Morgunblaðið - 26.02.2011, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. FEBRÚAR 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Lánshæf-ismatsfyr-irtækið
Moody’s hefur sent
frá sér álit vegna
synjunar forsetans
á ríkisábyrgð-
arlögunum um Ice-
save III-samningana. Fyr-
irtækið segir að það muni
líklega lækka lánshæfismat
ríkissjóðs ef þjóðin ákveði að
fella lögin úr gildi í vænt-
anlegri þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Afstaða Moody’s gerir ráð
fyrir að Ísland muni eiga þeim
mun auðveldara með að greiða
af lánum sínum sem landið taki
á sig hærri skuldir án þess að
fá nokkuð í staðinn. Þessi sér-
kennilegi spádómur kallar á að
fyrri spádómar fyrirtækisins
séu skoðaðir. Sú staðreynd að
Moody’s er með þessu áliti að
blanda sér í kosningar hér á
landi, sem hlýtur að teljast af-
ar óvenjulegt af lánshæf-
ismatsfyrirtæki, gerir enn
brýnna að skoða sögu spádóma
þess.
Fyrir hrun höfðu stóru ís-
lensku bankarnir um árabil
notið hárrar lánshæfiseinkunn-
ar og sennilega hærri en efni
stóðu til, en það á sér sögu-
legar skýringar. Svo gerðist
það árið 2007, eftir erfiðleika
bankanna árið áður og vaxandi
vísbendingar um að eigna-
verðshækkanir í heiminum
væru ofþanin bóla, að Moody’s
gaf íslensku bönkunum þremur
hæstu mögulega lánshæf-
ismatseinkunn.
Jafnvel íslenskir
bankamenn, sem
ekki þjáðust af
minnimáttarkennd
fyrir hönd fyr-
irtækja sinna,
hlógu að vitleys-
unni. Nokkrum vikum síðar
áttaði Moody’s sig á að alvar-
leg mistök hefðu verið gerð og
þá var lánshæfið lækkað á ný,
en hélst þó hærra en það hafði
verið fyrir. Það var ekki fyrr
en eftir að tilkynningar höfðu
verið birtar um fall Glitnis og
öllum var ljóst orðið að banka-
kerfið væri að hrynja, sem
Moody’s gaf fjárfestum til
kynna hvað væri að gerast.
Spádómar fyrirtækisins um
fjárhag íslenska ríkisins hafa
verið svipaðir, í það minnsta
hvað tímasetningar varðar. Í
maí 2008 staðfesti Moody’s háa
lánshæfiseinkunn ríkissjóðs og
það var ekki fyrr en eftir að
Glitnir gafst upp sem Moody’s
sagðist ætla að taka lánshæfi
landsins til skoðunar vegna
mögulegrar lækkunar. Það var
svo 8. október 2008 sem Moo-
dy’s lækkaði einkunnina, en þá
var allt bankakerfið hrunið.
Ekki verður undan því vikist
að skoða nýjasta álit Moody’s í
ljósi þessarar sögu og óhætt er
að fullyrða að í henni er fátt
sem gefur tilefni til að gera
mikið með álit Moody’s. Og
þegar nýjasta álitið er jafn
fjarstæðukennt og raun ber
vitni er enn meiri ástæða til að
setja við það mikla fyrirvara.
Fyrirtækið gaf
íslensku bönkunum
hæstu einkunn
rúmu ári fyrir
bankahrunið}
Spádómar Moody’s
Nú hafa þeir JónGnarr Krist-
insson og Dagur B.
Eggertsson sent
borgarstarfsmenn
inn í garða Reyk-
víkinga til að mæla
hvort ruslatunnurnar standi
lengra frá ruslabílnum en 15
metra. Til að draga enn frekar
úr þjónustunni við borgarbúa
er byrjað að sækja sorpið
sjaldnar til íbúanna, eða á 9-11
daga fresti í stað vikulega eins
og verið hafði. Þeir sem eru svo
óheppnir að tunnurnar þeirra
eru í 16 metra fjarlægð frá göt-
unni en vilja sleppa við að
greiða sérstakt „skrefagjald“
verða að færa tunnurnar til þá
daga sem sorpið er sótt. Áður
hefði það verið tiltölulega ein-
falt, en nú er útilokað að vita
hvenær sorpbíllinn kemur
nema fara eftir krókaleiðum
inn á sérstaka síðu á vef
Reykjavíkurborgar og skoða
þar sorphirðudagatal og sorp-
hirðukort af borginni. Í sorp-
hirðunni hefur sem sagt náðst
sá árangur að draga úr þjón-
ustu og hækka um leið gjöldin.
Þessi furðulega
ráðstöfun forystu-
manna borg-
arstjórnarmeiri-
hlutans hefur ekki
vakið mikla kátínu í
borginni, enda ekki
við því að búast. Það eina sem
hægt er að segja jákvætt um
hana er að hún flokkast ekki
undir bein svik á loforðum
meirihlutaflokkanna því að þeir
höfðu vit á að kynna ekki þessi
áform sín fyrir kosningar.
