Morgunblaðið - 17.06.2011, Blaðsíða 37

MENNING 37
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. JÚNÍ 2011
Hljómsveitin Salon Islandus
ásamt Þóru Einarsdóttur sópr-
an kemur fram á hátíðartón-
leikum í Garðabæ í dag kl. 20.
Tónleikarnir eru haldnir í safn-
aðarheimili Vídalínskirkju,
Kirkjuhvoli, og eru hluti af 17.
júní dagskrá í Garðabæ. Hljóð-
færaleikarar verða Sigrún Eð-
valdsdóttir, Pálína Árnadóttir,
Bryndís Halla Gylfadóttir, Páll
Hannesson, Martial Nardeau,
Sigurður I. Snorrason, Anna Guðný Guðmunds-
dóttir og Pétur Grétarsson. Þóra Einarsdóttir
sópransöngkona syngur með sveitinni, en á efnis-
skránni eru verk eftir Johann Strauss, Sigfús
Halldórsson og fleiri.
Tónlist
Hátíðartónleikar
í Garðabæ
Þóra
Einarsdóttir
Jón Hlöðver Áskelsson hefur
samið lag við ljóð Matthíasar
Jochumssonar, Minni Jóns Sig-
urðssonar, í tilefni af því að í
dag eru 200 ár liðin frá fæðingu
Jóns. Hið íslenska bókmennta-
félag gefur af þessu tilefni út
nótnahefti með ljóðinu, en þar
er það einnig birt í enskri þýð-
ingu eftir David Gislason í
Kanada. Hægt er að nálgast
heftið hjá Bókmenntafélaginu
og helstu hljóðfæraverslunum.
Lagið verður flutt á hátíðardagskrá í Lysti-
garðinum á Akureyri á þjóðhátíðardaginn og við
það tækifæri afhendir höfundurinn formlega
stjórn Akureyrarstofu lagið.
Tónlist
Minni Jóns
Sigurðssonar
Jón Hlöðver
Áskelsson
Sýningu Braga Ásgeirssonar í
Galleríi Fold, Samræður við líf-
ið, lýkur á sunnudag. Á sýning-
unni, sem opnuð var á áttræð-
isafmælisdegi listamannsins
28. maí síðastliðinn, eru 69
verk, olíumálverk, teikningar
og grafíkmyndir.
Flest verkanna eru nýleg en
nokkur fjöldi af eldri verkum
er einnig til sýnis.
Listferill Braga spannar yfir
60 ár og hann var einnig kennari við Myndlista- og
handíðaskóla Íslands í áratugi og skrifaði um
myndlist. Sýningin er opin laugardag frá 11:00-
16:00 og sunnudag frá 14:00-16:00 í Galleríi Fold
við Rauðarárstíg.
Myndlist
Sýningu Braga
Ásgeirssonar lýkur
Bragi
Ásgeirsson
Á hundrað ára afmæli Jóns Sig-
urðssonar 1911 hugðust Vestur-
Íslendingar heiðra minningu hans
og efnt var til sérstakrar fjársöfn-
unar til þess arna. Í nýrri bók Jón-
asar Þór sagnfræðings, Varðinn í
vestri, sem Ormstunga gefur út í
tilefni af 200 ára afmæli Jóns, er
þessi saga rakin og hvernig það at-
vikaðist að reistur var minnisvarði í
Winnipeg áratug síðar, en fram-
lagið í Vesturheimi var svo mynd-
arlegt að afráðið var að gera af-
steypu af styttunni, sem Einar
Jónsson hafði gert, og senda vestur
um haf. Minnisvarðinn prýðir nú
þinghúsgarðinn í Winnipeg og er
sérstakt sameiningartákn.
Jónas Þór lagði stund á sagn-
fræði við Háskóla Íslands og Uni-
versity of Manitoba í Kanada. Hann
rekur nú félagið Vesturheim sf.
með það að markmiði að efla tengsl
Íslendinga við afkomendur ís-
lenskra vesturfara í Ameríku og
stuðla að rannsóknum og útgáfu
efnis er varðar sögu Vestur-
Íslendinga auk þess sem áhersla er
lögð á kynningu á íslenskri menn-
ingu vestan hafs.
