Saga - 2004, Qupperneq 230

1932.). Um þetta segir Ármann: „Unger gaf út texta handritsins GKS 1009
fol. en Finnur fyllti í eyður með hjálp Flateyjarbókar. Útgáfu hans er þannig
ætlað að gefa fyllri mynd af því hvernig textinn á GKS 1009 fol. hafi verið í
öndverðu“ (bls. 20).
Þessu fylgja fleiri vandamál en kunna að virðast við fyrstu sýn. Ef
Ármann vill fjalla um verk höfundar (eða safnara) út frá nýtextafræðilegu
sjónarhorni getur útgáfa Ungers gefið hlutfallslega góða mynd, þótt brota-
kennd sé, af stöðu samsteypunnar á vissu tímabili, þ.e. þegar handritið
varð til. Útgáfa Finns Jónssonar gefur aftur á móti sýn Finns á tilurð verks-
ins. Textann sem liggur fyrir í útgáfu Finns er því erfiðara að nota ef mark-
miðið er að leita eftir höfundarvitund eða markmiðum ritstjóra með verk-
inu.
Ármann hefur aftur á móti rannsókn sína á því að kynna handritið GKS
1009 fol. sem sýnir að texti Morkinskinnu hefur ekki varðveist óbreyttur við
afritun. Fyrst fjallar hann um þær tvær rithendur skrifara sem finna má í
handritinu og rekja má til síðari hluta 13. aldar. Það mun hafið yfir vafa að
þessir skrifarar hafa aðeins afritað eldra handrit og hafa því ekki verið að
semja texta. Textar úr Morkinskinnu liggja einnig fyrir í nokkrum öðrum
handritum en fyrrnefndum yngri hluta Flateyjarbókar, þ.e. í seinni ritum
sem Huldu (AM 66 fol.) og Hrokkinskinnu (GKS 1010 fol.) frá 14. öld. Þótt
Ármann sýni að hann hafi þekkingu á textahefðinni og mikilvægi hennar
er varla hægt að líta svo á sem meðferð hans á efninu sé fullnægjandi. Hann
staðhæfir eftirfarandi um textann í Flateyjarbók án þess að fara nánar út í
þá sálma: „Saga Magnúsar góða og Haralds harðráða er aftur á móti einnig
í yngri hluta Flateyjarbókar (GKS 1005 fol.). Er sá texti náskyldur texta
Morkinskinnu og veitir góða vísbendingu um efnið í eyðunum“ (bls. 22).
Hér hefur Morkinskinnuhandritið verið lagt að jöfnu við verkið Morkin-
skinnu og Flateyjarbókargerðin sett í samhengi við eitthvað sem bæði er
sagt vera verkið og gerðin. Þessi tegund af samblöndun er þó ekki óvanaleg
í rannsóknum á miðaldatextum. Hún kemur nokkuð oft fyrir. En þegar
Ármann segir: „[h]ér er fjallað um hinn varðveitta Morkinskinnutexta. Það
sem er horfið kemur ekki við sögu“, verður óljóst hvort hann á við hand-
ritið GKS 1009 fol. með eyðum eða hinn endurskapaða texta sem Finnur
Jónsson gaf út.
Það hefði verið til mikilla bóta ef skýrt hefði verið afmarkað þegar í inn-
gangi bókarinnar hvaða hugtök væru lykilhugtök í rannsókninni, svo sem
eins og verk og höfundur. Lesandinn þarf hins vegar að bíða fram í VI. kafla
(17.2, bls. 272 o.áfr.) áður en hugtakið höfundur er yfirleitt tekið til umfjöll-
unar. Ármann segir svo í upphafi þeirrar greinargerðar:
Orðið höfundur hefur verið notað oft í þessu riti og er mál að velta því
nánar fyrir sér. Hér hefur verið gert ráð fyrir einstaklingi bak við verk-
ið sem hafi mótað formgerð þess, samfélagsmynd og boðskap af yfir-
vegun, þó að hann hafi sjálfur skilgreint sig sem sagnaritara (bls. 272).
R I T D Ó M A R230
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 230