Saga - 2004, Blaðsíða 68

Í inngangi bókarinnar gerði Zschokke grein fyrir markmiði sínu
með hugvekjunum, gaf leiðbeiningar um notkun þeirra og lýsti
grundvallarafstöðu sinni í trúarlegum efnum. Þar kvaðst hann hafa
tekið hugvekjurnar saman lesendum til hughreystingar í þeim
þrengingum sem Napóleonsstyrjaldirnar höfðu valdið. Hugvekj-
urnar ritaði Zschokke inn í allt aðrar þjóðfélagsaðstæður og guð-
ræknishefð en Hálfdán þekkti til. Zschokke mælti til dæmis ekki
með daglegum húslestri eins og tíðkaðist hér. Slíkt taldi hann lík-
legt til að verða að leiðum vana. Þess í stað mælti hann með því að
fólk fyndi sér eina næðisstund í viku, helst á sunnudegi, til að hug-
leiða ráð sitt, leggja grunn að heillaríkri framtíð og tala við Guð
sinn. Hinum vikulegu guðræknisstundum gátu menn varið í ein-
rúmi eða með fjölskyldunni.34 Líklegt er að sú áhersla sem
Zschokke lagði þannig á sjálfsskoðun sem hluta af trúariðkun hafi
höfðað til dagbókarritarans Hálfdánar. Þótt sjálfsskoðun og um-
hugsun um framtíðina væri mikilvæg að mati Zschokkes taldi hann
trúna og iðkun hennar manninum frumlæga nauðsyn ekki síður en
mat og drykk. Auk þess taldi hann manninn skyldugan til að rækja
samtalið við Guð er umlyki hann sérhverja stund lífsins ekki síður
en hann væri skyldugur að ræða við konung sinn eða fursta ef hann
stæði frammi fyrir honum.35
Þá taldi Zschokke að það væru ekki orð sín sem skiptu sköpum
um gildi bókarinnar heldur hinn einstaklingsbundni lestur og það
hvernig lesandanum tækist að heimfæra boðskapinn upp á pers-
ónulegar aðstæður sjálfs sín. Þá taldi hann mikilvægt að lesandinn
gerði sér grein fyrir því hvað í hugvekjunum talaði til hans hverju
sinni og rifjaði það oft upp fyrir sér í kjölfarið.36 Hjá Zschokke gætti
því sterkrar einstaklingshyggju og „súbjektívisma“.
Zschokke kvað hugvekjur sínar hafa náð mikilli útbreiðslu með-
al mótmælenda, kaþólskra manna og grísk-orþódoxra en einnig
meðal gyðinga. Hann ætlaði þeim líka að höfða til sem flestra óháð
trúarskoðunum þótt hann ávarpaði lesendur sína sem „kristna“
eða „lærisveina Jesú“. Leit hann svo á að eðlilegt væri að átrúnað-
ur manna væri mismunandi þar sem þróun mannsandans hefði átt
sér stað í fjölmörgum skrefum. Grundvallarstöðu mannsins frammi
fyrir Guði taldi hann þó ætíð vera hina sömu. Þá taldi hann að
H J A LT I H U G A S O N68
34 Zschokke, Huusandagtsbog, bls. 3.
35 Sama heimild, bls. 3 og 4.
36 Sama heimild, bls. 4.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 68