Morgunblaðið - 26.02.2011, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. FEBRÚAR 2011
Helgi Björns
syngur Hauk Morthens
Trommur
Einar Valur Scheving
Bassi
Róbert Þórhallsson
Gítar
Stefán Már Magnússon
Píanó
Kjartan Valdimarsson
Bakraddir
Erna Hrönn Ólafsdóttir
Rósa Guðrún Sveinsdóttir
Stefán Örn Gunnlaugsson
Salurinn
Kópavogur, Hamraborg 6
Miðapantarnir í síma 570 0400
og á miði.is
ÍS
LE
N
SK
A
/S
IA
.I
S
/I
S
L
51
82
2
10
/1
0
Vegna mikillar
aðsóknar og fjölda áskorana
hefur verið bætt við aukatónleikum
í allra síðasta sinn
föstudaginn 4. mars kl. 20:30.
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Öryrkjar eru viðkvæmur, fjölbreytt-
ur hópur við mörk fátæktar, sem býr
við erfiðar félagslegar og fjárhags-
legar aðstæður og þarf að takast á við
fordóma og neikvæða og meiðandi
opinbera umræðu.
Þetta eru nokkrar af niðurstöðum
nýrrar rannsóknar sem framkvæmd
var á tímabilinu maí til desember
2010 og byggðist aðallega á þátttöku-
athugunum og viðtölum við öryrkja.
Rannsóknin var unnin í tilefni af
Evrópuári gegn fátækt og félagslegri
einangrun, af Rannsóknarsetri í fötl-
unarfræðum við Háskóla Íslands og í
samstarfi við Öryrkjabandalag Ís-
lands.
Neikvæð umfjöllun
Tilgangur rannsóknarinnar var
m.a. sá að kanna málefni öryrkja út
frá þeirra eigin sjónarhóli en í ljós
kom að mikið ósamræmi er milli þess
raunveruleika sem öryrkjar búa við
og þess hvernig fjallað er um þá í op-
inberri umræðu, m.a. í fjölmiðlum.
Flestir viðmælendanna lýstu því
sem erfiðri reynslu að fá örorkumat,
enda margir þeirra á miðjum aldri og
búnir að vera lengi á vinnumarkaði.
Enn fremur er í niðurstöðum rann-
sóknarinnar bent á að ólíkt því sem
margir virðast halda er örorka ekki
algengari hér á landi en í nágranna-
löndunum, né heldur fjölgar öryrkj-
um hraðar hér en annars staðar. Ein
af þeim úrbótum sem lagðar eru til í
drögum að rannsóknarskýrslunni er
að leiðrétta ranga, villandi og nei-
kvæða umfjöllun um málefni öryrkja.
Eiga ekkert aflögu
Helsta orsök örorku er geðraskan-
ir, um 37% tilfella, en næstalgeng-
asta orsökin er stoðkerfissjúkdómar,
um 28% tilfella. En auk þess að þurfa
að berjast við sjúkdóma lifa fjöl-
margir öryrkjar við fátæktarmörk,
þ.e. ekkert má útaf bera til að endar
nái ekki lengur saman; á meðan
húsaleiga og matvara hafa hækkað
um 30% hafa örorkubæturnar staðið
í stað.
Viðmælendur lýstu því hvernig
fjárhagsáhyggjur höfðu neikvæð
áhrif á félagsleg tengsl og leiddu til
óöryggis, streitu og kvíða. Fram
kemur í rannsókninni að kreppan
hefur haft sérstaklega slæm áhrif á
þann hóp sem þjáist af geðröskunum
en auk almennra fjárhagsáhyggna
hefur neikvæð umræða, reiði og von-
leysi reynst honum erfitt.
Margir þátttakendur rannsóknar-
innar sögðu mikilvægt að geta lagt
fyrir, til að eiga fyrir óvæntum út-
gjöldum. Áður fyrr hefðu stundum
nokkrir þúsundkallar orðið afgangs
en núna ættu þeir ekkert aflögu.
