Morgunblaðið - 03.09.2011, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 2011
Árvökul á Alþingi Ragnheiður Elín Árnadóttir sýnir Guðlaugi Þór Þórðarsyni frétt af mbl.is, þess efnis að kín-
verski kaupsýslumaðurinn Huang Nubo gæti þurft að hætta við kaupin á jörðinni Grímsstöðum á Fjöllum.
Eggert
Fiskveiðistjórn-
arfrumvarp ríkisstjórn-
arinnar hefur ekki hlot-
ið blendnar viðtökur.
Þær hafa verið hreint út
sagt hörmulegar. Allir
þeir sem hafa farið yfir
það efnislega hafa gefið
því algjöra falleinkunn.
Gildir einu hver hefur
átt í hlut. Fræðimenn,
sem sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra hefur kallað til,
aðrir fræðimenn, lögfræðingar, sjó-
menn, ASÍ heildarsamtök launafólks,
sveitarfélög, útvegsmenn, smábáta-
eigendur, sveitarfélög, fjármálstofn-
anir og endurskoðendur. Allt er á
einn veg. Allir þessir aðilar vara við
frumvarpinu og afleiðingum þess og
vilja að það verði lagt til hliðar og
byrjað að nýju.
Í lýðræðisríkjum þar sem tekið er
mark á orðræðunni hefði mátt ætla
að stjórnvöld brygðust við með
ábyrgum hætti og tækju tillit til svo
víðtækra og alvarlegra aðvarana. En
varðandi sjávarútvegsfrumvarpið
virðist annað gilda. Aðvörunarorðin
eru að litlu höfð og skollaeyrum
skellt við málefnalegum og ítarlegum
ábendingum þeirra sem gleggst
þekkja til.
Þetta er auðvitað mikið áhyggju-
efni.
Ekkert lært og engu gleymt
Hversu margir hafa ekki talað um
að á liðnum árum hafi menn brennt
sig á því að taka ekki viðvörunarorð al-
varlega þegar stórmál voru á ferðinni?
Hversu oft hefur ekki verið sagt að ein
ástæða efnahagshrunsins hafi einmitt
verið sú að ekki hafi nægjanlega
grannt verið hlustað á ábendingar
þeirra sem vöruðu við? Af því sem
sagt hefur verið mátti ætla að menn
brenndu sig ekki á því núna að hlusta
ekki á málefnalegar ábendingar.
En það er eins og þeir sem um
stjórnvölinn halda, hafi engu gleymt
og ekkert lært. Viðbrögðin hafa verið
slík. Í stað þess að takast á við um-
ræðuna með málefnalegum hætti og
sýna henni virðingu, hafa viðbrögðin
verið þau að svara með skítkasti og
fullkomnu hirðuleysi.
Það sem sagt hefur verið um sjáv-
arútvegsfrumvarpið hefur nefnilega
ekki verið neitt smálegt. Og þeim sem
viðvörunarorðin hafa mælt verður
seint brugðið um þekkingarleysi á
málaflokknum. Þvert á móti. En þá
hefur verið lagst í forarpyttinn og
skítkastinu beint yfir þá sem hafa vog-
að sér að gagnrýna. Þetta er ekki bara
aumkunarvert, heldur auðvitað stór-
háskalegt og ber ekki vitni um vilja til
lýðræðislegrar, upplýstrar umræðu.
Einn gúmoren
Sjávarútvegs- og landbún-
aðarnefnd Alþingis bað fjár-
málastofnanir um álit á sjávarútvegs-
frumvarpinu. Af hverju skyldi það nú
hafa verið? Jú, svarið er augljóst.
Málið varðar þessar stofnanir. Sjáv-
arútvegurinn er slík atvinnugrein í
samfélagi okkar að fjármálastofnanir
hafa eðli málsins vegna mikilla hags-
muna að gæta. Leikreglur sjáv-
arútvegsins munu ráða miklu um það
hvernig fyrirtækjum í greininni mun
ganga að ráða við fjárhagslegar
skuldbindingar sínar. Staða fjár-
málastofnana er ekki einkamál
þeirra. Það ættum við að minnsta
kosti að muna núna, þremur árum
eftir bankahrunið. Þegar þessar
stofnanir senda okkur í sjávarútvegs-
og landbúnaðarnefnd síðan álit sitt
þá fá þær bara einn gúmoren frá for-
ystu nefndarinnar og þeim líkt við
eiturlyfjasjúklinga.
Er hægt að lúta lægra? Finnst
mönnum það lítið mál að lagt sé fram
frumvarp sem mun hafa í för með sér
tuga milljarða tap fjármálafyr-
irtækja? Viðbrögðin sem við höfum
heyrt og séð gefa því miður til kynna
að slíkt sé talið léttvægt. Blasir það
ekki við hverjar afleiðingarnar verða
fyrir samfélagið, þegar
fjármálastofnunum er
greitt slíkt högg? Það
verður ekki einkamál
fjármálastofnananna.