Bók Jónasar um Vestur-
Íslendinga, Icelanders in North
America, kom út árið 2002 hjá Uni-
versity of Manitoba Press.
Varðinn í
vestri
 Minnst minnis-
varða Jóns
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Með merkustu kirkjugripum á Ís-
landi er kaleikur sem var í kirkjunni
á Fitjum í Skorradal en er nú í Þjóð-
minjasafninu. Í dag verður nákvæm
eftirmynd kaleiksins, sem Ívar Þ.
Björnsson gerði, færð kirkjunni og
við það tækifæri flytur Vilhjálmur
Örn Vilhjálmsson fornleifafræð-
ingur erindi þar sem hann varpar
nýju ljósi á tilurð kaleiksins.
Vilhjálmur hefur komist að þeirri
niðurstöðu að kaleikurinn sé frá því
um 1200, hugsanlega eitthvað aðeins
fyrr. Hér á landi séu til nokkrir kal-
eikar frá rómönskum tíma og Fitja-
kaleikurinn sé einn þeirra, meðal
elstu kirkju-
gripa og
með þeim
merkilegri.
„Ég er á
því að kaleik-
urinn sé bresk-
ur og byggi þá
skoðun á stíl-
fræðilegum athug-
unum á fæti kaleiksins og
gerð hans. Á Íslandi hafa varð-
veist átta kaleikar frá þess-
um tíma, jafnvel níu, og
Fitjakaleikurinn er sá fal-
legasti, lítill og hefur passað
vel í litla bændakirkju.“
Menn hafa velt því fyrir sér
hvaðan kaleikurinn væri
uppruninn og gert því
skóna að hann sé
spænskur eða ís-
lensk smíði án
þess þó að
hafa nokkuð
fyrir sér nema
hreinar getgát-
ur. Vilhjálmur
segir að sínar stíl-
fræðirannsóknir
bendi til þess að
kaleikurinn sé
enskur að upp-
runa og rekur
hann til borg-
arinnar Lincoln,
sem var mikil
menningarborg
fyrir kirkjulist og
miðstöð boðunar á Englandi.
Eins og getið er verður kirkjunni
færð eftirgerð kaleiksins að gjöf og
Vilhjálmur segir það vel til fundið.
„Ég hef gaman af endurgerðinni og
hvet fólk til þess að gera svo við
merka gripi sem gaman væri að fá í
kirkjurnar aft-
ur. Eft-
irmyndin er
líka mjög vel
gerð, hann
þyrfti bara að
detta eins og
fimm sinnum í
gólfið og rúlla eftir
moldargólfi til þess að
verða alveg eins og hinn,“
segir hann og hlær.
Vilhjálmur flytur fyr-
irlestur sinn kl. 14:00 í
kirkjunni, kl. 14:30 fjallar
Ívar um gripina af sjónarhóli
silf-
ursmiðsins
og síðan
verður
guðsþjón-
usta og kaleik-
urinn helgaður.
Að því loknu
verður kirkju-
kaffi að göml-
um sið.
Gjöf Bændakirkjan á Fitjum í Skorradal fær aftur kaleik sinn.
Kaleikurinn
kemur heim
 Fitjakirkju færð að gjöf endurgerð
sögufrægs kaleiks frá þrettándu öld
Vilhjálmur Örn
Vilhjálmsson
Merkur Eftir-
mynd kaleiks
Fitjakirkju.
Þá hugsuðum við
með okkur að nú
væri ágætt að fara að saxa
þetta eitthvað niður 39
»
Andvari, rit Hins
íslenska þjóðvina-
félags, er helgað
Jóni Sigurðssyni í
tilefni af tveggja
alda afmæli hans
17. júní. Jón var
fyrsti forseti fé-
lagsins, frá
1871til 1879, en
félagið var stofn-
að sem samtök
fylgismanna Jóns í stjórnarskrár-
málinu. Andvari var í upphafi mál-
gagn hans, tók við af Nýjum fé-
lagsritum, og þar birti forsetinn
síðustu stjórnmálaritgerðir sínar.
