Saga - 2004, Page 231

Það er sem sagt gert ráð fyrir því að höfundurinn sé einn einstaklingur sem
hafi skapað verkið á svipaðan hátt og höfundar samtímans gera. Þar að
auki er hér lögð áhersla á að hann skilgreini sjálfan sig sem sagnaritara. Hér
fjallar Ármann um hugtökin verk og höfund en skilgreining hugtakanna
lætur á sér standa. Afmörkun þessara lykilhugtaka lítur út fyrir að vera
sjálfgefin í huga Ármanns. Nokkru síðar getur hann þess þó að hann sé
meðvitaður um að umræða eigi sér stað um þessi hugtök í nýjum miðalda-
rannsóknum. Eftirfarandi tilvitnun sýnir þó hversu laustengd umræða
hans er við fræðilega rökræðu síðustu ára á þessu sviði.
Þar fyrir utan var afstaðan til höfunda allt önnur á þeim tíma en nú.
Miðaldatextar voru ekki óumbreytanlegir eða eign höfunda sinna.
Ekki er hægt að miða við „frumtexta“ sem sé endanleg afurð höfund-
ar. Það merkir ekki að hætta beri allri leit að sem frumlegustum texta
eða að enginn munur hafi verið gerður á skrifara, safnara og höfundi.
En jafnvel þeir sem töldust höfundar settu ekki aðeins á blað eigin
orð. Erfitt er að meta þátt skrifara í sköpun hins varðveitta texta
Morkinskinnu en ekkert bendir sérstaklega til þess að skrifarar hins
varðveitta handrits (GKS 1009 fol.) hafi lagt meira til málanna en skrif-
arar almennt. Þeir voru að skapa annað listaverk, bókina Morkin-
skinnu (bls. 274).
Ef ekki er hægt að afmarka með skýrum hætti hverjir hafa tekið beinan þátt
í tilurð samsteypunnar sem liggur fyrir í GKS 1009 fol. er líka erfitt að tala
um eina höfundarvitund. Samt sem áður ræðir Ármann óhikað um höfund-
inn og að í verkinu (sem hlýtur að taka til samsteypunnar eins og hún ligg-
ur fyrir í aðalhandritinu) megi „finna skýra höfundarvitund“ (bls. 274).
Í inngangi í upphafi ritsins segir Ármann að hann vilji varpa ljósi á bók-
menntaverkið Morkinskinnu og fyrirætlanir og forsendur þess sem upp-
haflega lagði upp með verkið en hafi ekki að markmiði að ræða höfundinn
sem persónu. Í lokaumræðunni í VI. kafla um bókmenntaverkið Morkin-
skinnu getur hann samt ekki látið hjá líða að leggja til að höfundurinn hafi
verið skáld sem byggi umfjöllun sína í ritinu á eigin reynslu við hirð kon-
ungs. Þar með velur Ármann höfundi stað innan samfélags hirðarinnar og
fellur það vel að sýn hans á Morkinskinnu sem eins konar lýsingu á hirðlíf-
inu öðrum til upplýsingar og fræðslu. Hér kemur fram sú grundvallarskoð-
un Ármanns um verkið og höfundinn sem tengist gagnrýni minni hér að
ofan. Höfundarvitundin sem lýst er varpar í raun ljósi á eitt meginvanda-
málið í röksemdafærslu Ármanns.
Sagan er ekki aðeins Noregssaga eða dæmisaga heldur saga skáldsins
sjálfs. Það sést á síendurteknum minnum í sögunni: konungsvaldi,
skiptum konungs og þegna, fáguðum íslenskum hirðskáldum með
dýrmætan auð dróttkvæða í farteskinu, fátækum og heimskum
Íslendingum og öðrum grænjöxlum sem eru sem álfar úr hól á hinu
kurteisa sviði, harðneskju hirðlífsins, gleði þess og gáska, skrauti og
R I T D Ó M A R 231
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 231