Fréttablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 38

38 15. desember 2011 FIMMTUDAGUR
Suðurlandsbraut 20, 108 Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Ég er ein af þeim manneskjum sem urðu fyrir kynferðislegu
ofbeldi sem barn. Eins og svo oft
tengdist gerandinn inn í fjölskyld-
una mína. Ég er líka dæmigerður
þolandi sem tók á sig ábyrgðina á
ofbeldinu, bar sökina og skömm-
ina í hljóði. Ég réði ekkert við að
burðast með ljótu sjálfsmyndina
mína en hafði bara alls ekki hug-
mynd um það. Vissi ekki að ég
yfirgaf sjálfa mig daginn sem
ofbeldið hófst, hætti að lifa en varð
snillingur í að lifa af. Ég afbar það
einfaldlega ekki að vera ljóta ég.
Mín leið til að þrauka gegnum
líf mitt var að gera öðrum lífið
bærilegt. Gleyma sjálfri mér í lífi
fólksins í kringum mig, drekka í
mig þakklæti þess og safna þeim
prikum í sarpinn minn. En það var
sama hversu þakklætis- og viður-
kenningarprikin mín urðu mörg,
þau gerðu aldrei misheppnuðu mig
að fallegri manneskju.
Þannig upplifði ég líf mitt fram
að þrítugu, þegar ég loks hrundi
og fékk hjálp. Þá komst ég ekki
lengur hjá því að mæta sjálfri mér.
Sem betur fer, því þá sá ég að litla
ljóta barnið ég hefur aldrei verið
til. Og að það er ekkert athuga-
vert við mig. Sá sem framdi á mér
ofbeldi þegar ég var lítið barn not-
aði á mig sömu aðferð og allir gera
sem meiða börn. Kom ábyrgðinni á
því yfir á mig og kom því rækilega
til skila að ef ég vogaði mér nokk-
urn tímann að segja frá þá kæmust
allir að því hve vond manneskja ég
væri. Mér yrði úthýst af þeim sem
ég elskaði.
Það er ekkert skrýtið að ég skuli
hafa yfirgefið sjálfa mig sem barn.
Þvílíkur léttir að segja frá og
skila ofbeldinu heim til sín. Geta
talað um líf mitt eins og það raun-
verulega var. Vera aftur ég sjálf,
með tilfinningar, væntingar og
alvöru bros. Allt breyttist og það
fóru að vaxa falleg blóm í garðin-
um mínum. Líka þótt sumt af því
gerðist sem gerandinn hótaði mér
ef ég segði frá.
Mér var úthýst af fólki sem ég
elskaði. Sumir lokuðu strax á mig
og sögðu að ég væri klikkuð, vond
og lygin. Það var mikið sjokk. Aðrir
komu því til skila að ég ætti stuðn-
ing þeirra, ef ég gerði ekki þá kröfu
að saga mín hefði einhver áhrif á líf
þeirra. Það þýddi að ég mátti vera
ég sjálf í völdum aðstæðum. Ekki
þar sem það gat verið óþægilegt
fyrir aðra að taka skýra afstöðu
með sögu minni. Mér þykir leiðin-
legt að segja frá því að ég lét stilla
mér svona upp, allt of lengi. En ekki
lengur og aldrei framar.
Ég á líka yndislegt fólk að, mann-
eskjur sem yfirgáfu mig aldrei
fyrir að segja satt og fólk sem
hefur komið inn í líf mitt eftir að
ég fór að standa með sjálfri mér.
Það mikilvægasta er að ég lifi mínu
eigin lífi. Sama hvernig það var og
er eða hvað aðrir hafa um það að
segja.
Er það ekki lygilegt að í upplýstu
samfélagi skuli ekki enn vera búið
að létta þeirri kröfu af þolend-
um kynferðislegs ofbeldis að þeir
burðist með ábyrgð gerendanna?
En ég skynja breytingar í loftinu.