Í Andvara að þessu sinni rita níu
fræðimenn um ýmsa þætti sem
varða Jón Sigurðsson, líf hans, starf
og stefnumál.
Höfundar efnis eru Guðjón Frið-
riksson, Gunnar Karlsson, Sverrir
Jakobsson, Sigurður Pétursson,
Þorvaldur Gylfason, Birgir Her-
mannsson, Ágúst Þór Árnason, Mar-
grét Gunnarsdóttir og Jón Karl
Helgason. Ritstjóri Andvara, Gunn-
ar Stefánsson, skrifar inngangsorð
að ritinu. Í því eru margar myndir.
Andvari
um Jón
Sigurðsson
Kápa Andvara
Leikhúsin í landinu
www.mbl.is/leikhus
Uppselt Örfá sæti laus FarandsýningU Ö F
Tjarnarbíó
5272100 | tjarnarbio@leikhopar.is
Ferðasaga Guðríðar / The saga of Gudridur
Sun 19/6 á íslensku kl. 20:00
Fös 24/6 á íslensku kl. 20:00
Lau 25/6 á íslensku kl. 16:00
Sun 26/6 kl. 20:00
sýnd á ensku / in english
Sýnd á ensku 26.júní / In english 26.june
Hetja / Hero
Sun 19/6 kl. 16:00
sýnd á ensku / in english
Fös 24/6 á íslensku kl. 18:00
Lau 25/6 á íslensku kl. 20:00
Sun 26/6 kl. 16:00
sýnd á ensku / in english
Sýnd á ensku 19. og 26.júní / In english 19. and 26.june
Sirkus Íslands:Ö faktor
Fös 1/7 kl. 19:30
Lau 2/7 kl. 14:00
Lau 2/7 kl. 18:00
Sun 3/7 kl. 14:00
Sun 3/7 kl. 18:00
568 8000 – borgarleikhus.is – midasala@borgarleikhus.is
Húsmóðirin (Nýja sviðið)
Mið 22/6 kl. 20:00 aukasýn Fim 23/6 kl. 20:00 aukasýn
Sýningum lýkur í júní. Ósóttar pantanir seldar daglega
Gleðilega Þjóðhátíð!
Tveir af átta
sýningarstjórum
sýningarinnar
Sjónarmið – Á
mótum mynd-
listar og heim-
speki, þeir
Gunnar J. Árna-
son og Jón
Proppé, ganga
um sýninguna og
gefa gestum inn-
sýn í verkin sem þar er að finna
næstkomandi sunnudag kl. 15:00.
Sýningunni er ætlað að vekja
heimspekilega umræðu, vera inn-
legg í hana og fela í sér ákveðna
tilraun til að fjalla um heimspeki-
legar hugmyndir í gegnum mynd-
list. Sýningarstjórarnir hafa skrif-
að greinar í bók, sem kom út
samhliða sýningunni, sem miðar að
því að greina og skýra listaverk á
heimspekilegan
máta, en um leið
og heimspeki-
legum hug-
myndum er beitt
til að túlka
myndlist er þeim
ætlað að skýra
hugtök heim-
spekinnar um
listina.
Sýningarstjór-
arnir átta koma að verkefninu með
ólíkar hugmyndir, en það sem
sameinar þá er aðallega viðhorf
þeirra til þess hlutverks sem heim-
spekin getur gegnt í orðræðunni
um myndlist. Viðburðurinn er
þriðji í röð samræðna meðal sýn-
ingarstjóranna á því tímabili sem
sýningin stendur yfir. Fjórða sýn-
ingarstjóraspjallið verður sunnu-
daginn 28. ágúst nk.
Gengið um Sjónarmið
Jón
Proppé
Gunnar J.
Árnason