Saga - 2004, Qupperneq 5

F O R M Á L I
Fregnir af bókum hafa um áratugaskeið verið eitt af auðkennum tímarits-
ins Sögu. Slík umræða er gagnleg af mörgum ástæðum. Hún vekur athygli
á efni nýlegra bóka um leið og höfundum er sýnd ákveðin virðing með því
að sérfróður aðili er fenginn til að skrifa um verk þeirra. Auk þess getur
málefnaleg gagnrýni orðið kveikjan að fræðilegum umræðum og jafnvel
nýjum rannsóknum. Þess má geta að fyrirhugaðir ritdómar í Sögu hafa
stundum orðið að greinum í tímaritinu. Val á ritdæmendum er sjaldan auð-
velt. Á hinn bóginn er mjög mikilvægt að hagsmunaaðilar hafi ekki áhrif á
það hver verði fyrir valinu og að þeir sem valdir eru fái góðan starfsfrið.
Gildir það jafnt um Sögu sem aðra miðla.
Um efni þessa heftis er það að segja að Viðtalið er við breska sagnfræð-
inginn Alan S. Milward. Auðunn Arnórsson hitti hann að máli og ræddu
þeir einkum um sögu samrunaferlisins í Evrópu, atriði sem mjög hefur ver-
ið í sviðsljósinu undanfarin misseri. Greinarnar eru þrjár og af ólíkum toga.
Svavar Jósepsson kynnir baráttu danska sendiherrans Bodilar Begtrup fyr-
ir bættri sambúð Dana og Íslendinga á árunum eftir lýðveldisstofnun. Beitti
hún sér m.a. fyrir því að kennslubækur í sögu yrðu endurskoðaðar auk
þess sem hún vildi vekja Íslendinga til vitundar um þau menningarverð-
mæti sem fælust í dönsku 18. aldar húsunum. Hjalti Hugason fjallar um af-
mælishald sr. Hálfdánar Einarssonar á fyrri hluta 19. aldar. Í greininni birt-
ist okkur fremur nútímalegur maður og veltir Hjalti því fyrir sér hvort þetta
sé merki um að einstaklingsvitundar hafi verið farið að gæta hérlendis fyrr
en áður hefur verið talið. Þriðja greinin er eftir Auði Ingvarsdóttur sem rýn-
ir í þá túlkun margra fræðimanna að Melabók sé hin upprunalega gerð
Landnámabókar. Í stað þeirrar túlkunar færir hún rök fyrir því að allar
þrjár miðaldagerðir Landnámu, Sturlubók, Hauksbók og Melabók, séu af
sama meiði.
Viðhorfsgreinar eru tvær. Annars vegar gagnrýnir Guðjón Friðriksson
söguskoðanir í nýútkominni bók um Valtý Stefánsson og hins vegar fjallar
Árni Björnsson um ólíkar túlkanir á þjóðerni. Ein helsta nýjung þessa heft-
is er Málstofa en henni er ætlað að vera vettvangur fyrir stuttar greinar um
afmarkað málefni. Hér er riðið á vaðið með vangaveltum um kosti og galla
yfirlitsrita og birtast hér viðhorf sex fræðimanna um það álitamál. Þeir
velta m.a. vöngum yfir því hversu róttækt yfirlitið getur verið í eðli sínu,
hvort hér sé um sérstaka grein að ræða sem lúti eigin viðmiðunum og einnig
hvert sé samspil sértækra rannsókna og yfirlitsins. Reynslan mun skera úr
um hve oft Málstofan verður á síðum ritsins.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:39 Page 5