær færu yfir girð-
inguna. Ég var svo ung og gerði
mér enga grein fyrir hvað væri í
gangi, þótt þær kæmu til baka með
fullt af peningum. Þetta voru virtir
menn í samfélaginu,“ segir hún og
bætir við að hún eigi kannski eftir
að nefna þá á nafn síðar.
Ég, Elin Ólöf Eriksdóttir, fædd
1951, „viststúlka á Bjargi“ á tíma-
bilinu 11. janúar 1966 til 20. ágúst
1967, stíg hér fram og fyrir hönd
okkar allra, viststúlkna sem voru
með mér á Bjargi, og í samráði
við þær, lýsi ég yfir: ÞESSI FRÁ-
SÖGN UM VÆNDI ER ALRÖNG.
ATBURÐIRNIR SEM LÝST ER
ÁTTU SÉR ALDREI STAÐ.
Ég var „hrein mey“ þegar ég
kom inn á Bjarg og var „hrein
mey“ þegar ég fór þaðan. Og sama
gildir um margar aðrar stúlkur
sem voru á Bjargi.
Það var enginn kofi á bak við
Bjarg, og girðingin um húsið var
mjög lág og enginn þurfti aðstoð
til að komast yfir hana. Það vitum
við viststúlkur allar sem vorum
á Bjargi.
Öll störf í húsinu unnum við í
vistinni þar. Við þvoðum allan
þvott okkar, við vöskuðum upp,
skúruðum, skrúbbuðum og bón-
uðum, rulluðum þvott, straujuðum
og héldum öllu hreinu á þremur
hæðum. Og einnig vorum við látn-
ar hjálpa við að reisa
þessa girðingu.
Fjórar af viststúlkun-
um á Bjargi (af 19-20)
eru látnar langt fyrir
aldur fram og geta ekki
svarað fyrir sig. Megi
þær hvíla í friði án róg-
burðar, blessuð sé minn-
ing þeirra.
Við sem lengst vorum
á Bjargi fengum að fara
út eina klukkustund án
fylgdar. Oftast var labb-
að um Nesið eða upp í
fisktrönur sem við köll-
uðum það. Jú, við áttum
leynistað sem var kofi
en hann var ekki nálægt
Bjargi.
Við erum allar búnar
að þjást ævilangt vegna dvalar
okkar á þessu Bjargi. Við vorum
þar niðurlægðar og barðar, marg-
ar hverjar, og iðulega hótað öllu
illu. Yfirvöldin á Bjargi settu
okkur stundum í algera einangrun
í refsingarskyni í marga daga og
jafnvel í vikur, ekki á Bjargi eins
og segir í „DV-fréttinni“ heldur á
Upptökuheimili ríkisins í Kópa-
vogi. Það meiddi okkur mest.
Margar okkar voru beittar kyn-
ferðisofbeldi á Bjargi, en ég ætla
ekki að fara út í smáatriði í þess-
um málum. Allt er þetta skráð í
lögregluskýrslur sem við fengum
aðgang að eftir dvöl okkar á „vist-
heimilinu“.
Í þessari „frétt“ er einhver að
rugla hræðilega með staðreyndir,
um stund og stað, tímasetningar
og atburði. Ég, líkt og allar aðrar
viststúlkurnar á Bjargi sem ég
hef rætt við, og þær eru marg-
ar, könnumst ekki við að hafa
séð eða þekkt þessa viststúlku
sem DV skýrir frá að sé heim-
ild sín. Og enginn okkar kann-
ast við þessa hræði-
legu sögu um vændi.
Ég get ekki sannað að
þessi stúlka, sem telst
vera heimild blaðsins,
hafi ekki verið á Bjargi
− fulltrúi innan ríkis-
ráðuneytisins neitar að
svara okkur um þetta
mál og ber við trún-
aði. Þessi nú sextuga
„heimildarkona“ hefur
augsýnilega lent í enn
hræðilegri reynslu á
ævi sinni og á samúð
okkar. En sú samúð nær
ekki til blaðamanns-
ins sem skrifaði frétt-
ina í DV og lét vera að
sannreyna hana með
viðtölum við fleiri ein-
staklinga eða með því að líta í
heimildir sem eru aðgengilegar.
Við „Bjargstúlkurnar“ vorum
eins og systur og stóðum ávallt
saman, ein með öllum. Við erum
allar sárar og reiðar, og nú eink-
um yfir þessum skrifum þar sem
við erum ásakaðar ranglega. Við,
sextugar konurnar, eigum maka,
börn, barnabörn, tengdabörn, oft
stórar fjölskyldur. Á þetta aldrei
að taka enda, þessi martröð um
Bjarg? Eigum við aldrei að fá að
lifa í friði og fá sálarró með fólk-
inu okkar?
„Stúlkurnar á Bjargi“ í áfalli
vegna „fréttar“ í DV
Kynbundið ofbeldi
Inga Dóra
Pétursdóttir
framkvæmdastýra hjá
UN Women
Vistheimili
Elin Ólöf
Eriksdóttir
einu sinni Bjargstúlka
Við erum
allar búnar
að þjást
ævilangt
vegna dvalar
okkar á þessu
Bjargi.
AF NETINU
Aðskiljum veiðar og vinnslu
Ísland er ekki lengur land tækifæranna fyrir áræðna
unga menn, sem vilja leggja krafta sína í höfuðatvinnu-
veg þjóðarinnar. Verði ekki snúið af þessari braut er
einsýnt að sjálfstæð fiskvinnsla deyr út með þeim
sérvitringum, sem eru svo fífldjarfir að keppa við
útgerðarvinnslurnar og neita að gefast upp. Þá verðum
við í raun komin aftur í gamla kerfið, sem fólst í því
að risarnir í sjávarútvegi og sölusambönd þeirra höfðu
einkarétt á að selja fisk frá Íslandi.
Lausn þessa vanda er ekki flókin. Það þarf að aðskilja
veiðar og vinnslu með öllu og tryggja þannig að allur fiskur, sem veiðist á
Íslandsmiðum, sé seldur á markaði á markaðsverði. Þetta á að gera með
lagasetningu en í raun og veru þarf ekki lagasetningu til.
pressan.is/pressupennar
Ólafur Arnarson