Fréttablaðið - 21.12.2011, Blaðsíða 32

21. desember 2011 MIÐVIKUDAGUR
Hvernig finnst íbúum í Hafnar-firði að greiða tugi þúsunda
króna í fasteignagjöld á mánuði
á meðan nágranninn, sem býr í
sams konar húsi, borgar kannski
helmingi minna?
Þú borgar sem sagt helmingi
meira til samneyslunnar í bænum,
til leikskóla, skóla, íþrótta og
menningar, en nágranninn sem
nýtir sér samt sömu þjónustu! Þú
borgar helmingi meira til fram-
kvæmda í bænum en nágranninn
sem heilsar þér með virktum á
hverjum morgni. Og það sem verra
er – það er ekkert gert í málinu.
Staðreyndin er nefnilega sú
að lítið sem ekkert eftirlit hefur
verið með því að fasteignamat sé
rétt skráð í bænum, en fasteigna-
gjöld eru reiknuð út frá því. Hægt
er að fullyrða að hundruð eigna í
Hafnar firði séu rangt skráð, oft
vegna þess að eigendur vilja ekki
hærra mat til að komast hjá því að
greiða lögbundin gjöld, en í öðrum
tilfellum er andvara- eða hugsunar-
leysi um að kenna. Bæjar yfirvöld
hafa ekkert gert í málinu svo árum
skiptir. Það tók þannig ekki nema
örfáar mínútur að prenta út lista
yfir 100 íbúðir og hús í Hafnar-
firði þar sem skráning var röng
hjá Fasteignamati ríkisins.
Flestar voru skráðar sem fok-
heldar þrátt fyrir að vera til-
búnar fyrir mörgum árum. Þessi
útprentun náði aðeins til örfárra
gatna – fullyrða má að þessar eign-
ir telji mörg hundruð í bænum, að
ekki sé talað um atvinnuhúsnæði.
Dæmi er um að eignir sé skráðar
sem sökklar þó að þær séu fyrir
löngu komnar upp. Hér verður
Hafnarfjarðarbær af tekjum sem
nema tugum eða hundruðum millj-
óna. Hver einbýlishúsaeigandi sem
býr í fullbúnu húsi, sem er skráð
fokhelt, kemur sér þannig hjá því
að borga tugi eða hundruð þús-
unda á ári hverju. Á sama tíma er
gegndarlaus niðurskurður á þjón-
ustuþáttum bæjarins, leikskólum
og skólum, að ekki sé talað um
framlög til íþrótta og menningar.
Í raun er það óskiljanlegt að
bæjar yfirvöld í Hafnarfirði og
Fasteignamat ríkisins skuli ekki
hafa gert gangskör í þessum
málum – fyrr en nú, en að sögn
bæjaryfirvalda eru þau að vakna
af löngum þyrnirósasvefni og
bæta úr þessum málum. Af hverju
þetta hefur viðgengist í fjölda ára
er ekki vitað og ekki er heldur
vitað hvernig bæjaryfirvöld ætla
að réttlæta það gagnvart þeim sem
staðið hafa skil á sínu öll þessi ár
að aðrir skuli hafa sloppið með
helmingi lægri fasteignagjöld.
Ástandið er misjafnt milli
sveitar félaga en til samanburðar
má þó nefna að í Kópavogi fara
starfsmenn bæjarins 3-4 sinnum
á ári í eftirlitsferðir um bæinn til
að skoða stöðu mála. Þar var óskað
eftir endurmati á um 400 íbúðum
fyrir síðustu áramót, sem voru
rangt skráðar.