Þessu er því miður ekki að
heilsa um margt af því sem
meirihlutinn tekur sér fyrir
hendur. Á loforðalista Besta
flokksins stóð til að mynda:
„Ókeypis í strætó fyrir náms-
menn og aumingja,“ en sem
kunnugt er hækkuðu Besti
flokkurinn og Samfylkingin
gjaldskrá Strætó um áramótin.
Um leið var dregið úr þjónust-
unni, en þetta tvennt virðist
einmitt vera megineinkenni nú-
verandi meirihluta í borg-
arstjórn, að hækka gjöld en
draga úr þjónustu. Er þetta
virkilega sú nýbreytni sem
borgarbúar kusu?
Nýr meirihluti
í borginni hefur
ítrekað slegið tvær
flugur í einu höggi }
Hærri gjöld og minni þjónusta
M
annvini er víða að finna, meðal
annars við Miðjarðarhaf. Þeir
sem bera það nafn með rentu
eru líklega of margir til að
telja upp í stuttum pistli, sem
betur fer (eða er það ekki?) en hinir – mann-
vinir innan gæsalappa – hafa verið meira í
sviðsljósinu undanfarið. Hverfa þó vonandi allir
sem einn úr því ljósi sem fyrst.
Hvernig má það vera að mannskepan geti
verið jafn vond hver við aðra og raunin er? Það
er auðvitað óskiljanlegt en gömul og saga og
ný. Því miður. Og þeir sem lýsa mestri hjarta-
gæsku eru gjarnan þeir verst innrættu.
„Á tímum fjöldans er valdið í höndum fólks-
ins sjálfs og leiðtogarnir hverfa að eilífu,“ segir
í Grænbók Moammars Gaddafís, leiðtoga Líb-
íu. Íbúar landsins fást eflaust seint til að sam-
þykkja fyrri hluta setningarinnar, en líklegt má telja að
flestir væru til í að seinni hlutinn rættist.
Allir eru jafnir. En sumir reyndar jafnari en aðrir. Man
einhver eftir Animal Farm?
Mannvinurinn Gaddafí hefur örugglega ekki látið drepa
þá hermenn sem neituðu að ráðast á og myrða samborg-
ara sína. Sei, sei, nei. Allt lygi í vestrænum fjölmiðlum. Er-
lendir blaðamenn eru hundar, sagði leiðtoginn í gær.
Það eru sjálfsagt bara óvandaðir svissneskir banka-
menn sem ákváðu að frysta eignir Gaddafís í vikunni. Að
sjálfsögðu ber okkur að efast um að einn einasta franka,
dollar eða evru, hafi hann eignast með ólögmætum hætti.
Á þessum bænum er örugglega allt uppi á
borðinu.
Gott ef einn sona Gaddafis lofaði ekki kaup-
hækkunum í vikunni og nýjum þjóðsöng. Það
hlýtur að skipta sköpum.
Mannvinurinn Mubarak sem stjórnaði
Egyptalandi með harðri hendi áratugum sam-
an var hrakinn úr forsetaembætti á dögunum
og fréttir herma að hann hafi náð að nurla
saman í svolítinn ellilífeyri. Heimildum ber
ekki saman um hvort lífeyririnn telst í hundr-
uðum eða þúsundum milljarða króna en það
var ábyggilega nóg fyrir gamla manninn og
hyski hans allt, og ríflega það.
Mannvinurinn Zine El Abidine Ben Ali
hrökklaðist nýverið frá völdum í Túnis. Ekki
orð um það meir.
Enginn veit sína ævina fyrr en öll er. Aðeins
er öruggt að við förum báðir, ég og þú, og meira að segja
leiðtogarnir.
Þegar aldurinn færist yfir, þó það gerist ekki hratt, velt-
ir fólk dauðanum eðlilega meira fyrir sér en áður. Hann
verður fólki ekki beinlínis hugleikinn, en kemur oftar upp í
hugann.
Enginn veit sína ævina fyrr en öll er. En sums staðar, til
dæmis þar sem nefndir mannvinir og önnur slík gæðablóð
hafa komist til valda, getur sauðsvartur almúginn átt von á
því að maðurinn með ljáinn stökkvi fram úr skúmaskoti
mun fyrr en í öðrum löndum.
Sá sem á slíka vini þarf enga óvini. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Mannvinir við Miðjarðarhaf
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
S
amráðsvettvangur um nýt-
ingu helstu nytjafiska
skilar fyrstu niðurstöðum
fljótlega. Þar verður m.a.
fjallað um aflareglu í
þorskveiðum. Skúli Skúlason, rektor
Hólaskóla, er formaður starfshópsins
og sagðist hann í gær ekki tilbúinn að
segja til um hvort hópurinn legði til
aukið aflamark í þorski.