Það hefur afleiðingar
fyrir samfélagið allt. Í
fyrsta lagi með því að
kjör viðskiptavina
þeirra munu versna og
þessi fyrirtæki sem eru
í eigu ríkisins að ein-
hverju eða miklu leyti
munu rýrna að verð-
gildi.
Því miður hafa viðbrögðin líka verið
á þann veg að skilja má að þessar upp-
lýsingar fjármálastofnananna hafi
ekki komið á óvart. Hvað er hér verið
að fara? Er verið að segja okkur að
þeir sem ábyrgð beri á frumvarpinu
hafi vitað um afleiðingarnar, en lagt
það fram engu að síður? Hafi sem
sagt vísvitandi viljað festa í lög hug-
myndir sem kostuðu ríkissjóð (skatt-
borgara) stórfé. Það hafi bara átt að
vera herkostnaðurinn af þeirri póli-
tísku hugmyndafræði sem að baki bjó.
Alvarlegast er að sjávar-
útvegurinn verður veikari
En svo alvarlegt sem þetta er, telst
þó annað sýnu verra. Þessar upplýs-
ingar segja okkur að verði sjáv-
arútvegsfrumvarp ríkisstjórnarinnar
að lögum þá muni sjávarútvegurinn
verða veikari, óhagkvæmari og þess
vegna síður í stakk búinn til þess að
standa við fjárhagslegar skuldbind-
ingar sínar. Þær skuldbindingar sem
útgerðir og fiskvinnslur öxluðu í
góðri trú verða þeim ofviða og þær
tapast. Og þetta á ekki bara við um
sjávarútveginn, heldur verða áhrifin
víðtækari. Það verða ekki bara fjár-
málafyrirtækin sem munu bera þetta
tap. Það mun líka bitna á við-
skiptavinum, starfsfólki, sveit-
arfélögum og ríki. Raunar samfélag-
inu í heild.
Í þessu ljósi er ábyrgð þeirra sem
hafa vélað um sjávarútvegs-
frumvarpið mikil. Sú ábyrgð er ekki
einasta á herðum ráðherrans sem
mælti fyrir málinu, heldur ekki síður
þeirra sem höfðu beinan atbeina að
því. Það ætti að vera í fersku minni
að ábyrgð þeirra sem annaðhvort af
ásetningi eða stórkostlegu hirðuleysi
hafa stofnað hagsmunum ríkisins í
fyrirsjáanlega hættu er mikil og ald-
eilis ekki léttvæg.
Innan þingflokka stjórnarflokk-
anna er margt ágætt fólk sem vill
örugglega ekki vinna með þessum
hætti. Það hlýtur nú að taka í taum-
ana og koma í veg fyrir að haldið
verði áfram því feigðarflani sem hef-
ur verið á öllum málatilbúnaðinum í
kring um undirbúning hins alræmda
fiskveiðistjórnarfrumvarps.
Skollaeyrun alræmdu
Þegar svo við bætist að með gild-
um rökum hefur því verið haldið
fram að frumvarpið sé beinlínis
stjórnarskrárbrot ætti það að vera
óhugsandi að þingmenn sem ritað
hafa eið að stjórnarskránni, láti sér
til hugar koma að halda áfram þess-
um hildarleik. Því miður hafa við-
brögðin enn sem komið er þó ekki
gefið neitt til kynna í þá veru. Á með-
an rökum er svarað með skítkasti og
vönduðum álitum mætt með brigsl-
yrðum, þá er ekki við góðu að búast.
Það veit nefnilega ekki á gott þeg-
ar hinum alræmdu skollaeyrum er sí-
fellt skellt við viðvörunarorðum
þeirra er gerst þekkja til.
Eftir Einar K.
Guðfinnsson
» Það veit nefnilega
ekki á gott þegar
hinum alræmdu
skollaeyrum er sífellt
skellt við viðvörunar-
orðum þeirra er gerst
þekkja til.
Einar K. Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður, sem á
sæti í sjávarútvegs- og landbúnaðar-
nefnd Alþingis.
Skollaeyrun
alræmdu
Ég er nærri hættur
að horfa á umræðu-
þætti í sjónvarpinu.
Venjulega snúast þeir
upp í þrætur og pex,
þar sem orð stendur
gegn orði og áheyrand-
inn er jafnnær að þætti
loknum. Ég ætlaði þó
að gera undantekningu
og horfa á þau Andreu
J. Ólafsdóttur og Vil-
hjálm Bjarnason tala um verðtrygg-
inguna, ekki alls fyrir löngu, vegna
þess að hún hefur lengi verið mér
áhugamál, ég hef kynnt mér hana og
afleiðingar hennar meira en margur
annar og skrifað um hana greinar,
fleiri en eina. – En ég gafst upp. Mér
blöskraði svo mont og óskammfeilni
Vilhjálms Bjarnasonar, að ég lokaði
sjónvarpinu.