Þannig virðast engar spurn-
ingar hafa vaknað þegar bæjar-
yfirvöld í Hafnarfirði hafa litið út
um skrifstofuglugga sína og virt
fyrir sér stórglæsilegar blokk-
ir við Norðurbakkann, enda eru
margar þeirra rétt fokheldar
samkvæmt fasteignamati. Engar
spurningar hafa vaknað þó að
tugir íbúa í einni götu á Völlun-
um séu skráðir til heimilis í fok-
heldu húsnæði og hafi verið það
svo árum skiptir. Guð einn veit
hvernig ástandið er annars stað-
ar. Sá sofandaháttur sem hér hefur
verið í gangi er óþolandi, ekki
síst á tímum þrenginga og niður-
skurðar þar sem bæjarfélagið þarf
á öllu sínum fjármunum að halda.
Eina svar bæjaryfirvalda hefur
verið að hækka fasteignagjöldin
rétt einu sinni í jólamánuðinum
– að minnsta kosti hjá þeim hluta
bæjar búa sem borgar þau.
Hafnarfjarðarbær féflettur –
og öllum er sama
Í nóvember 2006 keypti ríkis-sjóður 50% hlut Reykjavíkur-
borgar og Akureyrarkaupstaðar
í Landsvirkjun á 30,25 milljarða
króna. Kaupverð samsvaraði því
að markaðsverðmæti Landsvirkj-
unar væri liðlega 60 milljarðar
króna, álíka mikið og eigið fé
félagsins í árslok 2005.
Í árslok 2010 nam eigið fé
Landsvirkjunar hins vegar 190
milljörðum króna og hafði aukist
um 130 milljarða á 5 árum. Helm-
ingshlutur í félaginu, miðað við
verðmæti eigin fjár, hafði því
aukist að verðmæti um nærri 65
milljarða króna. Verðbólga hefur
vissulega verið nokkur á tíma-
bilinu en þetta samsvarar engu
að síður um 130% raunávöxtun
á fimm árum. Þessi fjárfesting
hefur því reynst ríkissjóði afar
farsæl.
Þessi staðreynd er ef til vill
skýrasti vitnisburðurinn um góða
arðsemi af rekstri Landsvirkj-
unar á liðnum áratug, en undan-
farna daga hafa birst eftir mig
fimm greinar þar um. Í þeim
hefur m.a. komið fram að á þessu
tímabili hefur eigið fé Lands-
virkjunar fjórfaldast í banda-
ríkjadölum. Hið sama er að segja
um handbært fé félagsins frá
rekstri.
Arðsemi eigin fjár hefur verið
góð samanborið við öflug fyrir-
tæki á borð við Össur, Alfesca,
Marel og HB Granda og íslenskt
atvinnulíf í heild. Síðast en ekki
síst hefur raforkuverð Lands-
virkjunar til stóriðju hækkað um
liðlega 120% í bandaríkjadölum
á þessu tímabili, á sama tíma og
raforkuverð til almennings hefur
lækkað um 10%.
Í nýlegri skýrslu Sjónar randar,
sem unnin var fyrir Fjármála-
ráðuneytið, er staðhæft að arð-
semi raforkusölu Landsvirkjunar
til stóriðju hafi verið ófullnægj-
andi og lakari en almenn arðsemi
í íslensku atvinnulífi. Af ofan-
greindum dæmum verður ekki
séð að þessi fullyrðing eigi við
rök að styðjast. Hins vegar sýnir
verðþróun á raforku til stóriðju
glögglega hvers vegna arðsemi
Landsvirkjunar af viðskiptum
sínum við stóriðju hefur verið
liðlega tvöfalt meiri en arðsemi
félagsins af raforkusölu til
almennings, líkt og fram kemur í
fyrrgreindri skýrslu
Mikil arðsemi af raforkusölu til stóriðju
Fasteignagjöld
Karl
Garðarsson
íbúi í Hafnarfirði og
laganemi við Háskólann
í Reykjavík
Orkumál
Þorsteinn
Víglundsson
framkvæmdastjóri
Samtaka álframleiðenda
Að gæta réttlætis
Hér á landi fara nú fram umfangsmeiri sakamálarann-
sóknir en nokkur dæmi eru um í
sögunni. Málin eru flókin. Lítt er
hirt um að skýra málstað sakborn-
inga, þeir njóta ekki sannmælis
og sanngirni og eiga erfitt með að
koma sinni hlið á framfæri. Til-
raunir til þess gera lítið annað
en að halda málum í umræðu og
valda sakborningum og fjölskyld-
um þeirra miska. Krafan um sak-
sókn og sakfellingar er hávær
og lítill gaumur er gefinn þeim
möguleika að hinir sökuðu kunni
að vera saklausir .
