Saga - 2004, Qupperneq 42

bókum á Íslandi.83 Þorkell var á meðal þeirra sagnfræðinga sem
mest létu til sín taka á árunum 1920–1950 þegar þjóðernishyggja í
sagnritun fór minnkandi og ýmsir lögðu áherslu á nauðsyn þess að
skoða samskiptin við Dani í aldanna rás frá nýju sjónarhorni.
En þótt ýmsir hafi verið sammála Begtrup um að bæta mætti
sögukennslu á Íslandi var Jónas Jónsson frá Hriflu ekki eini ákafi
þjóðernissinni landsins sem hún tók eftir. Begtrup varð einnig vör
við ummæli Gunnars M. Magnúss rithöfundar, varaþingmanns
sósíalista frá febrúar til maí 1955 og formanns samtakanna Gegn
her í landi 1953–1956. Sósíalistar á Íslandi voru miklir þjóðernis-
sinnar á þessum árum og gagnrýnir á stjórn Dana í aldanna rás.
Begtrup tilkynnti danska utanríkisráðuneytinu um ræðu Gunnars á
Alþingi í apríl 1955 og skýrði frá því að Gunnar segðist geta hugs-
að sér að bera fram tillögu um að smánarstyttur yrðu reistar fyrir
Dani.84 Flestir þingmenn yfirgáfu salinn meðan á ræðu Gunnars
stóð, að sögn Begtrup, en í henni bar hann saman stjórnarstefnu Ís-
lands gagnvart Bandaríkjunum og tilraun Kristjáns II Danakon-
ungs til að selja Hinriki VIII Englandskonungi Ísland á fyrri hluta
16. aldar. Því tóku Íslendingar Týla Pétursson, umboðsmann Krist-
jáns II, af lífi á Kópavogsþingi 1523. Gunnar kallaði hann fyrsta
landsölumanninn og sagðist hugsa sér að bera upp tillögu um gerð
minnisvarða í Kópavogi með áletruninni „Hér var landssölumaður
höggvinn“. Enn fremur sagði Gunnar að á öðrum stað í Kópavogi
gæti risið minnisvarði sem á stæði „Hér voru Íslendingar píndir
undir hervaldi Dana að sverja konungi hollustueið.“85
Eflaust hafa flestir Íslendingar ekki viljað taka eins djúpt í árinni og
Gunnar M. Magnúss en efast má einnig um að viðhorf Ólafs Björns-
sonar hafi endurspeglað skoðanir meirihluta Íslendinga. Að minnsta
kosti er ekki að sjá að eftirmenn Ólafs við endurskoðun námsefnis hafi
viljað eins miklar breytingar á sögukennslu og hann. Nýrri náms-
skrárnefnd var falið í júlí 1955 að ljúka endurskoðun námsskrár fyrir
barna- og unglingaskóla og gera heildartillögur um hana.86 Í drögum
S VAVA R J Ó S E F S S O N42
83 RA. Udenrigsministeriet. Representationer i udlandet. Ambassade Rvk. 154,
F.2.II. Historisk udvikling mellem Danmark og Island [1955–1958]. Bréf frá
Begtrup til Pouls Hernings, framkvæmdastjóra Det Danske Forlag, 6.1.1956.
84 Sama heimild. Bréf frá Begtrup til utanríkisráðuneytis Danmerkur 26.4.1955.
85 Alþingistíðindi 1954 B, bls. 1444–1447.
86 ÞÍ. Menntamálaráðuneytið. Fræðslumáladeild. Námsefnisnefnd 1948–1959.
Bréf Bjarna Benediktssonar menntamálaráðherra til Helga Elíassonar
fræðslumálastjóra 8.7.1955.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 42