Auðvitað veit Vilhjálmur eins og
allir aðrir (eða veit hann það kannski
ekki?), að fjöldi manna á Íslandi hefur
misst aleigu sína, eingöngu vegna
þess hvernig verðtryggingin hefur
verið framkvæmd, og að enn fleiri
hafa orðið að lifa við fátækt og örygg-
isleysi af þessari sömu ástæðu. Samt
dirfist hann að koma fram í sjónvarp-
inu og halda því blákalt fram að þetta
sé allt í bezta lagi. Ekkert að. Og
hann gerði meira. Hann reyndi að
telja fólki trú um að verðtryggingin
væri slík heillaþúfa hins íslenzka
samfélags, að við mættum ekki án
hennar vera. Ef við afnæmum hana,
myndi lífeyriskerfi landsmanna
hrynja, Íbúðalánasjóður myndi
hrynja og … ég heyrði ekki betur en
hann ætlaði að segja að bankakerfið
myndi hrynja líka … en þá skellti ég
fjarstýringunni á hann og leyfði hon-
um ekki að botna setn-
inguna. Það var ekki
hægt að sitja endalaust
undir öðru eins og
þessu.
En: Ef verðtrygg-
ingin er svona dásam-
leg, eins og Vilhjálmur
og sálufélagar hans
segja, hvers vegna má
hún þá ekki breiða sína
líknandi verndarvængi
yfir okkur, gamla fólk-
ið, og yfir ungu hjónin
sem eru núna að koma
sér upp þaki yfir höfuðið, við von-
lausar aðstæður? Hvers vegna má
ellilífeyririnn okkar ekki taka risa-
stökk upp á við, um leið og skuldir
barnanna okkar rjúka upp úr öllu
valdi? Og hvers vegna mega laun
ungu hjónanna ekki hækka jafnt og
skuldirnar þeirra?
Þetta get ég sagt Vilhjálmi Bjarna-
syni og öllum hinum:
Það er vegna þess, að það hentar
ekki hagsmunum íslenzka þjófa-
félagsins að allir sitji við sama borð,
eins og ráð var fyrir gert í hinum
upphaflegu „Ólafslögum“. Allir áttu
að njóta verðtryggingar, einnig aldr-
aðir og aðrir bótaþegar. (Sjá m.a.
Lagasafn I. bindi 1983). En þetta
hentaði ekki mafíu Mammons á Ís-
landi. Hún hefur aldrei getað sætt sig
við að íslenzkum almenningi líði vel í
landi sínu. Þess vegna varð að breyta
„Ólafslögunum“ og opna þar leiðir til
eignatilfærslu og gripdeilda – eins og
raun varð á, heldur betur.
Og svo koma menn í sjónvarp,
þykjast vera sérfræðingar, og verja
þetta athæfi í líf og blóð!
Ég tek skýrt fram, að þegar ég tala
um ung hjón sem reyna að koma sér
upp þaki yfir höfuðið, þá á ég auðvit-
að ekki við snobb- og dekurkynslóð-
ina á mestu braskárunum, sem sló lán
út og suður til þess að þjóna ein-
hverjum bjálfalegum hégómaskap –
og vera fín eins og hitt fólkið. Nei, ég
er vitaskuld að tala um alla hina, fólk-
ið sem barðist áfram áður en gullæðið
rann á þjóðina, og ég er að tala um
unga fólkið núna, sem reynir að
standa á eigin fótum, en sér ekki
fram úr vandræðunum.
Hins ber einnig að geta, svo allrar
sanngirni sé gætt, að jafnvel á svæsn-
ustu braskárunum, var alltaf til ungt
fólk, innan um og saman við, sem lifði
skynsamlega og var með báða fætur
á jörðinni.
Greinar mínar um verðtrygg-
inguna hafa alltaf vakið athygli, og
marga þakkarkveðju hef ég fengið
fyrir þær. (Einn sendi mér þó hroka-
fullt hótunarbréf hingað heim í stofu
– einu skriflegu hótunina, sem ég hef
fengið á meira en 40 ára ritferli. Það
fannst mér gaman!). Ég neita því
ekki, að ég hafi stundum kveðið fast
að orði, en annað hvort er að tala svo
eftir sé tekið eða þegja, eins og Pétur
læknir sagði forðum.
Ég starfaði í háttvirtu Alþingi í 18
– átján – ár, og ég hef heyrt fleiri rök
með og móti verðtryggingu og fram-
kvæmd hennar en möppudýrin í fíla-
beinsturnum sínum. Ég hef einnig, –
af vissum ástæðum – haft óvenjugott
tækifæri til þess að heyra andann í al-
menningi til þessara mála.
En það er efni í annan pistil.
Kópavogi í ágúst 2011.
Undarleg bíræfni
Eftir Valgeir
Sigurðsson »… ég heyrði ekki
betur en hann ætlaði
að segja að bankakerfið
myndi hrynja líka …
Valgeir Sigurðsson
Höfundur er fyrrv. blaðamaður.