Breytingar sem skila einhverju til
minnar kynslóðar og miklu inn í
framtíðina. Ég trúi að í gegnum
átökin í umræðunni skilji æ fleiri
hversu alvarlegt og algengt kyn-
ferðisofbeldi er, hvernig það þrífst í
þöggun og hvað það getur þýtt fyrir
þolendur að segja frá.
Það er líka að síast í gegn hvernig
við verðum öll að opna á þann
möguleika að okkar eigin ástvinir
geti allt eins verið gerendur og þol-
endur. Að við þurfum að byggja upp
kjark til að líta ekki undan þeim
veruleika. Svo munstrið haldi ekki
áfram inn í framtíðina, í börnunum
okkar.
Þessi þróun verður samt ekki af
sjálfu sér, heldur kristallast í ein-
staklingsbyltingunum sem eru í
gangi. Við þurfum svo mikið á þess-
um byltingum að halda. Ég sé fólk
forherðast í átökunum en sem betur
fer sé ég fleiri breytast, læra. Ég
skynja framþróun.
Svo kemur að því að við getum
talað um gerendur án þess að annað
hvort upphefja þá í afneitun eða
útskúfa þeim sem úrhrökum. Við
munum láta þá og leyfa þeim að
taka ábyrgð á sjálfum sér. Þá fyrst
frelsar samfélagið þolendur undan
því hlutverki að bera ábyrgðina
fyrir gerendur. Við erum nefnilega
hjarðdýr og þótt við þolendur náum
því kýrskýrt að ábyrgðin er engan
veginn okkar, þá búum við í sam-
félagi manna sem þarf jafnframt
að losa okkur undan þeirri ábyrgð.
AF NETINU
Stúfur skildi eftir stefnu í skónum mínum
Ég á marga vini sem greiddu atkvæði gegn Icesavesamningnum. Á þeim tíma héldu þeir því fram að hættan á því að
við yrðum kærð til EFTA dómstólsins væru lítil sem engin. Þegar ég renni yfir vinalistann á facebook sé ég þetta sama
fólk halda því fram að málið geti ekki tapast, að ef það tapist geti það ekki leitt til viðbótarkostnaðar, en ef allt fer á
versta veg þá getum við einfaldlega neitað að lúta dómnum (væntanlega án þess að það hafi afleiðingar).
Ég vona einlæglega að þessir vinir mínir hafi rétt fyrir sér. En í ljósi þess að þeir reyndust ekki sannspáir um hvort við
yrðum kærð til EFTA finnst mér að þeir ættu að spara stóru orðin þangað til að niðurstaðan liggur fyrir. Þeir hafa enga
vissu fyrir slíkum fullyrðingum, ekki frekar en að ég hafi vissu fyrir því að þetta muni tapast. Þeir vona, ég óttast. Við
vitum ekkert um hver niðurstaðan verður.
blog.smugan.is/kolbeinn
Kolbeinn Stefánsson
Þá fyrst frelsar
samfélagið þol-
endur undan því hlut-
verki að bera ábyrgðina
fyrir gerendur.
Gerendur taki ábyrgð á sjálfum sér
Í mars 2007 skrifaði ég grein í Morgunblaðið sem bar heitið
„Snjóleysi í Bláfjöllum?“ Greinin
var ádeila á rekstur skíðasvæð-
isins, sér í lagi hvers vegna ekki
væru snjógirðingar til staðar til
að tryggja snjó í helstu skíðaleið-
um svæðisins. Sérstaklega í ljósi
þess hve gríðarlega vindasamt er
á svæðinu og snjór sest og helst
illa í brekkunum. Bent var á að
nauðsyn þess að að virkja þá
gríðarlegu ókeypis efnisflutninga
sem eiga sér stað í skafrenningi
með einföldum snjógirðingum.
Fanga þannig efnið og halda því
í brekkunum.