Í gær fór fram ráðstefna á veg-
um sjávarútvegsráðuneytisins og
Hafrannsóknastofnunarinnar um
langtímastefnumótun og aflareglur
og fluttu sérfræðingar erindi um mál-
efnið. Þau sjónarmið komu fram á
fundinum að brýnt væri að stjórnvöld
mörkuðu vel skilgreinda nýtingar-
stefnu og innleiddu aflareglur fyrir
fleiri tegundir.
„Svo virðist sem mikilvægi nýt-
ingarstefnu til lengri tíma sé óum-
deilt, en það verður að vanda þá vinnu
og viðhafa samráðsstjórnun,“ sagði
Skúli í gær. „Sátt verður að ríkja um
slíka stefnu með sameiginlega ábyrgð
þjóðarinnar á auðlindinni í huga. Vís-
indamenn, stjórnvöld og fulltrúar
hagsmunaaðila þurfa á öllum stigum
að koma að ákvörðun nýtingarstefnu.
Við leggjum mikla áherslu á að
þessi vinna leiði til betri skilnings og
þekkingar á nýtingarstefnu sjávar-
auðlindarinnar. Við höfum umboð til
að koma með tillögur um hvernig á að
standa að þessum málum til lengri
tíma litið og teljum afar áríðandi að
móta nýtingarstefnu fyrir ýsu, ufsa
og fleiri tegundir hið allra fyrsta,“
segir Skúli.
Aflaregla í sinni einföldustu
mynd tengir saman mat á stofnstærð
og leyfilegan heildarafla. Nú er leyfi-
legur þorskafli miðaður við 20% af
stærð þorskstofnsins, þ.e. fjögurra
ára fiskur og eldri, og helming af afla-
marki síðasta fiskveiðiárs á undan til
sveiflujöfnunar. Síðan er deilt í þá
niðurstöðu með tveimur.
Skúli var spurður hvað hann
vildi segja um kröfur um aukinn
þorskkvóta: „Hvað varðar slíkar kröf-
ur þá koma þær að hluta til fyrst fram
vegna efnahagsástandsins. Mér
finnst þær ekki sannfærandi því við
megum ekki spilla auðlindum þjóð-
arinnar til að bjarga efnahagnum til
skamms tíma. Ég tek hins vegar af
heilum hug undir sjónarmið sjó-
manna og byggðanna og þekking og
reynsla skipstjóra og sjómanna þarf
að skila sér betur inn í umræðuna.
Það er því ánægjulegt að fulltrúar
sjómanna koma að starfi samráðs-
vettvangsins,“ sagði Skúli.
Stofninn hefur stækkað
Í ágripi af erindi Friðriks Más
Baldurssonar, HR, á ráðstefnunni
segir meðal annars: „Veiðihlutfallið
var síðan lækkað í 20% fiskveiðiárið
2007/08. Sú aðgerð virðist vera að
skila árangri því stofninn hefur
stækkað, eldri fiski hefur fjölgað og
nýliðun er á uppleið. Í ljósi reynsl-
unnar þarf þó að hafa ákveðinn fyr-
irvara á þessum ályktunum og gæta
varúðar. Þrátt fyrir galla í útfærslu,
umframafla og ofmat hefur veiðihlut-
fall þokast niður á við og er nú í ná-
munda við „rétt“ gildi. Þetta skilar
sér í hagkvæmari nýtingu þorsk-
stofnsins.
Það þarf að gera enn betur í
framkvæmd aflareglunnar, t.d. hefur
afli umfram heildaraflamark verið á
uppleið og er nú um 11%. Það er
ávallt þannig að þegar stofninn
stækkar og fiskur gefur sig betur þá
er kallað eftir sértækri aukningu afla-
heimilda. Til að auka skilning á
nauðsyn þess að ástunda skyn-
samlega nýtingarstefnu sem
byggist á hæfilegri varúð þarf
að efla enn upplýsingamiðlun
og fræðslu.“
Vilja aflareglu fyrir
sem flestar tegundir
Morgunblaðið/Sigurgeir
Vel mætt Góð þátttaka var á ráðstefnu um nýtingarstefnu og aflareglur.
Daði Már Kristófersson, HÍ,
flutti erindi á ráðstefnunni og í
ágripi af erindi hans segir að
ábati skynsamlegrar nýting-
arstefnu sé líklegur til að
aukast enn frekar á komandi
áratugum. Á sama tíma muni
samkeppni villts fisks við eldis-
fisk aukast eftir því sem mark-
aðshlutdeild eldisfisks vex ár
frá ári.
Síðan segir í ágripinu: „Gríð-
armiklir hagsmunir eru í húfi
fyrir Íslendinga að stýra fisk-
veiðum þannig að sem mest
verðmæti séu sköpuð til lengri
tíma litið. Í þessu felst að
ákvörðun aflamarks endur-
spegli langtímasjónarmið um
mesta langtímaábata og að
aflamark hafni hjá þeim útgerð-
um sem mest verðmæti geta
skapað úr
því.“
Sem mest
verðmæti
MIKLIR HAGSMUNIR