Grundvallarregla í öllum siðuð-
um samfélögum er sú að allir sem
eru bornir sökum um refsiverða
háttsemi skuli teljast saklaus-
ir þar til sekt þeirra hefur verið
sönnuð. Þetta er laga- og siðaregla
sem gildir fyrir alla. Frá reglunni
eru engar undantekningar. Engu
skiptir t.d. hversu alvarlegur
verknaðurinn er talinn vera. Þvert
á móti reynir mest á að reglunni
sé fylgt þegar alvarlegar sakir eru
bornar á menn. Þá er freistingin
mest að kasta lögum og siðferði
til hliðar og lýsa menn seka þótt
engin sök hafi verið sönnuð.
Nýjasta framlag fjölmiðla til
umræðunnar er umfjöllun Kast-
ljóss í vikunni sem leið. Þar virt-
ust sérstakur saksóknari og
aðrir rannsakendur mála tengd-
um bankahruninu hafa ákveð-
ið að leka völdum upplýsingum
til Kastljóss. Á grundvelli þeirra
upplýsinga hefur svo Kastljós eða
viðmælendur þess viðhaft ítrek-
aðar staðhæfingar um sekt nafn-
greindra manna þrjú kvöld í röð
á besta tíma í sjónvarpi, án þess
að hafa kynnt sér eða hlustað á
skýringar hinna sökuðu. Þann-
ig flutti Kastljós málið einhliða
fyrir áhorfendum og leiddi fram
viðmælendur sem voru tilbúnir að
kveða upp úr um sekt hinna sök-
uðu án frekari málalenginga.
Nú er mál að linni. Úr því að
sérstakur saksóknari boðar að
ákvörðun um saksókn sé á næsta
leiti í fjölda mála verður hann
að forðast að leggja fjölmiðlum
lið í sakbendingum af því tagi
sem fram komu í Kastljósi. Slík
umfjöllun þjónar þeim eina til-
gangi að skapa þrýsting frá
almenningi á dómstóla sem nú
ríður á að gæti að sjálfstæði sínu
og óhlutdrægni. Þá verða fjöl-
miðlar landsins að sýna þann sið-
ferðisstyrk að leyfa mönnum að
njóta sjálfsagðra mannréttinda
þar til leyst hefur verið úr ágrein-
ingi um sekt þeirra fyrir dómstól-
um.
Höfundar eru hæstaréttar-
lögmenn og gæta hagsmuna
ýmissa sakborninga sem eru til
rannsóknar hjá sérstökum sak-
sóknara. Höfundar eru allir sjálf-
stæðir og óháðir í störfum sínum.
Reykjavík, 20. des. 2011
Björgvin Þorsteinsson hrl.
Brynjar Níelsson hrl.
Friðjón Örn Friðjónsson hrl.
Gestur Jónsson hrl.
Hörður Felix Harðarson hrl.
Jóhannes Bjarni Björnsson hrl.
Karl Axelsson hrl.
Reimar Pétursson hrl.
Sigurður G. Guðjónsson hrl.
Bæjaryfirvöld
hafa ekkert gert í
málinu svo árum skiptir.
Það tók þannig ekki nema
örfáar mínútur að prenta
út lista yfir 100 íbúðir
og hús í Hafnarfirði þar
sem skráning var röng hjá
Fasteignamati ríkisins.