Hvernig svo sem það atvikaðist
fór það svo að sumarið 2008 var
farið af fullum þunga að vinna að
landmótun, þ.e. lagfæra og slétta
brekkur, og girða með tveggja
metra háum snjógirðingum.
Núna safnast snjórinn í skíða-
leiðirnar í stað þess að fjúka
burtu, þökk sé girðingunum. Auk
þess þarf nú mun minni snjó til
að opna brekkurnar vegna þess
hve sléttar þær eru. Þetta er bylt-
ing frá því sem áður var. Skíða-
fólk getur þakkað stóran hluta
opnunardaga síðastliðna vetur
þessum breytingum. Fyrir sára-
litla fjármuni hefur tekist að
tryggja snjó miklu betur í skíða-
leiðum og þar með bæta rekstar-
grundvöll svæðisins. En betur má
ef duga skal. Það þarf nefnilega
að landmóta miklu stærra svæði
og girða. Á suðvesturhorninu
býr nefnilega meira en 2/3 hlut-
ar þjóðarinnar. Og hefur aðeins
aðgang að þessu eina mjög svo
fjársvelta skíðasvæði.
Snjógirðingar og landmótun
eru einnig forsenda þess að hægt
sé að fara í snjóframleiðslu svo
eitthvert vit sé í. Að öðrum kosti
fýkur framleiddur snjórinn burtu
rétt eins og sá náttúrulegi.
En girðingar hafa líka sína
miklu galla. Þetta eru jarðföst
mannvirki og lífshættulegt að
lenda á þeim á einhverri ferð.
Snjógirðing byggir á sverum
niðurgröfnum staurum (trjábol-
um) með þriggja metra millibili.
Á þessu hangir gisin klæðning.
Þetta er groddalegt og gisið. Þetta
er hálfgerður skógur.
Víða erlendis skíða menn í braut
sem rudd hefur verið gegnum
skóg. Skíða með tré á báða bóga.
Erlendis setja menn ekki púða á
hvert tré í öryggisskyni. Það er
talinn ógjörningur. Girðingarnar
liggja meðfram skíðaleiðunum og
eru þannig séð okkar skógur. Við
skíðum með þær á báða bóga. Að
ætla sér að púða hvern staur og
hverja spýtu er ekki raunhæft.
Þó að unnið sé að úrbótum er
vandséð hvernig hægt er að gera
girðingar hættuminni. Skíðamað-
urinn verður einfaldlega að læra
að lifa með þessum mannvirkjum.
Best er að halda sig í hæfilegri
fjarlægð og skíða ekki of hratt.
Flest slys má rekja til glannaskap-
ar þegar skíðað er of hratt miðað
við getu og aðstæður.
Skíðasvæðið í Bláfjöllum verð-
ur ekki rekið án snjógirðinga. Það
verður ekki bæði sleppt og haldið.
Ýmis önnur jarðföst mann-
virki eru nálægt skíðaleiðum,
að ógleymdu grjóti og klett-
um. Lyftustaurar, ljósastaurar,
lyftuskúrar o.s.frv. Reynt er að
setja höggvarnir (púða) á hættu-
mestu staðina. Það er hins vegar
engin trygging fyrir því að ekki
illa fari, lendi menn á slíku á mik-
illi ferð. Og ógjörningur er að
púða allt. Skíðamaðurinn sjálfur
verður að passa sig. Það gerir það
enginn fyrir hann.
Sem skíðagæslumaður kem
ég að flestum slysum á svæð-
inu. Almennt séð eru verstu slys-
in þegar fólk lendir á einhverju
jarðföstu, þar á meðal girðing-
um. Þeir eru orðnir margir brotn-
ir hjálmarnir sem ég hef tekið af
fólki. Sem betur fer því ef það
er ekki hjálmurinn þá væri það
eitthvað dýrmætara. Hjálmur
hefur og getur bjargað mannslífi.
Það ættu því allir að nota slíkan
búnað.
Öll viljum við koma heil heim.
