Saga - 2004, Page 10

aði huga minn. Hið augljósa rannsóknarefni var þýzkt efnahagslíf
á stríðsárunum. Ég held að þetta hafi verið rétt val; þessi bók mín
hlaut mjög góðar viðtökur í Þýzkalandi. Einmitt þegar bókin kom
út voru Þjóðverjar að byrja að skrifa um vissar hliðar stríðsins. Ekki
það að þeir hafi ekki viljað takast á við þetta efni — það var einfald-
lega mjög erfitt fyrir þá að vita fyrir víst hvað raunverulega gerðist
í stríðinu. Bókin mín svaraði greinilega einhverri þörf; Þjóðverjar
tóku henni mjög vel.
— Það voru einmitt brezkir og aðrir erlendir sagnfræðingar sem riðu á
vaðið með að fjalla um sögu Þriðja ríkisins, ekki satt?
Jú, mikið rétt. Til dæmis kom bók Williams Shirers, The Rise and Fall
of the Third Reich, út árið 1961. En beztu sagnfræðiverkin um
nazistatímann birtust samt í Þýzkalandi, í Vierteljahreshefte für Zeit-
geschichte. Það tímarit var stofnað eftir stríð og gefið út í München
[af Institut für Zeitgeschichte sem Martin Broszat stýrði]. Allir
sagnfræðingar sem skrifuðu um þetta efni vildu fá verk sín birt þar.
Greinarnar sem þar birtust höfðu yfirleitt mótandi áhrif á umræð-
una um sögu nazistatímans.
— Þekktustu verk þín fjalla þó ekki um stríð heldur um hina friðsamlegu
samrunaþróun Evrópu eftir síðari heimsstyrjöld. Leiddist áhugi þinn í átt
að henni í kjölfar þess að þú fékkst við sögu Þýzkalands nazismans sem
reyndi að sameina Evrópu með valdi?
Nei, það voru engin tengsl þarna á milli þótt í umsögnum um bæk-
ur mínar [s.s. The European Rescue of the Nation State] hafi þessu ver-
ið haldið fram. Alls ekki. Ákvörðunin á sér dýpri rætur. Ég tel öllu
heldur að helzta ástæðan að baki því að ég fór að beina rannsókn-
um mínum að Evrópusamrunanum tengist því þegar ég sneri aftur
frá Bandaríkjunum til að kenna við Manchester-háskóla. Ég sneri til
baka frá Bandaríkjunum þegar Víetnam-stríðið stóð sem hæst, árið
1971.
— Þú kenndir við hagfræðideild Stanford-háskóla.
Já. Ég kenndi hagfræðinemum hagsögu. Í námi mínu við LSE á
sínum tíma hlaut ég jafnmikla þjálfun í hagfræði og sagnfræði. Það
sem var á seyði í Bandaríkjunum og Evrópu á þessum tíma gerði
að verkum að ég áttaði mig á því að ég væri sjálfur, óumflýjanlega,
evrópskur — hvort sem mér líkaði það betur eða verr. Það var
þessi reynsla sem beindi fræðilegum áhuga mínum að Evrópu —
MENN ÆTTU ALDREI AÐ SKRIFA Í VONDU SKAPI10
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:39 Page 10