Viðkvæmur
hópur við
mörk fátæktar
 Ný rannsókn um málefni öryrkja
Morgunblaðið/Golli
Fátækt Hjá fjölmörgum öryrkjum má ekkert út af bera fjárhagslega og fáir geta lagt peninga til hliðar.
Niðurstöður rannsóknarinnar
voru kynntar á málþinginu „Dag-
legt líf, afkoma og aðstæður ör-
yrkja“ í gær. Þar fjallaði m.a.
Knútur Birgisson um fjölskyldur
öryrkja.
„Tekjur fólks eru það lágar að
það eru dæmi um að börn hrein-
lega fái ekki að borða, þótt for-
eldrarnir láti þau auðvitað ganga
fyrir,“ segir Knútur. Hann segir
mörg dæmi þess að fólk hafi
ekki efni á að fara til tannlæknis
né greiða fyrir tómstundir fyrir
börnin. Erfiðastar séu þó e.t.v.
sálrænar afleiðingar pen-
ingaskortsins.
„Heimilin þurfa að takast á
við rifrildi, skilnaði og slíkt. Og
sumt fólk er með geðraskanir
eða þunglyndi þannig að það
getur ekki séð um börnin.“ Hlut-
fallslega mörg börn viðmælenda
reyndust vera greind með ADHD.
Erfiðar
aðstæður
BITNAR Á BÖRNUNUM
Samstaða er hjá ríkislögreglu-
stjóra, sérstökum saksóknara og
ríkissaksóknara um að sameina
efnahagsbrotadeild og embætti
sérstaks saksóknara. Innanríkis-
ráðherra áformar að sameina emb-
ættin.
Í frétt frá ríkislögreglustjóra
segir að um árabil hafi verið bent á
að móta þurfi framtíðarfyrirkomu-
lag rannsókna og ákærumeðferðar
í skatta- og efnahagsbrotamálum
Ögmundur Jónasson, innanríkis-
ráðherra, kynnti ríkisstjórninni í
gær áform sín um sameiningu
embættanna tveggja. Í frétt á vef
ráðuneytisins segir að sameiningin
sé liður í undirbúningi að frekari
nýskipan á rannsókn og saksókn
vegna fjármuna- og efnahagsbrota.
Ennfremur kemur fram að rann-
sóknum og ákærumeðferð fjár-
muna- og efnahagsbrota sé nú
sinnt hjá mörgum stofnunum. Þyki
núverandi skipan flókin, ógegnsæ
og ónákvæm auk þess sem mikil
hætta sé á tvíverknaði. Efnhags-
og fjármunabrot sæti nú rannsókn
og ákærumeðferð að einhverju eða
öllu leyti hjá eftirtöldum stofnun-
um: efnahagsbrotadeild ríkislög-
reglustjóra, embætti sérstaks sak-
sóknara, lögreglustjóranum á
höfuðborgarsvæðinu, skattrann-
sóknarstjóra, tollstjóra, Fjármála-
eftirlitinu, Samkeppniseftirlitinu og
ríkissaksóknara.
Með sameiningu rannsókna fjár-
muna- og efnahagsbrota í eina
efnahagsbrotarannsóknarstofnun
og með einfaldara ferli rannsóknar
og málsmeðferðar aukist skilvirkni
rannsókna, sem stuðlað geti að
bættri nýtingu fjármuna og margs
konar samlegðaráhrifum. Jafn-
framt aukist fagleg geta til rann-
sókna á brotastarfsemi með öfl-
ugum þverfaglegum hópi
sérfræðinga.
Sameinast um
rannsóknir efna-
hagsbrota
Efnahagsbrot
» Fyrirkomulagið sem horft er
til á sér hliðstæðu í Noregi.
» Sameining liður í undirbún-
ingi að frekari nýskipan á rann-
sókn og saksókn vegna fjár-
muna- og efnahagsbrota.