Förum því varlega á skíðum.
Breytingar í Bláfjöllum
Í dag, 12ta desember, þegar þetta er skrifað, er 300 ára
afmæli Skúla Magnússonar land-
fógeta. Það var undarleg reynsla
sem endranær að fletta í gegn-
um Fréttablaðið í morgun og
sjá að hvergi er á þessi tímamót
minnst. Þar kemur fram að það
markverðasta sem gerst hefur
12ta desember í íslenskri sögu er
að þá fékk háhyrningurinn Keikó
lungnasjúkdóm. Þá er auglýsing
frá Viðeyjarstofu, heimili Skúla og
fyrsta steinhúsi landsins, sem þá
var höll, og á meðan bygging þess
stóð yfir á árunum 1752-1755 bjó
Skúli í tjaldi úti í Viðey frekar en
að deila Bessastöðum með dönsku
yfirvaldi, honum Pingel stiftamt-
manni; í auglýsingunni frá Við-
eyjarstofu í Fréttablaðinu í dag er
boðið upp á lifandi flutning jóla-
laga á píanó yfir jólahlaðborði. Þó
ekki í dag, því í dag er húsið laust,
tómt, þar er ekkert að gerast.
200 ára afmæli Jóns forseta
tók sitt pláss á árinu, þó ekki svo
mikið. En Skúli er 300! Hann er
faðir Reykjavíkur. Í mínum huga
eru þeir Jón og Skúli báðir mikl-
ar sjálfstæðishetjur sem vildu
landi og þjóð gott til framtíðar, og
í ár var gullið tækifæri að flétta
saman minningu þeirra og ærið
fyrir þjóð í kröggum. Jón forseti
var maður skriffinnskunnar en
Skúli fógeti maður framkvæmda;
Jón var skrifari en Skúli aðgerðar-
sinni, Jón er inni, Skúli úti.
Allir stjórnmálaflokkar frá
upphafi hafa eignað sér Jón Sig-
urðsson og gert hann að sínum en
allir hafa verið hræddir við Skúla.
Auk þess sem Skúli fógeti skrif-
aði gagnleg rit vann hann að því í
meira en hálfa öld að leysa Íslend-
inga undan kúgun kaupmanna og
braskara sem mergsugu auðlind-
ir Íslands og rændu landið gæðum
sínum. Skúli barðist jafnt í ræðu
og riti og með hnúum og hnefum
fyrir nýsköpun og það sem í dag er
kallað sjálfbærni, hann þoldi ekki
ójöfnuðinn og óréttlætið að Íslend-
ingar fengju ekki tækifæri til þess
að fullvinna sínar afurðir sjálfir.
Lífsstarfi Skúla Magnússonar
landfógeta í þágu landsins hefur
vart verið sýndur nokkur sómi
síðan Jón Jónsson gaf út ævisögu
hans mánuði fyrir 200 ára afmæli
hans árið 1911. Nema þá er ævi-
saga Skúla, skráð af honum sjálf-
um, prentuð í öðru bindi Merkra
Íslendinga árið 1947. Megas söng
svo á Loftmynd 1987 hvort ein-
hver myndi „ekki eftir honum
Skúla sem að skaut skelk í bringu
danskra kaupahéðna“. Og í dag
verður svo opnuð sýning í fógeta-
húsi við Aðalstræti á munum frá
18du öld.
Helsta birtingarmynd niðurlæg-
ingarskeiða er svona söguleysi,
máttleysi og minnisleysi.
Skúli 300!
Kynferðisofbeldi
Ingibjörg Þ.
Ólafsdóttir
félagsfræðingur
Samfélagsmál
Ófeigur Sigurðsson
rithöfundur
Íþróttir
Árni Alfreðsson
skíðagæslumaður
Skúli barðist jafnt
í ræðu og riti og
með hnúum og hnefum
fyrir nýsköpun og það
sem í dag er kallað
sjálfbærni.